با سید صولت مرتضوی، رئیس ستاد انتخابات کل کشور

می‌خواستند زیرآب شورای نگهبان را بزنند

انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، 12 اسفند امسال برگزار می‌شود و وزارت کشور به عنوان متولی اصلی برگزاری انتخابات از چند ماه قبل، فعالیت‌های خود را آغاز کرده است. این فعالیت‌ها از اوایل ماه آینده با ثبت‌نام کاندیداها و تشکیل هیات‌های اجرایی، نمود بیشتری می‌یابد. در فاصله حدود 4 ماه مانده به روز رای گیری در گفت‌وگویی با سیدصولت مرتضوی، معاون سیاسی وزیر کشور و رئیس ستاد انتخابات کل کشور به بررسی روند برگزاری انتخابات پرداخته‌ایم. او در این گفت‌وگو به تشریح اقدامات هیات‌های اجرایی و برنامه‌ریزی‌های وزارت کشور برای برگزاری انتخابات باشکوه و سالم پرداخته است. وی همچنین درخصوص نحوه برگزاری انتخابات رایانه‌ای که قرار است در 10 درصد از حوزه‌های انتخابیه برگزار شود توضیح داده است. مشروح این گفت‌وگو را می‌خوانید.
کد خبر: ۴۴۴۰۴۴

ستاد انتخابات کشور چند ماه است فعالیت خود را برای برگزاری انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی آغاز کرده است و اوایل ماه آینده، ثبت‌نام از کاندیداهای انتخابات آتی انجام خواهد شد. پس از ثبت‌نام کاندیداها، چند مرحله دیگر تا روز رای‌گیری وجود دارد؟

همان‌طور که در بیانیه‌های ستاد انتخابات کشور آمده است و براساس قانون انتخابات و آیین‌نامه اجرایی آن، پروسه انتخابات زمانبر است. تقریبا 6 ماه قبل از ثبت‌نام، کار انتخابات باید شروع شود. بنابراین تقریبا از روز شروع کار انتخابات به صورت رسمی تا زمان برگزاری انتخابات، چیزی بالغ بر 9 ماه زمان هست. ما این 9 ماه را در یک جدول زمان‌بندی تعریف کرده‌ایم و در این جدول، فعالیت‌های مختلفی را در مقاطع مختلف انجام می‌دهیم. صدور فرمان انتخابات برای استعفای مشمولین موضوع ماده 29 قانون انتخابات، تاریخ پذیرش استعفاها از ابتدا تا انقضای آن، تشکیل و انجام فعالیت‌های ستاد انتخابات کشور، توجیه و آموزش عوامل اجرایی انتخابات و همکاری با دستگاه‌های نظارت‌کننده از جمله مراحل برگزاری انتخابات است، اما آنچه که بیشتر جنبه بیرونی دارد، بحث آغاز ثبت‌نام کاندیداهاست. از 3 دی، فرمان آغاز ثبت‌نام کاندیداها و تشکیل هیات‌های اجرایی از سوی وزیر محترم کشور صادر می‌شود. در گام نخست باید با همکاری هیات‌های نظارت، هیات‌های اجرایی در حوزه‌های انتخابیه فرعی و اصلی تشکیل شوند که این اقدام براساس انتخابی که میان معتمدان محلی صورت می‌گیرد، انجام می‌شود. این هیات‌های اجرایی، طبق قانون یکسری وظایفی دارند. ثبت‌نام از داوطلبان انتخابات، بررسی و رسیدگی به صلاحیت داوطلبان، تعیین مکان‌های شعب اخذ رای، انتخاب عوامل اجرایی شعبه اخذ رای، رسیدگی و نظارت و بازدید از صندوق‌ها و در نهایت جمع‌بندی آرا و رسیدگی به صحت برگزاری انتخابات در حوزه انتخابیه و اعلام نتیجه به ستاد انتخابات از جمله وظایف هیات‌های اجرایی است. این هیات‌های اجرایی متشکل از فرماندار و رئیس اداره ثبت احوال مرکز حوزه انتخابیه هستند که جایگاه این دو نفر، حقوقی و اداری است. بقیه اعضای هیات‌های اجرایی، افراد حقیقی هستند که از میان معتمدان محلی چون کسبه، بازاریان، کشاورزان، کارگران، فرهنگیان و اعضای شوراهای اسلامی انتخاب می‌شوند.

