8 تیرماه، روز مبارزه با سلاح های شیمیایی

ترکیباتی که به عنوان سلاح شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرند بسیار متنوع بوده و هر یک بر روی بخشی از سیستم بدن اثرات خود را نشان می دهند و براساس عضو هدف آنها در بدن به گروه های مختلفی تقسیم میشوند.

1- گازهای اعصاب:
از عمده ترین گازهای اعصاب باید به تابون، سارین وVX اشاره کرد.
وی ایکس:(VX) سمی ترین سلاح شیمیایی! به شکل مایع چسبناک و بیرنگی است که به آرامی به گاز بیرنگ و بو تبدیل می شود.
این گاز با تحریک اعصاب موجب تشنج و فلج رگهای خونی و ریه ها می شود. مقدار 10 میلی گرم از این ماده بر روی پوست برای مرگ کافی است و قربانیان در نهایت بر اثر خفگی می میرند.

تابون:
ماده شیمیایی دیگری است که به عنوان یک عامل عصبی شناخته می شود. عوامل عصبی سمی ترین و سریع الاثرترین ترکیبات شیمیایی به شمار می روند.
عملکرد این مواد شیمیایی را می توان به حشره کشها تشبیه کرد با آن تفاوت که این سلاح های مرگبار خیلی از حشره کشها قویتر هستند! و به سرعت تاثیر خود را نشان می دهند.
تابون در سال 1936 برای نخستین بار توسط آلمان ساخته شد، البته به عنوان حشره کش!
اما بعدا و به سرعت جنبه نظامی یافت. علامت اختصاری این ترکیب GA است. تابون مایعی بیرنگ، بیمزه و دارای رایحه میوه ای است.
این مایع چنانچه حرارت ببیند به صورت گاز در می آید. این سلاح شیمیایی از جمله ترکیباتی بود که توسط رژیم عراق بارها علیه رزمندگان ایران مورد استفاده واقع شد.
متعاقب آزاد شدن تابون در هوا، تماس این ترکیب با پوست، چشم و یا استنشاق آن موجب آلودگی افراد می شود. این ماده به سادگی با آب ترکیب شده و موجب آلودگی آب و غذا را فراهم می آورد.
لباس های شخصی که در معرض تماس با این ماده بوده به مدت 30 دقیقه بعد از تماس گاز تابون را متصاعد می کند که می تواند موجب آلودگی سایرین گردد.
این گاز از هوا سنگینتر است بنابراین در سطح زمین باقی می ماند.
عوارض تابون بستگی به مقدار ماده، مدت زمان تماس فرد و چگونگی تماس با آن دارد. علائم چند ثانیه بعد آشکار می شوند.
این گاز همانند سایر گازهای اعصاب عملکرد عضلات و غدد را مختل می کتد و نهایتا موجب توقف تنفس سلولی می شود.
در مقایسه با سایر عوامل عصبی تابون ناپایدارتر از VX است بنابراین سریعتر به حالت گاز تبدیل می شود و آلودگی بیشتر اما دوام کمتر دارد.
اگرچه گاز تابون بوی میوه ای دارد اما ممکن است این رایحه جلب توجه آنچنانی را به دنبال نداشته باشد. بنابراین گاهی فرد از تماس با این گاز آگاهی ندارد.
علائم تماس پوستی با این ماده شیمیایی شامل آبریزش بینی، ریزش اشک از چشمها، مردمک کوچک و سوزنی شکل، درد شدید در چشم ها و اختلال بینایی است.
از سایر عوارض تماس با این گاز شیمیایی باید به اسهال، سردرد، سرگیجه، تهوع و استفراغ اشاره کرد. معمولا افرادی که با این گاز در تماس بوده اند به طور کامل بهبود می یابند اما تماس زیاد موجب مرگ شخص می شود.
درمان شامل پاکسازی تابون از سطح بدن است که این کار باید بلافاصله بعد از تماس با آن انجام شود. پادزهر خاصی برای تابون موجود است که کارآیی آن به سرعت مصرف بلافاصله بعد از تماس بستگی دارد.

سارین:
ترکیب شیمیایی دیگری است که از بسیاری جهات شبیه تابون عمل می کند.
سارین نخستین مرتبه در سال 1938 در آلمان ساخته شد. این ماده شیمیایی هم مایعی بیرنگ و بیمزه است که در حالت خالص بی بو است.
سارین به گاز تبدیل شده و وارد محیط می شود. سایر ویژگیهای این گاز شبیه تابون است.

