سال 2010 در یک نگاه

باتلاق افغانستان برای آمریکا

جنگ آمریکا در افغانستان همچنان در سال 2010 به سمت منحنی رو به پایین خود حرکت کرد. با افزایش شمار سربازان کشته شده آمریکایی در این جنگ و آشکار شدن ناتوانی دولت حامد کرزای برای کنترل کشور، حمایت‌های عمومی به تدریج از این جنگ کاهش یافت. در فوریه 2010 حدود 6 هزار نیروی نظامی آمریکایی، انگلیسی و افغان حمله همه جانبه‌ای علیه یکی از مهم‌ترین مواضع طالبان در مارجه انجام دادند. این حمله که از سال 2001 بزرگ‌ترین حمله علیه مواضع طالبان بود با کمک نیروهای ائتلاف انجام شد و نظامیان افغان اعلام کردند پس از پاکسازی این منطقه از حضور شبه نظامیان، کنترل آن را به‌دست گرفته‌اند. اما در ماه می نیروهای طالبان بار دیگر به مارجه بازگشتند و حملات خود علیه نیروهای خارجی و مردم محلی را از سر گرفتند. شکست در مارجه، نیروهای آمریکایی را مجبور کرد تا حملات خود علیه طالبان در قندهار در سپتامبر را مورد بازبینی مجدد قرار دهند.

برگزاری انتخابات پارلمانی در سپتامبر از دیگر اتفاقات مهم این سال در افغانستان بود. میزان مشارکت، بسیار پایین بود و طبق آمار رسمی تنها حدود یک‌سوم از واجدین رای‌دادن، بر سر صندوق‌ها حضور یافتند. همچون انتخابات گذشته مواردی همچون مخدوش کردن آرا و ارعاب رای‌دهندگان از سوی شبه نظامیان به وفور به چشم می‌خورد. در نهایت حدود 20درصد یعنی 3/1 میلیون رای به دلیل تقلب انتخاباتی مردود اعلام شد.

در ماه اکتبر برخی از اعضای اصلی طالبان، حامد کرزای و مشاورینش برای پایان دادن به جنگی 9 ساله به مذاکره با یکدیگر پرداختند. رهبران طالبان که برای محافظت از جانشان هویت خود را محفوظ نگه داشتند، از طریق نیروهای ناتو وارد این مذاکرات شدند. گفته می‌شد‌ یکی از شبه نظامیان حاضر در این مذاکرات فردی به نام ملا اختر محمد منصور، فرد شماره 2 طالبان در افغانستان بود. بعد از چند هفته مشخص شد فرد مذکور کاسبی ساده از شهر کویته بوده که توانست کرزای و مقامات ناتو را فریب دهد.

تا پایان سال 2010، با رهبری متزلزل کرزای و مقاومت طالبان، دولت اوباما تصمیم گرفت برخلاف وعده پیشین خود، سال 2014 را زمان پایان حضور نظامیان آمریکایی در خاک افغانستان اعلام کند.

به نشانه تلاش برای انجام مذاکرات سازش بین رژیم صهیونیستی و فلسطین، جو بایدن معاون اول اوباما در ماه مارس به سرزمین‌های اشغالی سفر کرد تا زمینه این مذاکرات را فراهم سازد. کمی پس از ورود بایدن اعلام شد که ساکنان یهودی سرزمین‌های اشغالی قصد ساختن 1600 خانه جدید در بیت‌المقدس شرقی را دارند. بایدن به سرعت از این برنامه ابراز نگرانی کرد و نتانیاهو نیز نسبت به زمان اعلام آن معذرت خواست، اما تصمیم یاد شده را رد نکرد. تنها 2 هفته پس از آن نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برای دیدار با اوباما راهی واشنگتن شد؛ دیداری که به‌صورت محرمانه برگزار شد و اخبار مشخصی در مورد نتایج آن در اختیار رسانه‌ها قرار نگرفت. بعدها گزارش شد اوباما از نتانیاهو خواسته تا شهرک‌نشینان را نسبت به تصمیمشان منصرف کند. اوباما اصرار داشت که بیت المقدس و دیگر موضوعات مهم باید محتوای اصلی مذاکرات بین صهیونیست‌ها و فلسطینیان باشد.