روند برگزاری انتخابات پس از پایان رای‌گیری، چگونه است؟

طبق قانون، رای‌گیری از مردم مراحلی دارد. بعد از این‌که محل شعبه اخذ رای مشخص شد باید در یک آگهی به اطلاع مردم برسد که مثلا در فلان حوزه انتخابیه، این تعداد شعبه اخذ رای و در هر شعبه، این تعداد صندوق وجود دارد. در این مرحله تعداد صندوق‌های ثابت و سیار نیز مشخص می‌شود. بعد می‌رسیم به روز اخذ رای که فرآیند بسیار اطمینان‌بخشی دارد. در ابتدای امر، باید اعضای شعبه از میان خودشان رئیس، نایب‌رئیس و منشی‌ها را مشخص کنند. نماینده فرماندار و ناظران شورای نگهبان حتما باید بر سر صندوق‌ها حاضر باشند. نیروهای محافظ صندوق، نیروهای انتظامی یا نیروهای دیگری که مسوولیت حفاظت فیزیکی از صندوق‌ها را بر عهده دارند باید حاضر باشند و با حضور همه اینها صحت خالی بودن صندوق نیز باید اثبات شود. یعنی همه ببینند که صندوق خالی است و سپس در حضور همه آنها صندوق، لاک و مهر می‌شود. وقتی این اقدامات انجام شد، فرآیند رای‌گیری از مراجعان انجام می‌شود. ما امسال برای این که بتوانیم دقت را بیشتر کنیم و صحت را به بالاترین درجه آن برسانیم 3 مرحله برای احراز هویت رای‌دهندگان تعیین کرده‌ایم؛ اولین مرحله همان مرحله سنتی و چشمی است. در این مرحله، ناظران شورای نگهبان و منشی‌های صندوق به شناسنامه افراد نگاه می‌کنند و آن را با فرد رای‌دهنده تطبیق می‌دهند و صحت شناسنامه را تایید می‌کنند. برای مرحله بعد، امکاناتی فراهم شده است که براساس آن تمام شعب اخذ رای به شبکه‌ای وصل هستند که مشخصات تمام ایرانیانی که از ابتدای صدور شناسنامه در ایران، شناسنامه گرفته‌اند تا روز اخذ رای، در آن ثبت و ضبط شده است. منشی‌های صندوق با مراجعه به این شبکه به صورت آفلاین، هویت شخص رای‌دهنده را احراز می‌کنند. در این مرحله اطلاعاتی ازجمله این‌که آیا فرد رای‌دهنده واجد رای‌ دادن هست یا نه یا این‌که شناسنامه او صحیح است یا مخدوش یا این که آیا صاحب شناسنامه اصلا در قید حیات است یا نه کنترل می‌شود. این روش، دقت و صحت انجام کار را بسیار زیاد کرده است و مرحله سوم به صورت آنلاین با سیستم مرکزی ارتباط برقرار کرده و هویت رای‌دهنده مجددا احراز می‌شود و بعد از انجام این مرحله، مشخصات فرد را‌ی‌دهنده در ته‌چک تعرفه یا به صورت رایانه‌ای ثبت ‌می‌شود و در نهایت پس از تایید رئیس و منشی شعبه و ناظر هیات نظارت، فرد رای‌دهنده اجازه رای‌ دادن می‌یابد و می‌تواند کاندیدای مورد نظر خود را به صورت دلخواه و کاملا محرمانه، انتخاب کند و به صندوق بیندازد. مدت‌زمان رای‌گیری هم در قانون 10 ساعت مشخص شده است که وزیر کشور می‌تواند این زمان را تمدید کند و این موضوع بستگی به میزان مراجعه مردم برای انتخابات دارد. پس از این‌که رای‌گیری به پایان رسید بحث شمارش آرا را داریم.

وزارت کشور برای انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، فرآیندهای رای‌گیری مکانیزه یا رایانه‌ای را افزایش داده است و حدود 10 درصد از حوزه‌های انتخابیه، تمام فرآیندهای انتخابات را به صورت رایانه‌ای برگزار خواهیم کرد. پس از شمارش آرا، تمام مسائل صورتجلسه می‌شود و همه افراد با امضای این صورتجلسه‌ها تایید می‌کنند که مثلا انتخابات در فلان ساعت با حضور ناظران شورای نگهبان و اعضای صندوق، نماینده فرماندار و... آغاز و در فلان ساعت هم تمام شده است و نتیجه آرا نیز در صورتجلسه اعلام می‌شود. صورتجلسه‌ها نسخه‌های مختلفی دارند؛ یک نسخه به شورای نگهبان تحویل داده می‌شود و نسخه‌هایی هم برای هیات اجرایی و فرمانداری حوزه فرعی و اصلی فرستاده و در آنجا تجمیع آرا می‌شود.

علاوه بر وزارت کشور، شورای نگهبان نیز یکی از نهادهای دست‌اندرکار برگزاری انتخابات است که از مدت‌ها قبل با تشکیل هیات مرکزی نظارت و هیات‌های نظارت استانی، فعالیت خود را آغاز کرده است. فعالیت هیات‌های اجرایی ستاد انتخابات کل کشور چگونه از فعالیت هیات‌های نظارت تفکیک می‌شود؟ هیات‌های اجرایی چه بخشی از تایید و ردصلاحیت کاندیداها را بر عهده دارند؟

فرآیند تایید صلاحیت کاندیداها به صورت مرحله به مرحله انجام می‌شود که گام نخست آن توسط هیات‌های اجرایی برداشته می‌شود. پس از رسیدگی هیات‌های اجرایی، افرادی که به نتیجه این رسیدگی معترض هستند، اعتراضات خود را به هیات نظارت آن مرکز انتخابیه اعلام می‌کنند و چنانچه دوباره به نتیجه بررسی هیات نظارت هم اعتراض داشته باشند به هیات مرکزی نظارت مراجعه می‌کنند. چنانچه به نتیجه بررسی هیات مرکزی نظارت هم اعتراض داشته باشند اعتراض خود را به شورای نگهبان اعلام می‌کنند. طبق قانون یک فرآیند زمانی تعریف شده است که طبق این فرآیند زمانی، کارها انجام می‌شود.

پس هیات‌های اجرایی، نقش قابل توجهی در تایید صلاحیت کاندیداها دارند؟

بله در حقیقت همه فرآیند تایید صلاحیت از صفر تا صد آن را بر عهده دارند. این بحث بیشتر به بحث محاکم شبیه است، به این صورت که در گام نخست، تایید صلاحیت‌ها توسط هیات‌های اجرایی انجام می‌شود و رسیدگی‌های ثانویه بر‌عهده هیات‌های نظارت و شورای نگهبان است.

در حال حاضر در برخی استان‌ها، گزارش‌هایی وجود دارد که حاکی از تبلیغات زودهنگام از سوی برخی افرادی است که قصد کاندیداتوری در انتخابات را دارند. الان که هنوز هیات‌های اجرایی تشکیل نشده است با این گونه تخلفات چگونه برخورد می‌شود؟

الان فرمانداری‌ها این گونه مسائل را زیر نظر دارند و آنها را در زمان تشکیل هیات‌های اجرایی به این هیات‌ها گزارش می‌کنند. برخورد هیات‌های اجرایی با این گونه تخلفات هم در چارچوب قانون است و به آنچه قانون مشخص کرده، عمل می‌شود.