2- گازهای تاولزا:
این عوامل شیمیایی به نام گازهای تاولزا نامیده می شوند، زیرا متعاقب تماس آنها با پوست و غشاهای موکوسی تاولهای فراوان سطح پوست را می پوشاند.
از عمده ترین این ترکیبات می توان به گاز خردل و فسژن اشاره کرد. گاز خردل که برای بسیاری از رزمندگان جنگ تحمیلی شناخته شده است، بویی شبیه سیر، پیاز یا خردل دارد.
این ماده می تواند حالت های بخار، مایع روغنی یا جامد داشته باشد. رنگ این ترکیب می تواند از بیرنگ تا زرد و یا قهوه ای متغیر باشد.
گاز خردل در جنگ جهانی اول به عنوان یک ماده شیمیایی مورد استفاده قرار گرفت. این گاز از طریق تماس با پوست، مخاط چشم و یا تنفس وارد بدن می شود و توسط باد تا فواصل دور قابل انتشار است.
در محیط عادی 1 تا 2 روز دوام دارد و در هوای سرد ماندگاری آن از چند هفته تا چند ماه متغیر است. اثرات گاز خردل بر روی بدن به مقدار ماده و مدت زمان تماس آن با بدن بستگی دارد.
گاز خردل محرکی قوی و عاملی تاولزا است که به پوست، چشم و دستگاه تنفسی آسیب می رساند. این ماده موجب آسیب به DNA میشود و از این طریق عملکرد سلول را مختل می کند.
تماس با خردل اغلب کشنده نیست و علائم آلودگی با این گاز بلافاصله ظاهر نمی شود. به طور کلی اثرات گاز خردل شامل موارد زیر است:

1- قرمزی و خارش پوست و ایجاد تاولهای فراوان در سطح پوست.
2- تحریک و درد چشمها و ریزش اشک که بین 3 تا 21 ساعت متعاقب تماس آن دیده می شود، در تماس های شدید حساسیت به نور، درد شدید و کوری ممکن است دیده شود.
3- علائم تنفسی شامل آبریزش از بینی، عطسه، تنگی نفس و سرفه.
4- درد شکمی، اسهال، تهوع و استفراغ نیز از عوارض گوارشی آن به شمار می رود.
تماس با گاز خردل موجب بروز سوختگی درجه دوم و سوم می شود که گستردگی آن می تواند موجب مرگ شود. عفونت های تنفسی مکرر، عوارض تنفسی مزمن و مرگ از دیگر علائم و عواقب تماس با گاز خردل به شمار می رود.

3- سموم حاصله از گیاهان و موجودات زنده:
عمده ترین ماده شیمیایی در این گروه ریسین (Ricin) است که یک محصول فرعی و جانبی ناشی از تبدیل دانه کرچک به روغن کرچک است.
این ماده می تواند به صورت پودر، گاز و یا محلول در آب باشد. ماده ای پایدار است و تحت تاثیر گرما یا سرمای زیاد قرار نمی گیرد.
ریسین در نابودی سلول های سرطانی کاربرد پزشکی دارد. 500 میلی گرم از ریسین میتواند یک انسان بالغ را بکشد. این ماده با ورود به داخل سلول، مانع از ساخت پروتئین های موردنیاز سلول شده و موجب مرگ سلول می شود.
علائم تماس با این سم شامل سرفه، تب، تهوع، درد در ناحیه سینه است.
از عوارض گوارشی می توان به استفراغ، اسهال خونی، کم آبی شدید بدن و کاهش فشار خون اشاره کرد. درمان های کمکی شامل کمک به بهبود تنفس بیمار، شستشوی معده با زغال فعال، شستشوی بدن و چشمها است.
این گاز هم در جنگ تحمیلی بارها از سوی نیروهای عراق علیه رزمندگان اسلام به کار گرفته شد.ترکیبات شیمیایی که به عنوان سلاح های مرگبار به کار گرفته می شوند بسیارند.
از عمده ترین این عوامل شیمیایی می توان عوامل خونی شامل آرسین و سیایند، فلزات سمی شامل ارسنیک، جیوه و تالیوم، عوامل ریوی شامل گاز کلر و بروماین را نام برد.
به هرحال صرفنظر از نوع و ماهیت اثر این ترکیبات یک ویژگی مشترک در بین همه آنها دیده می شود و آن نیستی و مرگ است که توسط استفاده کنندگان از این سلاح های مرگبار به افراد بیگناه هدیه می شود.


نامه های مرگبار

سال 2001 ، سیستم پستی ایالات متحده از وضعت خاصی برخوردار بود. در این سال نامه رسانان، نامه هایی را به دست مردم رساندند که برخلاف روال معمول حاوی کارت پستال زیبا، نامه ای از یک دوست، یا پاسخ درخواست کار افراد نبود.
این نامه های عجیب و غریب حاوی گرد سفید رنگی بود که بعدها مشخص شد هاگ باکتری سیاه زخم در آن دیده شده است.
با ابتلای 12 نفر به عفونت سیاه زخم که از طریق نامه های مشکوک انتقال یافته بود موضوع جنگ بیولوژیک و سلاح های میکروبی مجددا مورد توجه جهانیان واقع شد.
سلاح های بیولوژیک در واقع از همان عوامل باکتریایی و یا ویروسی بیماریهای خطرناک تهیه و تولید می شوند. از مهمترین این عوامل می توان به سیاه زخم، بوتولیسم، وبا، آبله و تیفوئید اشاره کرد که می توانند درصورت انتشار در آب یا هوا همه گیری وسیع را موجب شوند.
سیاه زخم به سه نوع ریوی، پوستی و گوارشی دیده می شود که مرگبارترین آن نوع تنفسی است.
البته درمان به موقع با آنتی بیوتیک ها می تواند مانع از گسترش بیماری شود. در این دنیا آشفته، هر روزه شاهد گسترش و تولید انواع تازه ای از سلاح های مرگبار شیمیایی و میکروبی هستیم و مدعیان دموکراسی و حقوق بشر عمده ترین تولیدکنندگان چنین تسلیحاتی به شمار میروند.