قصه شهرک غزالی و مرحوم علی حاتمی

این پنج محله با معابری به هم متصل می‌شد که به آنها گذر می‌گفتند؛ گذرهایی که اگرچه به نیت عبور و مرور ساخته شده بود،‌ اما گاهی‌وقت‌ها حکم تفرجگاه یا بازار را برای مردم پیدا می‌کرد‌. ‌درست مثل گذر لاله‌زار که در واقع خیابان بود، اما چون در گذر زمان آباد شد و حکم شاهراه را پیدا کرد، میان مردم به‌عنوان یک گذر شناخته شد. لاله زار در روزگاری نه چندان دور محله هنر و فرهنگ بود و سینماهای متعددی در آن وجود داشت.

زمانی گراند هتل، کافه افق طلایی، ری، لاله‌زار و نور از کافه‌های مشهور این منطقه بودند و سینماهای ونوس (با نام فعلی سارا)، رکس (با نام فعلی لاله)، فردوسی، البرز، ایران، خورشید نو، کریستال، رودکی، شهرزاد، تابان و... از جمله سینماهای لاله‌زار به شمار می‌رفتند.

اگرچه امروز این خیابان بورس مغازه‌های سیم فروشی و لوازم برقی شده، اما همچنان بافت قدیمی و سنتی خود را حفظ کرده است، اما برای بهتر دیدن و شناختن این خیابان که بهترین نماد تهران قدیم است بد نیست به شهرک غزالی سر بزنیم، شهرکی که ماکت آن از خیابان لاله زار الگو گرفت.

اما قصه ساخت شهرک غزالی که تا امروز فیلم‌ها و سریال‌های متعددی در آن ساخته شده چیست؟ مولاداد که سال‌ها با علی حاتمی همکاری نزدیک داشته، خاطره جالبی از طرح اولیه شهرک غزالی یاد کرده است: قرار بود این شهرک را ایتالیایی‌ها بسازند. قبل از انقلاب ماکتی تهیه کردند و به ایران فرستادند. حول و حوش روزهای پرتب و تاب انقلاب بود. طرح قابلیت اجرایی نداشت. وقتی قرار شد پروژه پیگیری و اجرا شود مرحوم حاتمی تصمیم گرفت خودش ماکت را تهیه کند. یادم می‌آید رفتیم خیابان لاله زار. کارگر گرفت تا زمین را سوراخ کند و پس از ۵‌/‌۱ متری ارتفاع به نخستین سنگفرش‌های این خیابان رسیدیم. یک عدد از دل آن جدا کردیم و از رویش قالب سیمانی گرفتیم. آن شد سنگفرش‌های خیابان‌های شهرک سینمایی غزالی و تهران قدیم. روزهایی که ما مشغول ساخت شهرک بودیم و برای سریال هزار دستان آماده می‌شدیم و بچه‌های سریال سربداران آن سوتر مشغول بازی بودند، یک گروه ایتالیایی برای طراحی دکور آمدند که مرحوم حاتمی جوابشان کرد و پروژه را به آقای خاکدان سپرد. او هم سنگ تمام گذاشت...

احداث شهرک سینمایی غزالی سال ۱۳۵۸ در بزرگراه کرج به طرح و پیشنهاد شادروان علی حاتمی، کارگردان شهیر سینمای ایران و اجرای ولی‌الله خاکدان آغاز شد. طرح علی حاتمی و ولی‌الله خاکدان تولید سریالی با مضمون تاریخ سیاسی معاصر ایران بود که فاصله‌ای کوتاه از اوایل دوره پهلوی اول را در بر می‌گرفت.

همزمان با آغاز تولید هزاردستان، از آنجا که این سریال شرایط جغرافیایی و شهری مناسب همان دوران اوایل قرن چهاردهم خورشیدی را لازم داشت، احداث شهرک سینمایی نیز آغاز شد. ده هکتار مساحت برای ساخت و بازسازی تهران قدیم در نظر گرفته شد و سپس عکس‌هایی از ساختمان‌ها، عمارت‌های دولتی، محله ها، خیابان‌های تهران و لباس و نوع پوشش تهیه شد.

حاتمی عکس‌ها و اسناد را در شهرک سینمایی چینه چیتای ایتالیا، با کمک نقاشی ایتالیایی اتود زد و تابلوهای کوچکی به وجود آورد. سپس با کمک یکی از بهترین دکوراتورهای ایتالیایی به نام جانی کورنتا و گروه بزرگ او نقشه شهرک را در مقیاس یک هزار برابر کوچک‌تر ترسیم کرد و با ساخت ماکتی از شهرک به ایران بازگشت. علی حاتمی پس از مدتی با بررسی زمین‌های کنار بزرگراه تهران کرج، احداث شهرک سینمایی را در اسفند سال ۱۳۵۸ آغاز کرد.

از مکان‌های سریال هزار دستان می‌توان به میدان توپخانه، ساختمان شهرداری، لاله زار، اکباتان، گراند‌هتل، جواهر فروشی قازاریان، ساختمان شاه‌آباد، چاپخانه مظفر و کافه پارس تهران قدیم اشاره کرد که همگی در شهرک غزالی بازسازی شدند.

پس از علی حاتمی، گروه‌های تولید دیگری نیز آمدند و هرکدام بسته به موضوع و داستانی که فیلم یا سریال آنها داشت بخش‌هایی را به این شهرک اضافه کردند مثلا برای تصویربرداری سریال «امام علی(ع)» شهر کوفه در این شهرک بازسازی شد.

این شهرک هم‌اکنون مهم‌ترین محل تصویربرداری سریال‌های تاریخی در کشور ما محسوب می‌شود.