چندی قبل آیت‌الله جنتی، دبیر شورای نگهبان از ریخت‌وپاش‌های غیرمتعارف از سوی برخی افرادی خبر داده بود که قصد دارند در انتخابات کاندیدا شوند. آیا شما درخصوص چنین ریخت‌ و پاش‌هایی، گزارشی دریافت کرده‌اید و اگر دریافت کرده‌اید تا قبل از تشکیل هیات‌های اجرایی 3 دی، چگونه با آنها برخورد می‌کنید؟

هزینه‌های غیرمتعارف، تخلف است و به این تخلفات چه قبل از شروع فعالیت تبلیغات انتخاباتی باشد و چه حین آن، رسیدگی می‌شود و حتما هیات‌های اجرایی و نظارت، برابر مقررات به آنها رسیدگی می‌کنند. البته این فعالیت‌ها خیلی گسترده نیست و به صورت محدود، برخی افراد در امر تبلیغات ساختارشکنی می‌کنند و قوانین تبلیغات را رعایت نمی‌کنند. این گونه موارد گزارش و به آنها رسیدگی می‌شود که طبیعتا بعضی از آنها درست است و بعضی نادرست که دقیقا صحت و سقم آنها بررسی می‌شود و در دستور کار قرار می‌گیرد.

ستاد انتخابات کشور چه ساز و کار نظارتی برای نظارت بر فعالیت‌های هیات‌های اجرایی دارد که مبادا در خود هیات‌های اجرایی و با استفاده از ساز و کارهای وزارت کشور به نفع یا علیه کاندیدایی فعالیت نشود؟

ساز و کار انتخاب هیات‌های اجرایی به گونه‌ای است که ممکن نیست شرایط طوری باشد که آنها یکدست شوند و همگی هوادار یک کاندیدا باشند. ضمن این‌که هیات‌های اجرایی قبل از شروع ثبت‌نام کاندیداها و قبل از این‌که کاندیداها مشخص شوند تشکیل می‌شود.

البته این‌که شما اشاره می‌کنید مربوط به زمان رسمی ثبت‌نام کاندیداهاست و گرنه از همین الان بسیاری از افرادی که قصد کاندیداتوری در انتخابات را دارند مشغول انجام فعالیت‌های خود برای شرکت در انتخابات هستند.

مرتضوی: من به مردم شریف ایران، خاضعانه عرض می‌کنم این شبهاتی که ایجاد می‌شود ساخته دست بیگانگان است و مردم بدانند که ما تا پای جانمان از امانت مردم صیانت می‌کنیم

بله، ولی هنوز مشخص نیست افرادی که داوطلب احتمالی انتخابات هستند حتما ثبت‌نام کنند و صلاحیت آنها حتما مورد تایید قرار گیرد. بنابراین یکی از پیشگیری‌های ما در همان سازوکار تشکیل هیات‌های اجرایی نهفته است. موضوع دیگر این‌که افرادی که برای هیات‌های اجرایی انتخاب می‌شوند از میان معتمدان هستند و علاوه بر اینها شورای نگهبان و هیات‌های نظارت بر تمام مراحل انتخابات نظارت دارند. علاوه بر اینها یکی از وظایف وزیر کشور این است که هیات یا هیات‌هایی را برای بازرسی منصوب کند و برای این‌که فرآیند انتخابات دستخوش حادثه‌ای نشود و مقام یا مسوولی از مقام و مسوولیت خود استفاده خلاف قانون نکند هیات‌های بازرسی وزارت کشور بر این فرآیند نظارت دقیق دارند.

چندی قبل برخی افراد پیشنهاد کردند برای برطرف شدن بعضی جوسازی‌ها که گاهی اوقات بعد از انتخابات صورت می‌گیرد کمیته‌ای متشکل از 3 قوه برای برگزاری انتخابات تشکیل شود. نظر شما به عنوان رئیس ستاد انتخابات کل کشور درخصوص چنین پیشنهاداتی چیست؟

افرادی که چنین پیشنهاداتی را مطرح می‌کنند به اعتقاد من یا تاکنون رای نداده‌اند یا این‌که از فرآیند انتخابات و قانون انتخابات بی‌اطلاعند. نظارت بر انتخابات در جمهوری اسلامی ایران مساله‌ای فراتر از قواست. در کشور ما شورای نگهبان بر انتخابات نظارت می‌کند که نه وابسته به قوه مجریه است و نه وابسته به قوه مقننه و قضاییه است. ساز و کاری که در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد ساز و کار منحصربه‌فرد است که در هیچ کجای دنیا همتا ندارد. مثلا اگر ما بیاییم و بگوییم یک تعداد از نمایندگان مجلس مسوول برگزاری باشند این سوال اساسی پیش می‌آید که آیا نماینده مجلس که خودش در فرآیند انتخابات تعیین می‌شود می‌تواند ناظر انتخابات باشد؟ ناظر باید فراتر از قوا باشد که در حال حاضر این‌طور است. نهادی که حضرت امام خمینی(ره) با نام شورای نگهبان تاسیس کردند نهادی واقعا بی‌بدیل و بی‌نظیر است. شورای نگهبان ما واقعا منحصربه‌فرد است. شما به ترکیب شورای نگهبان نگاه کنید. 6 نفر فقیه و مجتهد در این شورا عضویت دارند. در چه نهادی شما می‌توانید مشابه این را ببینید. 6 حقوقدان نیز عضو این شورا هستند که جایگاه حقوقی آنها از سوی رئیس قوه قضاییه تعیین می‌شود و در مرحله بعد هم نمایندگان مجلس باید صلاحیت آنها را تعیین کنند. من فکر می‌کنم همین ساز و کاری که در حال حاضر وجود دارد بهترین ساز و کار ممکن است و برخی مباحثی که مطرح می‌شود نیز برخلاف قانون اساسی و مقررات است. این مباحثی که مطرح می‌شود به خاطر شبهه عملی داشتن در فرآیند انتخابات نیست، بلکه پیشنهادکنندگان چنین طرح‌هایی، یک سری تقاضاهای فردی و عملی دارند که باید در جای خودش به آنها پاسخ داده شود. ولی این نکته را باید در نظر داشت که دستگاه نظارت، دستگاه بسیار مطلوبی است. ما در جای خودش خدمت دوستانی که طراح چنین پیشنهادی بودند هم عرض کردیم شما اول باید عیب و اشکال ساز و کار فعلی را مشخص کنید. اصلا مگر در ساز و کار فعلی، دولت مجری انتخابات است. من در پاسخ به سوالات قبلی، فرآیند انتخابات را تشریح کردم. دولت تنها یک تدارکاتچی و پشتیبانی‌کننده است، اما مجریان انتخابات، مردم هستند. ناظران انتخابات هم به نوعی مردم هستند. مثلا بنده به عنوان رئیس ستاد انتخابات کل کشور بجز آن یک رایی که قانونا می‌توانم به صندوق بیندازم آیا هیچ امکان و توانی برای اثرگذاری بر انتخابات دارم و اگر اراده کنم آیا امکان تحقق این اراده من وجود دارد؟ ضمن این‌که در مملکت ما دستگاه‌های مختلف، وظیفه خودشان را انجام می‌دهند و اگر کسی تخلفی داشته باشد از او شکایت می‌شود و دستگاه‌های نظارتی، طبق قانون به این تخلف رسیدگی می‌کنند. بنابراین پیشنهاد مطرح شده به اعتقاد من خام و غیرکارشناسی و ناشی از عدم اطلاع کافی از فرآیند انتخابات بود.

