فوتبال ایران حکایت سلطان و شبان است

چه شد که یکباره از صحنه فوتبال ایران محو شدید؟

به هر حال من فکر می‌کنم آقای کفاشیان شبانی بود که سلطان شد، چون در مخیله هیچ‌کس نمی‌گنجید که آدمی از دوومیدانی بیاید و رئیس فوتبال شود.

البته ورزش‌های توپی یک ذره به هم نزدیک هستند. به عنوان نمونه علیرضا رحیمی که خودش فوتبالی بود رئیس فدراسیون هندبال شد یا مثلا خود من که یک مربی فوتبال هستم، این توانایی را دارم که مثلا یک تیم والیبال را هدایت کنم و تمرین دهم.

شاید فقط آن ریزه‌کاری‌هایی که یک مربی والیبال بداند را بلد نباشم. یا همین حاج مصطفی (اشاره‌اش به مصطفی کارخانه، سرمربی سرشناس والیبال کشورمان است که همراه با او به دفتر روزنامه جام‌جم آمده بود) شما فکر می‌کنید او نمی‌تواند یک تیم فوتبال را هدایت کند. قطعا او هم می‌تواند یک مربی و تمرین دهنده خوب باشد، اما شاید همان ریزه‌کاری‌های یک مربی فوتبال را بلد نباشد. مطمئنا من و آقای کارخانه نمی‌توانیم یک دونده خوب باشیم یا مثلا در شنا مربیگری کنیم. این‌که شخصی از یک رشته غیرتوپی مثل دوومیدانی بیاید و بدون هیچ پیش‌زمینه قبلی رئیس فدراسیون فوتبال شود، در نوع خودش واقعا جالب است. البته آقای کفاشیان یک چهره ملی است اما در دوومیدانی، نه در فوتبال یا سایر رشته‌های توپی.

پشت پرده‌ای در کار نبود. آنها گفته بودند وقتی در فوتبال شما زد و بند، مسائل پشت پرده و تخلف هست چطور می‌خواهید در AFC صاحب کرسی شوید. ادله‌شان هم این بود که شما خودتان 6 مربی را از فعالیت در لیگ برتر محروم کردید. آنها من و چند مربی دیگر را گذاشتند در کنار آن رئیس فدراسیون‌هایی که به رشوه گرفتن متهم شدند! البته آنهایی که پول گرفتند و قطر را میزبان جام جهانی 2022 کردند 3 هزار فرانک سوئیس جریمه شدند و 6 ماه انتظار خدمت، اما ما 2 سال! پیش خودشان گفتند ببینید چه در فوتبال ایران می‌گذرد که باسابقه‌ترین مربیان‌شان را 2 سال محروم می‌کنند! البته طبیعی هم است که در این شرایط آسیایی‌ها فکر کنند که حتما ما در فوتبال ایران تمام داوران و تیم‌ها را خریده‌ایم. آنها که خبر ندارند من چون در یک برنامه تلویزیونی گفتم نور ورزشگاه کم است، به این روز افتادم!

شاید این‌گونه باشد اما من هیچ چیز را برای شوخی و خنده مطرح نکردم. مثلا اگر گفتم زمین فوتبال باید کاملا صاف باشد، اما در فلان زمین پای بز هم پیچ می‌خورد این عین حقیقت بود. از ارکان اصلی مسابقات رسمی در سطح بالا هموار بودن زمین مسابقه و چمن خوب و با کیفیت است.

زمینی که براحتی بتوان توپ را روی آن به حرکت درآورد. شما فکر می‌کنید اگر بخواهید یک زمین چمن صاف و خوب را در ورزشگاه اصلی هر استان داشته باشید چقدر هزینه برمی‌دارد؟ شاید 100 میلیون تومان. یعنی فوتبال ما در لیگ برترش لنگ 10 تا 100 میلیون تومان است.

خب همین بی‌توجهی‌هاست که به فوتبال ما صدمه می‌زند و باعث می‌شود در بازی‌های مهم، هم نتیجه را واگذار کنیم و هم فوتبال را. شما از فوتبالی که تیم امیدش مقابل عراق بازی کرد چه چیزی فهمیدید؟ یا از بازی ایران و کره جنوبی در جام ملت‌های آسیا چه چیزی عایدتان شد؟ طبیعی است که در فوتبال هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست. شما اگر2 میلیون بار نتیجه بازی آلمان و آرژانتین را به کامپیوتر بدهید محال است 5 بار بگوید 4 بر صفر به نفع آلمان. فوتبال آرژانتین در شرایط عادی 5 سروگردن از فوتبال آلمان بالاتر است، اما از آنجا که فوتبال رو ندارد آلمان با 4 گل می‌برد. با این حال در همان بازی دیدیم که آرژانتین باوجود قبول آن شکست چه فوتبال خوبی ارائه کرد. اما آیا تیم امید هم مقابل عراق فوتبال بازی کرد یا تیم ملی مقابل کره جنوبی.

