ماشین‌مان را می‌فروشیم، خرج تئاتر می‌کنیم

آقای آییش در کارهایی که می‌نویسد و خودش یا ما آنها را اجرا می‌کنیم، همیشه این اعتقاد را دارد چه خوب است در تئاتر مسائل پیچیده زندگی، اجتماعی و روان‌شناسانه را ساده اجرا کنیم تا برای تماشاگر قابل فهم باشد. این حس هر دوی ماست، چون سلیقه‌هایمان به هم نزدیک است. ما هنگام شروع کار بر یک نمایش زیاد سخت نمی‌گیریم؛ یعنی به دنبال یک فرآیند پیچیده نمی‌رویم، بلکه معتقدیم باید کاری را اجرا کنیم که خود از آن لذت ببریم و این لذت را باید به تماشاگر هم منتقل کنیم.

در حالی که ده روز به پایان اجرا داریم، بیش از 110 میلیون تومان هزینه کرده‌ایم.

نه به هیچ‌وجه. ما هر شب بین 170 تا 200 تماشاگر داریم که با توجه به 30 اجرا، حداکثر 60 تا 70 میلیون تومان درآمد خواهیم داشت که برایمان حدود 40 تا 50 میلیون تومان ضرر به بار می‌آورد.

اگر سالنی داشتیم که مثلا 400 صندلی داشت، ما دچار ضرر نمی‌شدیم. این مشکل بیشتر به کمبود امکانات تئاتر ما بر می‌گردد. تازه زمانی که سالن را تحویل گرفتیم، 94 صندلی داشت که ما با خرج خودمان آن را به 175 تا افزایش دادیم.

از همان ابتدا خواستیم همه چیز را به بهترین وجه انتخاب و کار کنیم. برای مثال دکور نمایش هزینه سنگینی روی دستمان گذاشت که لازم بود و بدون آن کار خوب نمی‌شد. تئاتر، عشق من و آقای آییش است و برای همین نمی‌توانیم برایش کم بگذاریم.

مثل دیگر کشورهایی که تئاتر دارند باید ارگان‌ها، نهادها و سازمان‌های دولتی به هنرهای نمایشی کمک کنند. در اروپا بخش عمده بودجه یک کار تئاتری را نهادهای فرهنگی دولتی یا وابسته به شهرداری‌ها می‌دهند. در آمریکا هم این شرکت‌های بزرگ اقتصادی و تولیدی هستند که از فعالیت‌های هنری بویژه تئاتر حمایت می‌کنند. متاسفانه در ایران ما هیچ‌کدام از این راهکارها را نداریم.

تا حالا نه. البته مذاکراتی با مجید سرسنگی (مدیرعامل خانه هنرمندان) و قادر آشنا (مدیرکل اداره هنرهای نمایشی) داشته‌ایم که قول داده‌اند کمک هزینه‌ای را به این نمایش اختصاص دهند.

یک ماشین داریم و می‌فروشیم و هزینه‌ها را پرداخت می‌کنیم.

نه به هیچ‌وجه. ما با تئاتر نفس می‌کشیم و اگر مدتی از صحنه دور بمانیم، پژمرده می‌شویم. این بار هم به دلیل کوچک بودن سالن، برآورد درآمد و هزینه‌هایمان بهم خورد که سعی می‌کنیم در کارهای بعدی با دقت بیشتری عمل کنیم.

از بین نمایشنامه‌های آیوز که ترجمه کردم، به نظرم رسید این سه متن قابلیت بیشتر و بهتری برای اجرا در ایران دارند. او آنقدر با زبان انگلیسی بازی می‌کند و آنقدر هیجان‌انگیز است که خیلی موارد را در خوانش اول متوجه نمی‌شوید.

او نمایشنامه‌ای دارد که اتفاقات آن در یک کلاس درس زبان رخ می‌دهد. در این کلاس فردی وارد می‌شود که زبانی جدید را اختراع کرده است. حالا شما فکر کنید بر اساس انگلیسی، یک زبان جدید اختراع شود و آن وقت ما بخواهیم در ترجمه فارسی آن را از کار در بیاوریم. به نظرم اصلا نشدنی است.

بله، اما فکر نمی‌کنم همه آنها بتواند با مخاطب فارسی زبان ارتباط برقرار کند و برای اجرا مناسب باشد.

بجز دو سه تا، بقیه برای انتشار یا اجرا در ایران خوب است.

گرفتاری‌های زندگی و بازی در سریال‌ها و فیلم‌ها مرا از پیگیری انتشار این نمایشنامه‌ها بازداشتند. همچنین هنگام ترجمه، بیشتر نگاهی اجرایی به آنها داشتم و روی صحنه تصورشان می‌کردم و فکری برای چاپشان نداشتم.

بله. واقعیت این است که من مترجم حرفه‌ای نیستم و تنها براساس علاقه شخصی و قصد کارگردانی، نمایشنامه‌های دیوید آیوز را به فارسی برگرداندم و هیچ ادعایی در این زمینه ندارم. با این حال می‌خواهم تاکید کنم وقتی یک‌تئاتری دست به ترجمه نمایشنامه‌ای می‌زند، چون فضا و زبان نمایشی را بهتر می‌شناسد، نسخه فارسی آن خیلی خوب از کار در می‌آید. نمایشنامه‌های ترجمه شده خارجی زیادی را خوانده‌ام که اتفاقا مترجمان زبردستی آنها را به فارسی برگردانده‌اند که چون بیشتر اهل داستان و ادبیات بوده‌اند، نتوانسته‌اند فضاسازی مناسبی در کارشان داشته باشند.

همان‌طور که گفتم نمایشنامه‌های دیوید آیوز خیلی شبیه نوشته‌های فرهاد است. برای همین او بهترین کسی بود که می‌توانست این سه نمایشنامه را برای اجرا آماده کند.

هردو بر این اعتقاد بودیم که متن اصلی تغییر نکند. تنها جایی که در نمایشنامه دست بردیم، بخش کلمه، کلمه، کلمه است که مثل نخ تسبیح سه نمایشنامه را به هم وصل می‌کند.