البته همان زمانی که این طرح پیشنهاد شد براساس اظهارنظرهایی که صورت گرفت این طور برداشت می‌شد که مشکلی از نظر قانون اساسی ندارد؛ چراکه قانون اساسی فقط درخصوص نظارت بر انتخابات صراحت دارد و این وظیفه به عهده شورای نگهبان قرار گرفته است. اما در مورد اجرا چنین صراحتی وجود ندارد؟

بحث نظارت بر انتخابات طبق قانون اساسی به عهده شورای نگهبان است.

بله، نظارت به عهده شورای نگهبان است ولی آن طرحی که پیشنهاد شده بود در مورد اجرای انتخابات بود؟

با اجرای چنین طرح‌هایی، هیچ تغییری در اجرا و برگزاری انتخابات ایجاد نمی‌شود. بحث افرادی که چنین پیشنهادی را مطرح کردند نظارت بر انتخابات بود نه اجرای آن.

اما تا جایی که من یادم هست بحث بر سر اجرای انتخابات بود؟

نخیر. آنها این پیشنهاد را مطرح کردند، اما بحث دیگری داشتند. اصل قصه این بود که می‌خواستند زیرآب شورای نگهبان را بزنند. آنها قصد داشتند شورای نگهبان را که در قانون اساسی وظایف آن مشخص شده و توسط حضرت امام‌خمینی‌(ره) تاسیس شده است از کارایی بیندازند، وگرنه بحث اجرای انتخابات که مشخص است. در ضمن این طرح آقایان باعث یک موازی‌کاری و اتلاف هزینه‌های زیادی می‌شد که اصلا ضمانت اجرایی هم نداشت.

آیا شما فکر می‌کنید نیازی هست که قانون انتخابات به‌خاطر برخی خلأ‌هایی که احتمالا وجود دارد مورد بازنگری قرار گیرد و آیا می‌توان با برخی قانونگذاری‌ها، جلوی برخی شائبه‌ها را که معمولا توسط عد‌ه‌ای مطرح می‌شود، گرفت؟

ما یک قاعده داریم که می‌گوید البینه علی المدعی، یعنی کسی که مدعی است باید بینه بیاورد. در جایی هم که خدای نخواسته، تخلفی صورت بگیرد مرجع ذی‌صلاح وجود دارد و اگر تخلفی شد طبق قانون می‌توان به هیات اجرایی شکایت کرد و اگر هیات اجرایی فرافکنی کرد و رسیدگی نکرد می‌توان به هیات نظارت شکایت کرد. به همین ترتیب می‌توان به هیات مرکزی نظارت و در صورت نیاز به بازرسی وزارت کشور، به وزیرکشور و به شورای نگهبان شکایت کرد. فرآیندهای مختلفی برای رسیدگی به شکایت‌ها داریم. این نکته را باید در نظر داشت که در انتخابات مجلس شورای اسلامی معمولا حدود 6 هزار داوطلب وجود دارد که از میان آنها فقط 300 نفر برای نمایندگی مجلس انتخاب می‌شوند. بنابراین بخش قابل توجهی از داوطلبان انتخاب نمی‌شوند و ممکن است برخی از این افراد، به نتیجه انتخابات اعتراض داشته باشند. قانون برای این اعتراض‌ها فرآیندی را تعریف کرده است که بهترین است و به شکلی است که قلب انسان را کاملا مطمئن می‌کند، اما اگر کسی بگوید انتخابات مخدوش است به این خاطر که من انتخاب نشده‌ام، ملاک نیست. بالاخره مردم همه چیزی را که در انتخابات می‌گذرد می‌بینند و فکر می‌کنیم قانون انتخابات، فرآیند انتخابات و نظام انتخابات در جمهوری اسلامی ایران، یک فرآیند جامع و مانع است. اما اگر یک کارشناس بیاید و از نگاه کارشناسی، طرحی ارائه کند که مثلا اصلاح یک قانون می‌تواند به بهتر شدن کارها کمک کند ما از شیوه‌های اصلاحی که بتواند به انتخابات کمک بیشتری کند استقبال می‌کنیم.

