باغ وحش گیاهان!

در این پارک گیاهان و گل‌های گوناگونی دیده می‌شود که شمار گونه‌های آن به 22 هزار نوع می‌رسد. این گیاهان و گل‌های گوناگون و رنگارنگ در زمینی به گستره 43 هکتار برای بازدیدکنندگان، گردشگران و نیز دوستداران گل و گیاه به نمایش گذاشته شده‌اند. یکی از برنامه‌هایی که در این پارک اجرا می‌شود، کاشت گیاهان و گل‌هایی است که در جهان کمیاب هستند یا در خطر نابودی قرار دارند. در این باغ گونه‌های مختلف از گیاهان سردسیری، نواحی خشک و مناطق استوایی و مرطوب به طور جداگانه نگهداری می‌شود. باید اشاره کرد که این گیاهان را به دو دسته گونه‌های سالیانه و همیشگی و گونه‌های یک ساله دسته‌بندی می‌کنند.

نخستین گردآوری و کاشت گیاهان گوناگون برای گسترش بخشیدن گیاهان خانگی و گلخانه‌ای در برلین‌ سال 1573 میلادی، انجام شد. جالب است که این کار با کوشش یک باغبان در باغ میوه و آشپزخانه کاخ شهر برلین انجام گرفت و نخستین باغ گیاهی یا گیاه‌شناسی Botanical Garden در برلین به وجود آمد که البته این باغ هنوز هم وجود دارد و گسترش پیدا کرده است.

‌سال 1679 در محل امروزی پارک هانریش، باغی به نام باغ هپ وجود داشت که با هدف تهیه آبمیوه‌های گوناگون از آشپزخانه و باغ استفاده می‌شود. کارل لودویگ ویلدنو به هدف خود که داشتن یک باغ گیاهی با مشخصه‌های علمی و با قابلیت‌های منحصر به فرد و قابل عرضه در سطح جهانی بود، رسید و این باغ در سال 1809 از سوی دانشگاه برلین به عنوان یک باغ رسمی حیات گیاهی شناخته شد.

نخستین انگیزه‌های جابه‌جایی باغ گیاهی‌ سال 1888 به‌وجود آمد، زیرا برای گسترش گیاهان و کاشت آنها و نیز محدود کردن کشاورزی و محصولات آن نیاز به این جابه‌جایی بود. گذشته از این بسیاری از گلخانه‌های قدیمی نیاز به بازسازی داشتند. علاوه بر آن، محیط قرار گرفتن این باغ که شهری بزرگ و در حال توسعه و همراه با آلودگی هوا و‌ آلودگی‌های صنعتی بود، اثرات نامطلوب و بدی بر باغ می‌گذاشتند که با جابه‌جایی آن آسیب به گیاهان به کمترین حد ممکن می‌رسید؛ البته هزینه مالی نیز نقش مهمی در این موضوع داشت!

سرانجام معماری به نام آدلف انگلر طرح‌بندی و ساخت بخش‌های مختلف باغ را بر عهده گرفت و ساختار و چشم‌انداز باغ را مشخص کرد و آن را به عنوان یک باغ تزئینی یا یک پارک گیاهی نشان داد.

امروزه این پارک بخشی از دانشگاه آزاد برلین به حساب می‌آید. بخش موزه گیاه‌شناسی به همراه مجموعه گسترده‌ای از گیاهان خشک و کتابخانه بزرگ علمی ـ‌ تخصصی به پارک اضافه شده است.

مجموعه‌های گیاهی گوناگون پارک شامل چندین ساختمان و گلخانه است که شامل گلخانه‌های ویژه کاکتوس‌ها، گلخانه‌هایی ویژه ارکیده‌ها، گیاهان گوشتخوار، زنبق‌های آبی و سفید بزرگ و... است.

یکی از بخش‌های جالب توجهی که در این پارک دیده می‌شود، بخش گیاهان بومی کنار دریاست. مسوولان این پارک با بررسی‌های گیاه شناختی، بخشی را به گیاهانی اختصاص داده‌اند که با یکدیگر هم خانواده هستند و در شمال غربی باغ قرار گرفته است و متاسفانه در جنگ جهانی دوم ‌ سال 1945 آسیب‌های فراوانی دید و تقریبا به طور کامل از بین رفت ولی در سال‌های پس از جنگ این قسمت از باغ را با اندکی تغییر در معماری از نو بازسازی کردند.

در این پارک 262 حوضچه آب و بخش‌هایی برای تخیله آب و انتقال آب‌های سرریز شده ساخته‌اند. در پارک گیاهی برلین بخشی را نیز به صورت مرداب مانند درست کردند تا بتوانند گیاهان مردابی را در آن نگهداری کنند. حوضچه بزرگی برای این بخش وجود دارد که با دمای مشابه با دمای آب مرداب ساخته شده و محیط مورد نظر را گرم و هم دما با مناطق گرمسیر می‌کند تا گیاهان مردابی براساس همان نوع آب و هوا رشد کنند.

اما یکی از بخش‌های شناخته شده پارک گیاهی برلین گلخانه بزرگ آن است که بزرگ‌ترین گلخانه موجود در جهان است. این گلخانه از بدنه فلزی با پوشش شیشه‌ای ساخته شده است که 25 متر ارتفاع دارد و زیربنای آن 30 در 60 متر است. دمای درونی گلخانه همواره در 30 درجه سانتی‌گراد و رطوبت هوا بالا نگه داشته می‌شود.

بخش‌های قدیمی پارک بازسازی شده و گسترش پیدا کرده‌اند و امروزه یکی از باارزش‌ترین باغ‌های گیاهی و گیاه‌شناسی در دنیا محسوب می‌شود که هر ساله دانش‌آموزان، دانشجویان و پژوهشگران مختلفی را برای آموزش، پژوهش، مطالعه و بررسی به این پارک می‌کشاند.

فاطمه کردی