در نهایت در سپتامبر رهبران فلسطینی و صهیونیستی بر سر میز مذاکره نشستند اما از آنجا که طرف اسرائیلی تمدید شهرک‌سازی‌ها را رد کرد، فلسطینی‌ها از مذاکرات کنار کشیدند. پیش از آغاز مذاکرات سازش، شهرک‌سازی‌ها به مدت 9 ماه متوقف بود. پس از کنار کشیدن محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین، مقامات آمریکایی با فروش 20 فروند هواپیمای اف ـ 35 و قول وتوی هر قطعنامه ضد اسرائیلی در سازمان ملل، از صهیونیست‌ها خواستند تا مدت شهرک‌سازی‌ها را 90 روز دیگر تمدید کنند. گرچه نتانیاهو از این توافق راضی بود اما وی نتوانست کابینه‌اش را با خود همراه سازد. بعد از آن‌که مشخص شد حتی در صورت توافق در مورد این 90 روز هیچ نقطه مثبتی در این مذاکرات به‌وجود نخواهد آمد، آمریکایی‌ها در سپتامبر پیگیری این روند را رها کرده و اعلام کردند که پایان این دور از مذاکرات سازش نیز با شکست مواجه شد.

باراک اوباما سال 2009 اعلام کرد که قصد دارد تا پایان آگوست 2010 نیروهای عملیاتی خود را از خاک عراق خارج کند. با این وجود خروج نیروهای نظامی مشروط به برگزاری انتخابات پارلمانی در 7 مارس شد. ترس این وجود داشت که خشونت‌های قومی باعث اخلال در روند برگزاری انتخابات شود. به‌رغم وجود خشونت‌ها در روز انتخابات، منابع رسمی اعلام کردند 62 درصد از عراقی‌ها در این انتخابات شرکت کردند که البته در قیاس با دور قبل در سال 2005 میزان کمتری بود. نتایج نهایی در اواخر مارس مشخص کرد فهرست العراقیه به رهبری ایاد علاوی، نخست‌وزیر سابق، 91 کرسی از پارلمان 325 کرسی را به‌دست آورده است. ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی نیز موفق به کسب 89 کرسی شد. هر دوی آنها برای کسب 163 کرسی مورد نیاز پارلمان باید با یکی دیگر از احزاب ائتلاف می‌کردند. در این میان جریان شیعی صدر به رهبری مقتدی صدر 70 و دو حزب اصلی کردستان در مجموع 43 کرسی را از آن خود کردند. پس از آن مالکی نتایج انتخابات را به چالش کشاند و بازشماری آرا در منطقه بغداد برتری اندک علاوی را تایید کرد. ماه اکتبر مالکی با جریان صدر که پیشتر رقیبش بود برای کسب اکثریت پارلمان ائتلاف کرد. طی ماه‌های متمادی مذاکرات مختلفی صورت گرفت و در نهایت در ماه نوامبر مالکی بار دیگر به عنوان نخست‌وزیر و جلال طالبانی از ائتلاف کردستان به عنوان رئیس‌جمهور تعیین شدند. ریاست پارلمان و رهبری شورای تازه تاسیس در مورد امنیت ملی نیز به العراقیه سپرده شد.

همان‌طور که نظرسنجی‌ها نشان داده بود و تحلیل‌گران عقیده داشتند، نتایج انتخابات میان‌دوره‌ای آمریکا شکست دیگری را در عرصه داخلی در کارنامه اوباما ثبت کرد. سناتور هری رید دموکرات از ایالت نوادا بار دیگر به عنوان رهبر اکثریت در مجلس سنا انتخاب شد تا بتواند به همراه هم‌حزبی‌هایش راه پیش روی اوباما تا انتخابات 2012 را هموار کند. در مقابل نامزدهای جمهوریخواه به همراه 7 نفر از حزب تازه تاسیس جنبش چای، کنترل اکثریت مجلس نمایندگان را به دست گرفتند.

جان بوهنر جمهوریخواه جای نانسی پلوسی رئیس مجلس نمایندگان را گرفت. پلوسی نیز بار دیگر به عنوان رهبر دموکرات‌ها در مجلس نمایندگان انتخاب شد البته تفاوتش این بود که این بار حزبش در اقلیت قرار داشت.

مارس 2010 کشتی چئونان کره جنوبی در منطقه مورد مناقشه با کره شمالی در دریای زرد به همراه 46 ملوانش غرق شد. مقامات، سئول، همسایه شمالی خود را مسوول این حملات دانستند و خواستار تحقیق بین‌المللی در این زمینه شدند. در مقابل کره شمالی ضمن رد اتهام‌های وارده، همسایه خود را تهدید به حمله نظامی کرد. طی ماه‌های بعد تنش بین دو کشور به نقاط حساس‌تری نیز رسید.