آیا شما خودتان معتقدید نیازی به چنین اصلاحاتی وجود دارد؟

این طبیعی است که هر چه زمان می‌گذرد ممکن است برخی نواقص، خودشان را نشان دهند. بنده به عنوان مثال معتقدم مجلس در راس امور است و مجلسی که در راس امور است باید با یک پشتوانه رای بالاتری تشکیل شود. به عنوان یک کارشناس معتقدم حداقل ملاک انتخاب نمایندگان باید نصف بعلاوه یک رای باشد. یعنی اکثریت مطلق، ملاک انتخاب نمایندگان باشد، در حالی که الان نمایندگان براساس اکثریت نسبی انتخاب می‌شوند. بحث دیگر درخصوص مدارک تحصیلی است. ما معتقد نیستیم هر کسی تحصیلاتش بالاتر باشد نخبه‌تر است و هر کسی مدرک تحصیلی بالاتری داشته باشد کارشناس‌تر است. ما می‌گوییم تجربه و تخصص و تحصیلات باید کنار هم باشند. ما بر این باور هستیم که چه‌بسا افرادی هستند که با مدرک لیسانس، توانایی‌شان خیلی بیشتر از افرادی با مدارک بالاتر باشد. این‌که قانون، محدودیت ایجاد کرده است که حتما مدرک باید فوق‌لیسانس باشد معتقدیم اگر اصلاح شود مشارکت مردم بالاتر می‌رود و مناسب‌تر خواهد بود.

همان طور که اشاره کردم ممکن است افراد دیگری هم باشند که اصلاحات دیگری به ذهنشان برسد که همه در یک بستر کارشناسی قابل بحث است. البته این اصل را نیز باید مدنظر داشت که رفتار فراقانونی از سوی هیچ‌ فردی پذیرفته نیست و هر آنچه در این مملکت تبدیل به قانون شود باید اجرا شود تا زمانی که در صورت لزوم از همان مجراهای قانونی، احتمالا اصلاحی در یک قانون صورت گیرد.

در بحث اجرا و نظارت بر انتخابات، شما نیازی به تغییر نمی‌بینید؟

نه، من نیازی نمی‌بینم. من فکر می‌کنم سیستم فعلی جامع است مگر این‌که پیش برویم و در آینده به مباحث دیگری برسیم.

شما در جایی اعلام کرده بودید عده‌ای به دنبال تبدیل انتخابات به یک چالش هستند. آیا تاکنون مصداقی از این افراد به شما گزارش شده است و برخوردی با چنین افرادی داشته‌اید؟

من چنین مطلبی را به آن شکل که رسانه‌ها منعکس کرده بودند نگفته بودم. من در یک سخنرانی، مباحثی را پیرامون بیانات رهبر معظم انقلاب در استان کرمانشاه مطرح کرده بودم. ایشان آنجا فرموده بودند ذات انتخابات توام با نوعی چالش است. من در آن سخنرانی گفته بودم افرادی که مسوولیت دارند باید مراقب باشند چنین چالشی ایجاد نشود. از سوی دیگر ما بر این اعتقادیم که همواره دشمن به دنبال این است که فرصت انتخابات را به یک چالش تبدیل کند.

نظام استکبار و صهیونیسم بین‌المللی و آمریکای جنایتکار همواره به دنبال این هستند که فرصت‌های ما را به تهدید تبدیل و برای ما ایجاد چالش کنند. فتنه‌گران نیز از دیرباز همیشه سعی کرده‌اند با ایجاد شبهه در نتیجه انتخابات، مردم را ناامید کنند. شما اگر به شبکه‌ها و رسانه‌های دشمنان نگاه کنید متوجه چنین فتنه‌گری‌هایی خواهید شد. ولی ملت ایران، ملتی آگاه‌، استوار، مقید به احکام و پیرو ولایت هستند و همواره مشت محکمی بر دهان بیگانگان زده‌اند.

یعنی تاکنون مشکلی از این نظر در خصوص انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی نداشته‌ایم؟

نخیر. ما تا الان چالش خاصی را در داخل در رابطه با انتخابات نداشته‌ایم و امیدواریم در آینده نیز نداشته باشیم.

چند ماهی است اخباری درخصوص جریان انحرافی مطرح می‌شود. در مورد فعالیت این جریان هم خبرهای متعددی مطرح می‌شود که محور یکی از این فعالیت‌ها، بحث انتخابات آتی مجلس است و عده‌ای مدعی شده‌اند این جریان که بخشی از بدنه دولت را تشکیل می‌دهد فعالیت گسترده‌ای برای فرستادن کاندیداهای خود به مجلس در دست اجرا دارد. همین مسائل می‌تواند بستری باشد برای برخی شبهه‌افکنی‌ها در زمان انتخابات. آیا ستاد انتخابات کشور از همین الان فکری برای این گونه مسائل کرده است. به عنوان رئیس ستاد انتخابات کشور چه تضمینی به مردم می‌دهید که هیچ گروه و هیچ جریانی از امکانات وزارت کشور به نفع خود در انتخابات استفاده نکند؟

اولا من بشدت چنین ادعاهایی را تکذیب می‌کنم. یعنی این که در بدنه دولت کسی اراده کرده باشد که در فرآیند انتخابات اثری بگذارد بنده بشدت آن را تکذیب می‌‌کنم. من همین جا اعلام می‌کنم تا الان که در این گفت‌وگو صحبت می‌کنم آقای رئیس‌جمهور، یک بار هم درباره انتخابات با ما صحبت نکرده است. هر وقت هم که ما فرصتی خواسته‌ایم گزارشی را خدمت ایشان تقدیم کنیم فرموده است الان زود است و بروید کارهایتان را انجام دهید. نه آقای رئیس‌جمهور و نه اعضای دولت و هیچ احدی در دولت تاکنون درخصوص انتخابات با ما صحبتی نداشته است. گزارشی هم در این موارد به ما نرسیده است و همین جا می‌خواهم که اگر کسی در این زمینه گزارشی دریافت کرده است آن را به ما بدهد تا به آن رسیدگی کنیم.