من در این 2 سال کنار فوتبال بودم ولی عملا امکان سازندگی از من گرفته شد، چراکه کمتر چهره مستعد فوتبالی علاقه‌مند هستند که در لیگ‌های دسته‌ پایین‌تر بازی کنند. شما نگاه کنید در 10 سال اخیر چند بازیکن بوده‌اند که از تیم‌هایی غیر از تیم‌های لیگ برتری به تیم ملی رسیده‌اند. تعدادشان به اندازه انگشتان 2 دست هم نیست.

لذا بازیکنانی که استعداد دارند تمام ذهنشان معطوف به لیگ برتر یا نهایتا لیگ دسته اول است. به همین خاطر هم بخت سازندگی برای آنهایی که نمی‌توانند در لیگ برتر مربیگری کنند کاهش می‌یابد، مگر این‌که فدراسیون بیاید و اسم دسته‌های اول و دوم را بگذارد لیگ برتر!

با این حال من سعی می‌کنم در هر رده سنی که فعالیت می‌کنم سازندگی داشته باشم. به عنوان مثال محسن فروزان، دروازه‌بانی که من او را به گسترش فولاد بردم یا محمد آبشک بازیکن داماش، از جمله کسانی هستند که شاید الان اسمی از آنها نباشد اما در آینده‌ای نزدیک رده‌های ملی را یکی پس از دیگری طی می‌کنند و تبدیل به ستاره‌های این فوتبال می‌شوند.

بله و اتفاقا در این مورد بحث مختصری دارم. من می‌توانم از ابتدای دوران مربیگری‌ام، یعنی از سال 1368 تا سال 1388 که در لیگ دسته اول یا همان لیگ برتر فوتبال کشور مربیگری کردم، به اسم و مدرک به شما ثابت کنم که بیش از 70 بازیکن را به تیم ملی معرفی کرده‌ام. یعنی تقریبا 4بازیکن در هر سال. حالا می‌خواهم بدانم در این 2سالی که من نبودم چه اتفاقی افتاد. اگر همین 18 مربی‌ای که در لیگ‌برتر هستند سالی 2 بازیکن جدید را به این فوتبال معرفی می‌کردند الان باید 70 یا 80 چهره جدید در این 2 سال به فوتبال ما اضافه می‌شد. آیا واقعا همین اتفاق افتاده است؟

من خودم در این مورد با آقای کفاشیان صحبت کردم. گفتم هرچند کار کردن در سطح رده‌های ملی دیگر آن جاذبه‌های لازم را برای من ندارد، اما حاضرم به خاطر فوتبال مملکتم در تیم امید فعالیت کنم مشروط به این‌که این موضوع به من تکلیف شود.

همان روز این را هم به کفاشیان گفتم که برای من مثل روز روشن است که اگر تیم امید حذف شود شما می‌خواهید تقصیر این ناکامی را به گردن کمیته ملی المپیک بیندازید تا مدتی هم با دعوای زرگری فدراسیون و کمیته بگذرد. البته اینها را که می‌گویم معنایش این نیست که از حذف تیم امید ناراحت نشده باشم. اتفاقا خیلی هم ناراحت شدم، چون انصافا بهترین نفرات فوتبال را در تیم امید داشتیم. کریم انصاری‌فرد، احسان حاج صفی، حمید رضا علی‌عسگر، آرش افشین و... می‌توانستند تیم قدرتمندی را تشکیل بدهند، اما این تیم هم مغلوب بی برنامگی‌های فوتبال ما شد.

من این حرف‌ها را قبول ندارم. تیم امید همان روزی باخت که فدراسیون یک مربی کم تجربه را مسوول هدایت آن کرد. علی منصوریان در این مدت تمام توانش را برای آماده‌سازی تیم امید به کار بست اما توان او در همین حد است. به همین خاطر من فکر می‌کنم در ناکامی تیم امید، منصوریان قصوری مرتکب نشد. منتها این حق را هم به منصوریان نمی‌دهم که از زیر بار شکست تیم امید شانه خالی کند.