در نوامبر، کره شمالی به جزیره یون پیونگ در منطقه مرزی دو کره حمله کرد که در اثر آن 2 سرباز و 2 شهروند کره جنوبی کشته شدند. مقامات پیونگ یانگ این اقدام را واکنش به مانور دریایی کره جنوبی اعلام کردند. شدت این حمله به قدری بود که بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل در بیانیه‌ای آن را شدیدترین حادثه بین دو کشور پس از جنگ دو کره در سال 1953 اعلام کرد. برگزاری رزمایش‌های مختلف کره جنوبی با آمریکا در این منطقه و تهدید به مقابله در صورت حملات بیشتر، از جمله واکنش‌های مقامات سئول به این حملات بود. این اتفاقات دقیقا چند روز پس از آن بود که زیگفرد هکر، استاد دانشگاه استانفورد اطلاعاتی را در مورد نیروگاه‌های اتمی کره شمالی بر ملا ساخت. او اظهار کرد مقامات کره نیروگاه غنی‌سازی اورانیومی به او نشان دادند که شامل 2000 سانتریفیوژ بوده است. بسیاری عقیده دارند رهبر کره شمالی این کارها را برای تقویت جانشین احتمالی خود انجام می‌دهد. وی در سپتامبر در اقدامی بی‌سابقه کیم جونگ اون، کوچک‌ترین فرزند خود را به عنوان یک ژنرال 4 ستاره منصوب کرد و جایگاهی در کمیته مرکزی حزب کارگر حاکم به او داد تا بدین ترتیب چرخه ریاست موروثی در این کشور تکمیل شود.

با امضای قراردادی بین اوباما و مدودف، روسای جمهور آمریکا و روسیه در آوریل، دوران جدیدی از کاهش تسلیحات هسته‌ای در جهان آغاز شد. این پیمان که استارت جدید نام گرفت، آمریکا و روسیه را متعهد کرد تا کلاهک‌های هسته‌‌ای خود را به ترتیب 50 و 25 درصد کاهش دهند. موضوع تصویب این لایحه در سنای آمریکا و مخالفت جمهوریخواهان یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های اوباما در عرصه سیاست خارجی به حساب می‌آمد تا آن‌که 21 دسامبر در سنا به رای گذاشته شد. پس از تصویب با 71 رای موافق در مقابل 26 رای مخالف، استارت جدید برای تصویب به دومای روسیه فرستاده شد که تصویب آن در آینده‌ای نزدیک چندان دور از ذهن نیست.

افشاگری از نوع ویکی لیکس

یکی از حوادث مهم سال گذشته افشاگری‌های ویکی‌لیکس بود که همچنان در باره آن اما و اگر های بسیار وجود دارد. پایگاه اطلاع‌رسانی ویکی لیکس که وظیفه خود را روشنگری در امر خبر می‌داند، در ماه‌های جولای، اکتبر و نوامبر در صدر رسانه‌های جهان قرار گرفت.

آنها بار نخست 92 هزار سند طبقه‌بندی شده‌ای را منتشر ساختند که بر خلاف گزارش مقامات کاخ سفید، چهره خشنی از جنگ در افغانستان را نشان داد. این اسناد مشخص کرد به رغم ادعای مقامات واشنگتن، شبه نظامیگری در افغانستان در حال افزایش است و نیروهای نظامی تا رسیدن به موفقیت و برقراری ثبات در افغانستان فاصله زیادی دارند. ماه اکتبر فرصتی بود تا ویکی لیکس بار دیگر جنجالی خبری در دنیا ایجاد کند. این مرتبه نوبت عراق بود تا 400 هزار سند طبقه‌بندی شده جنگ آمریکا از سال 2004 در این کشور برملا شود. این اسناد نشان داد که نظامیان آمریکایی چگونه در ابتدای جنگ به پیمانکاران امنیتی دل خوش کرده بودند؛ پیمانکارانی که بعدها مشخص شد در کشتن شهروندان عراقی نیز دست داشتند. علاوه بر این، اسناد ویکی لیکس فاش کرد که تعداد شهروندان عراقی کشته شده در این جنگ بسیار بیشتر از آن چیزی است که سران دولت‌های عراق و آمریکا اعلام کرده بودند. اما این پایان کار جنجالی‌ترین سایت اینترنتی سال 2010 نبود. 250 هزار سند درز کرده از وزارت خارجه آمریکا در مورد دیدگاه سیاستمداران آمریکایی نسبت به رهبران جهان، تهدیدهای گروه‌های تروریستی علیه آمریکا و دیگر موضوعات حساس عرصه بین‌المللی، بزرگ‌ترین اقدام ویکی لیکس در اواخر نوامبر بود. بعد از آن بود که اتهام‌هایی همچون فساد اخلاقی علیه جولیان آسانژ، موسس 39 ساله ویکی لیکس مطرح شد.

دستگیری توسط پلیس اسکاتلند یارد در لندن و آزادی پس از یک هفته با قرار وثیقه پایان کار آسانژ در سال 2010 بود که به عقیده کارشناسان اگر ملاحظات سیاسی نبود، می‌توانست از طرف مجله تایم به جای مدیر فیس بوک، مرد سال شناخته شود.