ثانیا اگر خدای نخواسته کسی اراده کند در انتخابات اثرگذار باشد با ساز و کاری که در نظام انتخابات ما وجود دارد اصلا چنین اراد‌ه‌ای، امکان تحقق ندارد. شما یک مقایسه داشته باشید و ببینید آیا این دولت، حزب تشکیل داده است و آیا رئیس‌جمهور عضو حزبی است؟ در سنوات گذشته، وزیر کشور ما عضو مجمع روحانیون مبارز بود که صراحتا در انتخابات اطلاعیه می‌دادند. رئیس‌جمهور ما، دبیر کل مجمع روحانیون مبارز بود که صراحتا در انتخابات، اطلاعیه و بیانیه صادر می‌کردند ولی قدرت این‌که دخل و تصرفی در انتخابات کنند، نداشتند. این در حالی است که وزیر کشور این دولت کوچک‌ترین وابستگی حزبی ندارد، رئیس‌جمهور هم که عضو هیچ حزب و گروهی نیست. تا به این لحظه هم همان طور که گفتم هیچ تذکر و توصیه‌ای در ارتباط با این‌که مثلا احدی در انتخابات دخالت کند ما نداشته‌ایم. اگر هم فردی گزارش مستندی دارد بسم‌الله. در ضمنا باید توجه داشت انتخابات را شورای نگهبان نظارت می‌کند که حسن انتخابات ماست. این شورا به هیچ کسی بدهی ندارد. علاوه بر آن این دولت براساس گفتمان عدالت‌محوری و امانتداری تشکیل شده است. چه آدم سست‌ایمانی پیدا می‌شود که آخرت خود را با دنیای دیگران عوض کند. چرا باید یک نفر این کار را انجام دهد و کار را به گونه‌ای مهندسی کند که مثلا فلان افراد رای‌ بیاورند. ما به قیامت اعتقاد داریم و معتقدیم رای مردم در دست ما امانت است و اگر کسی در امانت خیانت کند، قطعا در آتش جهنم خواهد سوخت. ما بچه‌های همین نظام هستیم و از داخل روستاها آمده‌ایم و به اینجا رسیده‌ایم. اکثریت قریب به اتفاق فرمانداران ما یادگاران دفاع مقدس و حافظ خون شهدا هستند و آنها سرباز این نظام و حافظ جمهوری اسلامی.

این که گاهی اوقات بعضی‌ها حرف‌هایی را مطرح می‌کنند. به جهت آزادی است که در جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، ولی ما معتقدیم هر فردی اگر دلیلی برای حرف‌های خود دارد می‌تواند ارائه کند تا به آنها رسیدگی شود.

من به مردم شریف ایران، خاضعانه عرض می‌کنم این شبهاتی که ایجاد می‌شود ساخته دست بیگانگان است و مردم بدانند که ما تا پای جانمان از امانت مردم صیانت می‌کنیم.

مدتی قبل نمایندگان مجلس فوریت طرحی را تصویب کردند که براساس آن باید صورتجلسه شمارش آرا، ظرف 48 ساعت به کاندیداهای انتخابات داده شود. شما ظاهرا به این طرح انتقاد داشتید، علت این انتقاد چیست؟

یک فوریت این طرح، مدتی قبل تصویب شد و در دستور کار کمیسیون‌ها قرار گرفته است و آنها مشغول بررسی هستند. همان‌طور که قبلا عرض کردم هر قانونی که تصویب شود باید اجرا شود، اما ما معتقدیم که ظرف آن مدت که در این طرح مشخص شده است، امکان اجرای آن در برخی حوزه‌ها وجود ندارد. به عنوان مثال ما در حوزه انتخابیه تهران، ری، شمیرانات و اسلامشهر، نزدیک به 5000 شعبه اخذ رای، پیش‌بینی کرده‌ایم. اگر تعداد کاندیداها را در این حوزه، به اندازه انتخابات قبل در نظر بگیریم حدود 1400 داوطلب خواهیم داشت. حالا شما یک حساب سرانگشتی کنید که اگر ما در شب انتخابات یا حتی 24 ساعت یا 48 ساعت بعد از انتخابات، تمام چاپخانه‌ها را بسیج کنیم می‌توانیم این کار را عملی کنیم. هر صورتجلسه‌ای تقریبا حدود 100 صفحه می‌شود، این عدد را شما در 5000 شعبه ضرب کنید و حاصل را در عدد 1400 که تعداد داوطلبان است ضرب کنید. آیا امکان تایپ و تکثیر این تعداد برگه در آن مدتی که در این طرح آمده است، وجود دارد؟

مرتضوی: معتقدم مجلسی که در راس امور است باید با پشتوانه رای بالاتری تشکیل شود و حداقل ملاک انتخاب نمایندگان باید نصف بعلاوه یک رای باشد؛ یعنی اکثریت مطلق

البته ما اعلام کرده‌ایم که هیچ ابایی نداریم و بعد از این‌که نتیجه انتخابات مشخص شد ما نتایج را به تفکیک شعبه، روی سایت وزارت کشور قرار می‌دهیم. البته این کار را هم در یک پروسه زمانی مناسب که امکان‌پذیر باشد می‌توانیم انجام دهیم. در طرح مجلس آمده است که فرماندار باید همه صورتجلسه‌ها را برگ به برگ، فتوکپی برابر اصل کند، حالا شما در نظر بگیرید که چقدر طول می‌کشد این برگه‌ها امضا شوند. لذا ما معتقدیم به این روشی که طراحان پیش‌بینی کرده‌اند امکان‌پذیر نیست. گذشته از اینها در این طرح اعلام شده است که هزینه این صورتجلسه‌ها را کاندیدا باید بپردازد. حالا شما حساب کنید که یک کاندیدا که می‌خواهد صورتجلسه 100‌صفحه‌ای 5000‌شعبه را داشته باشد باید هزینه 500 هزار برگ را بدهد. اگر شما هزینه هر برگ را هم با هزینه‌های جانبی آن، 100‌تومان حساب کنید، هزینه آن را برای هر کاندیدا برآورد کنید. آیا کاندیداها این مبلغ را پرداخت می‌کنند؟ از سوی دیگر باید یک وانت برای حمل اینها کرایه کنند. البته در برخی حوزه‌ها که تک‌نماینده هستند این کار عملی است، ولی آن هم نه 24 ساعت یا 48 ساعت بعد از انتخابات، چراکه هیات اجرایی و فرماندار باید فراغت بال داشته باشد.