او اگر بازی برگشت را می‌برد یا حداقل با مساوی تمام می‌کرد می‌توانست ادعا کند به عنوان یک مربی تیمش در درون زمین پیروز شده و در پشت پرده نتیجه را واگذار کرده است، نه این‌که تیم بیاید و در ورزشگاه آزادی به نتیجه‌ای خفت بار به عراق ببازد و بگویند همه ما پس از دیدن نامه فیفا قبل از بازی گریه کردیم، غش کردیم و از این حرف‌ها. این شکست واقعا جای تعمق دارد. چرا باید یک کشور بحران زده و بی‌ثبات بیاید و در ورزشگاه آزادی تیم امید ما را شکست دهد.

به هر حال هر اتفاقی در شرایط خاص خودش رخ می‌دهد و من هم از این‌که این پیشنهادها را نپذیرفتم ناراحت نیستم. البته می‌توانستم یک مشاور خوب برای تیم ملی باشم و اگر ناراحتی وجود دارد بیشتر به این خاطر است. همین چند ماه پیش به کفاشیان گفتم شما با چه استدلالی کریم باقری را به عنوان مشاور قطبی راهی قطر کردید؟ کسی که خودش تا چند هفته قبل از آن، بازی می‌کرده و فقط به دلیل یک اختلاف‌نظر موقتا از فوتبال دور مانده چه مشاوره‌ای می‌تواند به سرمربی تیم ملی بدهد.

همچنین به کفاشیان گفتم من که بیشتر از کریم باقری می‌توانستم به قطبی و تیم ملی کمک کنم و او در جواب گفت شما که به آقای شفق گفته بودید با تیم ملی همکاری نمی‌کنید. من کی گفتم با تیم ملی همکاری نمی‌کنم؟!

این هم یکی از همان معضلات فوتبال ماست، چون ما هیچ معیاری در ارزشگذاری مربیان نداریم. واقعا این معیار چیست؟ شخصیت مربی است؟ داشته‌های فنی مربی است؟ ارتباط مربی با رسانه‌ها و ارتباط مردمی اوست؟ یا صرفا قهرمانی است؟ من به شخصه این قیمت‌ها را غیر واقعی می‌دانم.

آن سالی که من سرمربی صبای قم بودم آمار تماشاگران ما در هر بازی 6700 نفر بود، اما بعد از آن آماری که از میانگین تماشاگران صبا دادند 170 نفر بود!

زمانی که من در قم بودم از کوچک تا بزرگ گرفته، از دانش آموز گرفته تا دانشجو و کاسب همه روزه با ما در‌ارتباط بودند و با علاقه در مورد فوتبال حرف می‌زدند. اینها ارتباطات حسنه‌ای بود که ما در قم ایجاد کردیم و همه آنها در نتایجی که تیم می‌گرفت، تاثیرگذار بود.

شاید شما بگویید این تجربه در مورد فیروز کریمی که یک پاسی بود و سرمربی استقلال شد هم صادق باشد اما من با این نظریه مخالفم. یکی از چیزهایی که مربیان 2تیم استقلال و پرسپولیس می‌دانند این است که نباید در نیم فصل به این 2 تیم رفت و این اشتباهی بود که من آن را مرتکب شدم. البته این موضوع که در نیم فصل نباید سرمربیگری تیم جدیدی شد فقط در مورد استقلال و پرسپولیس صدق می‌کند.

من سال 82 یک تجربه خوب از قبول مربیگری در نیم‌فصل داشتم. آن زمان سرمربی تیم شهاب زنجان بودم و تیمم هم شرایط خوبی در جدول لیگ دسته اول داشت، اما با اصرار تیمسار ملاحی، مدیرعامل وقت ابومسلم، در نیم‌فصل دوم لیگ برتر به ابومسلم رفتم تا این تیم را از سقوط به دسته پایین‌تر نجات دهم. آن زمان لیگ برتر 14 تیمی بود و ابومسلم از 13 بازی رفت خود فقط 9 امتیاز گرفته بود، اما ما موفق شدیم در نیم فصل دوم دو برابر این امتیاز را کسب کنیم و در نهایت هم ابومسلم با 27 امتیاز در لیگ برتر ماندنی شد.

اما این برای تیم‌هایی غیر از استقلال و پرسپولیس جواب می‌دهد. اگر کسی قرار است در این 2 تیم کار کند باید خودش تیم را ببندد نه کس دیگری. به همین خاطر مطمئن باشید اگر روزی از استقلال و پرسپولیس پیشنهاد داشته باشم می‌پذیرم و تیمی می‌بندم که 3 هفته مانده به پایان لیگ قهرمان شود.

