اختلاف آمار درباره ازدواج کودکان

ماجرای ارائه آمارهای متناقض درباره ازدواج کودکان از زمانی آغاز شد که عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان، آمارهای سازمان ثبت احوال را مورد استناد قرار داد و اعلام کرد: میزان ازدواج دختران زیر 15 سال در سال 85 نسبت به کل ازدواج‌ها 3/2 درصد بوده که در سال 89 به 4‌/9 درصد افزایش یافته و این به معنای افزایشی 45 درصدی در آمار ازدواج کودکان بوده و گویای آن است که هر سال 40 هزار نفر به آمار کودکان ازدواج کرده، اضافه می‌شود. او با اشاره به این که ازدواج دختران در سنین کودکی بیشتر از پسران رخ می‌دهد، توضیح داد که 5 سال پیش، 950 هزار کودک ازدواج کرده در کشور وجود داشته که حدود 900 هزار نفر از آنها دختر و 70 هزار نفرشان 10 تا 14 ساله بوده‌اند. عضو انجمن حمایت از حقوق کودکان با بیان این‌که در سال 89 حدود 43 هزار ازدواج دختران زیر 15سال ثبت شده است، در گفت‌وگو با ایسنا تاکید کرد: بر اساس قانون، ازدواج کودکان کمتر از 15 سال ممنوع است، اما آمارهای سازمان ثبت احوال حاکی از رشد ازدواج کودکان زیر 15 سال است.

جام‌جم برای پیگیری صحت خبر افزایش آمار ازدواج کودکان، با علی‌اکبر محزون مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیت و مهاجرت سازمان ثبت احوال کشور تماس گرفت که او با ارائه اعداد و ارقامی، خلاف این ماجرا را اثبات کرد.

بر اساس آمارهای ارائه شده، تعداد کل ازدواج‌های زیر 15 ساله‌ها در سال 1385، 68 هزار و 631 مورد بوده است که این رقم، 8‌/‌8 درصد از شمار کل ازدواج‌های انجام شده در آن سال را تشکیل می‌دهد در حالی که در سال 1389، تعداد ازدواج‌های زیر 15 ساله‌ها، 43 هزار و 457 نفر یعنی که 8/4 درصد کل ازدواج‌ها در کشور بوده است و می‌شود از مقایسه دو رقم 8‌/‌8 و 8/4 به نتیجه رسید که ازدواج کودکان زیر 15 سال طی سال‌های 1385 و 1389 کاهشی 50 درصدی داشته است.

البته ارائه این آمار از سوی سخنگوی قانونی سازمان ثبت احوال در شرایطی صورت می‌گیرد که در سایت رسمی این سازمان، آمار ازدواج کودکان کمتر از 15 سال، 33 هزار و 383 مورد ذکر شده است که با آمار ارائه شده از سوی مدیرکل دفتر آمار و اطلاعات جمعیت و مهاجرت سازمان ثبت احوال تناقض دارد.

با در نظر گرفتن این که مبنای ادعای یزدانی در اعلام خبر افزایش آمار ازدواج کودکان، آمارهای سازمان ثبت احوال بوده است و این سازمان به شکل رسمی این ارقام را رد می‌کند و آمارهای دیگری را گواه می‌آورد، به نظر می‌رسد که احتمال کاهش آمار ازدواج کودکان، قریب به یقین‌تر است؛ اما برای سیدحسن موسوی چلک، رئیس انجمن مددکاری ایران، مساله اصلی این است که به هر حال کودکانی در کشور ما وجود دارند که در کمتر از 15 سالگی ازدواج می‌کنند و در بسیاری از موارد این اتفاق به نفعشان نیست.

این مددکار اجتماعی درباره دلایل ازدواج کودکان زیر 15 سال به «جام‌جم» توضیح می‌دهد که معمولا فقر مادی و باورهای عرفی در روستاها عمده دلایل سبب‌ساز ازدواج‌های کودکان به حساب می‌آید.

او درباره باورهای عرفی در روستا می‌گوید «بسیاری از روستاهای کشور امکان ادامه تحصیل برای دختران را ندارند و طبیعتا از دیدگاه خانواده ازدواج دختری که دیگر درس نمی‌خواند از خانه‌نشینی‌اش بهتر است.»

از دیدگاه رئیس انجمن مددکاری ایران، این نوع ازدواج‌ها در صورتی که دو طرف به آمادگی ذهنی برای تشکیل خانواده نرسیده باشند و با مهارت‌های زندگی مشترک بیگانه باشند، سرانجامی جز طلاق ندارد و حتی اگر به طلاق ختم نشود با جمعیتی از مادرانی مواجه هستیم که خودشان هنوز کودک هستند و مهارتی برای تربیت و پرورش کودکانشان ندارند.

بر اساس اصلاحیه قانون مدنی کشورمان در سال 81، حداقل سن ازدواج برای دخترها 13 سال و برای پسرها 15 سال است، اما تصویب این قانون فقط برای شرایطی خاص و در صورتی است که زیر 15 ساله‌ها به بلوغ فکری لازم برای ازدواج رسیده باشند.

موسوی چلک درزمینه ازدواج دختران کمتر از 13 و پسران کمتر از 15 ساله نیز ـ که قانونا ممنوع است ـ تاکید می‌کند
«قوه قضاییه باید به دفترخانه‌های سراسر کشور هشدار دهد که در صورت ثبت چنین ازدواج‌هایی با آنها برخورد جدی می‌شود.»

رئیس انجمن مددکاری درباره ازدواج 15ـ13 ساله‌ها نیز اعتقاد دارد که شاید لازم باشد قانونگذاران درباره حداقل
سن ازدواج قانونی بازنگری داشته باشند و آن را بیشتر کنند.

آنچه این مددکار اجتماعی پیشنهاد می‌دهد خواسته ناممکنی به نظر نمی‌رسد، چرا که نظام حقوقی ایران پیش از این نیز در زمینه شرط حداقل سن برای اقدام به ازدواج، دستخوش تغییراتی شده است و با توجه به افزایش آمار طلاق در زوج‌های جوان، به نظر می‌رسد باز هم بازنگری در این زمینه لازم باشد.

مریم یوشی‌زاده / گروه جامعه