آیا فکر نمی‌کنید چنین طرحی با کمی تغییرات که امکان اجرای آن را فراهم کند می‌تواند بسیاری از اعتراضات احتمالی بعد از انتخابات را کاهش دهد؟

بله، من هم عرض کردم و به ساز و کارش هم اشاره کردم. ساز و کار این بحث، همان کاری است که ما در انتخابات ریاست‌جمهوری هم انجام دادیم و بعد از این‌که نتایج مشخص شد، نتیجه را به تفکیک شعبه، روی سایت وزارت کشور قرار دادیم. این کار بسیار خوب است و ما حتما در این دوره هم این کار را انجام می‌دهیم و بعد از انتخابات، نتایج را در حوزه‌های اصلی، در استان‌ها و در ستاد انتخابات کشور به صورت شعبه به شعبه برای مردم اطلاع‌رسانی‌ می‌کنیم.

ما آمادگی چنین کاری را داریم، اما توان اجرایی انجام آن چیزی را که در طرح نمایندگان آمده است نداریم، یعنی بضاعت اجرایی ما جواب انجام این طرح را نمی‌دهد.

ما در سال‌های اخیر در هر دوره انتخابات، مبحثی درخصوص برگزاری رایانه‌ای انتخابات می‌شنویم، اما در هر دوره به دلیلی، امکان این کار فراهم نمی‌شود. در انتخابات نهمین دوره مجلس شورای اسلامی، ظاهرا وزارت کشور عزم خود را جزم کرده است که در 10 درصد از حوزه‌های انتخابیه، انتخابات را به صورت کاملا رایانه‌ای برگزار کند. درخصوص برگزاری انتخابات در این حوزه‌ها توضیح ‌دهید که مردم به چه شکل رای خواهند داد؟

با توجه به این‌که امکانات دیجیتالی و رایانه‌ای توسعه یافته است ما هم باید متناسب با پیشرفت‌ها، همه امور خود را به‌روزرسانی کنیم. ضمن این‌که سرعت، دقت و صحت از جمله ویژگی‌های هر انتخابات است که ما باید آنها را در هر انتخابات نسبت به گذشته ارتقا دهیم. ما فکر می‌کنیم که با رایانه‌ای شدن انتخابات می‌توانیم هر 3 فاکتور را افزایش دهیم، ولی از سوی دیگر مستحضر هستید که به سیستم اینترنت، اطمینان کافی نیست و بعضی وقت‌ها شاهد بوده‌ایم که شبکه‌های بسیار قوی برخی سازمان‌های اطلاعاتی دنیا هک می‌شود. ما برای این‌که از اطمینان کافی برخوردار شویم نزدیک به 2 سال است که فعالیت گسترده‌ای را انجام داده‌ایم و به این نتیجه رسیده‌ایم که می‌توانیم انتخاباتمان را از صفر تا صد آن به صورت مکانیزه و رایانه‌ای برگزار کنیم. این ادعایمان را هم برای دوستانمان در شورای محترم نگهبان، اثبات کرده‌ایم، اما به خاطر این‌که ما در مقام اجرا با مشکلی مواجه نشویم، تصمیم گرفتیم در این انتخابات تنها در بخشی از حوزه‌های انتخابیه، انتخابات را به شکل رایانه‌ای برگزار کنیم و بر اساس توافقی که صورت گرفت قرار شد 10 درصد حوزه‌های انتخابیه مشمول این طرح شوند. این کار به صورت نمونه انجام می‌شود تا این‌که بتوانیم در انتخابات‌های بعدی در تمامی حوزه‌ها، فرآیند انتخابات را به شکل کاملا رایانه‌ای برگزار و نتیجه انتخابات را نیز بتوانیم سریع‌تر به مردم اعلام کنیم.

الان یعنی ما در این دوره از انتخابات در 10 درصد حوزه‌های انتخابیه، تعرفه کاغذی و صندوق رای نخواهیم داشت؟

بله، هم تعرفه کاغذی داریم و هم صندوق رای. ما یک سیستم خاصی را تعریف کرد‌ه‌ایم که این سیستم تعرفه نیز دارد، اما سیستم طوری تعریف شده است که انتخابی را که صورت می‌گیرد به صورت همزمان در حافظه صندوق ضبط می‌کند. پس از پایان انتخابات ما ابتدا به صورت رایانه‌ای، آرا را شمارش می‌کنیم و نتیجه چاپ می‌شود، اما تعرفه‌ها را نیز برای روز مبادا نگه می‌داریم. ممکن است کسی بیاید بگوید من به این سیستم اعتماد ندارم یا این‌که حادثه خاصی رخ بدهد، در آن زمان به صندوق مراجعه می‌کنیم و پلمب را می‌شکافیم و آرا را برای رسیدگی به اعتراضات احتمالی، بازشماری می‌کنیم.

آیا در انتخابات‌های بعدی که احتمالا در تمامی حوزه‌های انتخابیه، انتخابات به صورت کاملا رایانه‌ای برگزار می‌شود، باز هم تعرفه کاغذی و صندوق رای خواهیم داشت؟

می‌توانیم داشته باشیم، ولی این تعرفه‌ها به این شکل است که رای دهندگان نام کاندیدا را در آن می‌نویسند و زمانی که در سیستم دیجیتالی، کد کاندیدا را وارد می‌کنند عکس داوطلب هم می‌آید و شخص رای‌دهنده متوجه می‌شود که کد انتخابی را درست انتخاب کرده است یا خیر. بنابراین استفاده از این روش حتی برای افراد بی‌سواد و کم سواد هم بسیار آسانتر و اطمینان‌بخش‌تر است. بنابراین شما در این روش، مثلا کد 134 را وارد می‌کنید و بلافاصله عکس کاندیدای مورد نظر با مشخصاتش می‌آید. وقتی از انتخاب خودتان مطمئن شدید، تایید می‌کنید و وقتی تایید کردید، انتخاب شما روی تعرفه ثبت می‌شود، همزمان پرینت می‌شود، قیچی می‌شود و وارد صندوق رای می‌شود. بنابراین به خاطر این‌که وجود تعرفه آنچنان هزینه‌ای ندارد ما برای اطمینان‌بخشی بیشتر و برای این‌که بتوانیم اگر فردی اعتراض کرد به اعتراض او به صورت مستندتر پاسخ دهیم کار را به این شکل تعریف کرده‌ایم وگرنه می‌توانیم اصلا تعرفه را حذف کنیم.