استقلال و پرسپولیس جزو پرتماشاگرترین تیم‌های آسیا هستند، بیشترین امکانات را دارند، بیشترین پول را دارند، در تمام شهرستان‌ها میزبان هستند، راه تیم ملی از این 2 تیم می‌گذرد، مورد حمایت هستند و... دیگر چه چیزی لازم است تا یک تیم قهرمان شود؟!

من معتقدم فوتبال ما در گروی 2 تیم استقلال و پرسپولیس است و تا این 2 تیم رشد نکنند و روپا نباشند فوتبال ملی ما هم جان نخواهد گرفت. این را کسی می‌گوید که در استقلال و پرسپولیس بازی نکرده و از مکتب پاس است.

من با سردار عزیز محمدی که در این مورد صحبت کردم می‌گفت سقف قرارداد یک ماده قانونی است و این چیزی است که AFC بر اساس امتیاز فوتبال ایران برای ما تعیین کرده است.

به همین خاطر خیلی نمی‌توانم در مورد بحث سقف قرارداد صحبت کنم اما معتقدم اگر واقعا کارشناسان کنفدراسیون فوتبال آسیا آمده‌اند و از امکانات فوتبال ما بازدید کرده‌اند و این زمین‌های چمن و این ورزشگاه‌های غیراستاندارد و این نوع باشگاهداری و نحوه بلیت فروشی و وضعیت حق پخش تلویزیونی را دیده‌اند واقعا خیلی کارنابلد بودند که برای فوتبال ما سقف 350 میلیون تومان را در نظر گرفتند، چون من فکر می‌کنم سقف قراردادها در فوتبال ما با این امکانات و شرایط نباید بیشتر از 3 میلیون و 500 هزار تومان باشد! من واقعا مانده‌ام که چطور نماینده AFC آمده و مثلا زمین چمن شموشک نوشهر را دیده و گفته بروید 350 میلیون بگیرید و در این زمین فوتبال بازی کنید یا زمین عرض 62 متر حافظیه شیراز با آن نور کم و البته سایر زمین‌ها.

اول از همه باید بگویم با این نظر که پاس قربانی این طرح شد کاملا مخالفم. من به موقع جواب فردوسی‌پور را خواهم داد، چون فکر می‌کنم نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی آن‌طور که باید نتوانست در مجادله با مجری 90 از حق دفاع کند.

فردوسی‌پورمی گوید چون پاس بعد از 4 سال سقوط کرده قربانی این طرح شده است، اما از استیل‌آذینی که با 12میلیارد سرمایه آمد و در تهران سقوط کرد حرفی نمی‌زند. حالا پاس که مشکل بودجه داشت.

در ضمن مگر بانک ملی به عنوان سازنده‌ترین تیم در تهران نبود، مگر دارایی و تهران‌جوان و اکباتان نبودند. سرانجام‌شان چه شد؟ اینها در تهران بودند و منحل شدند، اما پاس که منحل نشده است. نه‌تنها منحل نشده که صاحب تماشاگر هم شده. حالا اگر سقوط کرده دلایلش فوتبالی بوده، مثل استقلال و سایپا و تراکتورسازی و همه تیم‌های مطرحی که تا به حال به دسته پایین‌تر سقوط کرده‌اند.

من با شرایطی موافق طرح انتقال تیم‌ها به شهرستان هستم. دلیلش هم این است که معتقدم فلسفه اصلی وجود فدراسیون‌های ملی و برگزاری مسابقات متعدد باشگاهی در سطح لیگ‌ها، دسته‌جات و رده‌های سنی مختلف، جذب تماشاگر است. آمدن مردم به ورزشگاه‌ها در تمام دنیا نه تنها شور و نشاط عمومی در مردم ایجاد می‌کند که باعث کاهش فساد اجتماعی هم می‌شود.

بد نیست بدانید فرمانده نیروی زمینی استان قم در پایان سال اولی که صبا به قم منتقل شد به بنده گفت به‌واسطه حضور این تیم در شهر ما و استقبال تماشاگران از آن، امسال بیشتر از 30 درصد از میزان جرایم اجتماعی استان قم کاهش یافته است. این یکی از دلایل مهمی است که من به خاطر اهمیتش می‌گویم با طرح فوق موافق هستم.