آیا حوزه‌های انتخابیه که قرار است در آنها انتخابات به صورت کاملا رایانه‌ای برگزار شود مشخص شده‌اند؟

بله تقریبا مشخص شده‌اند و با شورای محترم نگهبان باید مکاتبه کنیم که آنها نیز برگزاری انتخابات رایانه‌ای در این شعب را تایید کنند و زمانی که تایید شد ما از رسانه‌ها این حوزه‌ها را اعلام می‌کنیم.

آیا تهران هم جزو آنهاست؟

حوزه انتخابیه تهران جزو این حوزه‌ها نیست، اما در این حوزه قرار است در بخشی از مناطق، تعدادی صندوق برای آزمایش به این امر اختصاص دهیم.

مشارکت مردم در انتخابات همواره به عنوان دفع‌کننده تهدیدات خارجی علیه کشورمان بوده است. با توجه به افزایش تهدیدات غربی‌ها علیه جمهوری اسلامی ایران در ماه‌های اخیر چه باید کرد که انتخابات آتی نیز به پشتوانه‌ای قوی برای امنیت ملی‌ و اقتدار نظام باشد؟

دو مبحث، انکارناپذیر هستند؛ یکی تهدیداتی که دشمن از بدو پیروزی انقلاب اسلامی، به شیوه‌ها و ترفندهای مختلف علیه ما به کار برده است. اوج این تهدیدات، جنگ تحمیلی 8ساله بود. ما در جنگ تحمیلی تنها با کشوری به نام عراق و فردی به نام صدام، طرف نبودیم. جنگ ما بنا بر تعبیر حضرت امام (ره)، جنگ میان حق و باطل بود. نکته انکارناپذیر دوم، پشتوانه ملی جمهوری اسلامی ایران است. یعنی آن چیزی که کشور ما را همواره از تمام خطرات مصون داشته و به عنوان پیروز میدان معرفی کرده است، اگر بخواهیم موجزتر به این دو عامل اشاره کنیم، می‌شود مدیریت الهی بر جامعه و پشتیبانی ملی. پشتیبانی ملی به شیوه‌های مختلفی، بروز و ظهور پیدا می‌کند، زمانی این پشتیبانی به صورت کاروان‌های صدهزار نفری بود که به جبهه‌ها اعزام می‌شدند، زمانی در راهپیمایی‌های مختلف مثل 22 بهمن و روز قدس، ظهور می‌کند و زمانی هم به شکل حماسه 9 دی، تجلی می‌یابد که آخرین میخ را به تابوت فتنه‌گران داخل و خارج می‌زند، اما دشمنان همیشه سعی می‌کنند به این راهپیمایی‌ها خدشه وارد کنند و راهپیمایی 3 میلیونی مردم در تهران را راهپیمایی ده‌ها هزار نفری عنوان می‌کنند، اما انتخابات، میدان ظهوری است که قابل شمارش است. همین انتخابات ریاست جمهوری گذشته، نظام لیبرال‌ دموکراسی و حکومت‌های خودکامه دولت‌های اطراف را به چالش شدید کشاند.

مشارکت 85 درصدی در انتخاباتی که بعد از گذشت 30 سال از پیروزی انقلاب اسلامی صورت می‌گرفت، رکورد جهانی را شکست و این شد نقطه قوت جمهوری اسلامی ایران. از همین جا از طریق این رسانه به عنوان کوچک‌ترین خادم در امر انتخابات از تمام کسانی که صلاحیت لازم را در چارچوب قانون برای داوطلب شدن دارند، دعوت می‌کنم که ان‌شاءالله وارد این عرصه شوند و به تکلیفشان عمل کنند. البته این ادای تکلیف به این معنی نیست که هر کسی آمد، حتما انتخاب هم بشود ولی بالاخره باید تنور انتخابات را گرم نگه داشت. این هم یک جهاد و یک تکلیف است و همه افراد جامعه از بنده مجری گرفته تا داوطلبان و رای‌دهندگان محترم‌، همه باید مسوولیت خود را انجام دهیم. ما امیدواریم که ان‌شاءالله، 12 اسفندماه، نقطه عطفی در تاریخ انقلاب باشد بخصوص در این برهه حساس که استکبار جهانی به خاطر بیداری اسلامی و اثرات انقلاب اسلامی در حال دیوانه شدن است. موج بیداری که در جهان ایجاد شده است و این روحیه عدالتخواهی که بین مسلمانان و غیرمسلمانان به وجود آمده به برکت خون شهدای ما و تمام مجاهدان و مبارزان ایجاد شده است.

مردم، مجریان، ناظران و داوطلبان چه باید بکنند و چه نباید بکنند که مبادا انتخابات آتی انتخابات ریاست جمهوری دهم به چالشی برای امنیت ملی کشور تبدیل نشود؟

من فکر می‌کنم اگر همه ما اخلاق و قانون را رعایت کنیم، هیچ چالشی به وجود نخواهد آمد. اخلاق یعنی تقوا و خدا ترسی و قانون یعنی آن ریلی که ما را به سمت هدف هدایت می‌کند. اگر ما این دو عنصر را مد نظر قرار دهیم، ان‌شاءالله انتخابات بسیار خوب و باشکوهی خواهیم داشت. لذا از آحاد مختلف جامعه می‌خواهم که هر کجا تخلفی در امر برگزاری انتخابات مشاهده کردند، به ما گوشزد کنند و ما با جان و دل می‌پذیریم.

حسین نیکپور / گروه سیاسی

newsQrCode
ارسال نظرات در انتظار بررسی: ۰ انتشار یافته: ۰

نیازمندی ها