چگونه می‌توان ‌یک پرنده‌شناس شد؟

 با داشتن یک کتاب راهنما، یک دوربین چشمی‌ و یک دفترچه یادداشت مشاهدات صحرایی، یک راه مهیج آغاز می‌شود. روش‌های شناسایی پرندگان بسیار ساده و محدود است. شرط اول داشتن حوصله و پشتکار است. شناسایی پرندگان در صورتی میسر است که بتوان مشخصات ظاهری آنها را دقیقاً مشاهده کرد. شرط دوم رعایت سکوت و آرامش است.

تشخیص یک پرنده مستلزم این است که شخص بداند به کدامیک از مشخصات ظاهری پرنده که به آنها «نشانه‌های تشخیص» می‌گویند بیشتر توجه کند. اغلب به روش حذفی یا از طریق مقایسه پرنده با گونه‌های مشابه می‌توان آن را دقیقاً تشخیص داد. ولی مشخصات ظاهری پرنده تنها یکی از عوامل تشخیص آن است. آوا، آوازه، حالت، رفتار، زیستگاه و منطقه پراکندگی نیز در شناسایی پرندگان حائز اهمیت است.

نخست باید هر پرنده ناآشنا را از نظر اندازه با یک پرنده آشنا مثل گنجشک و امثال آن مقایسه کرد. باید توجه داشت که تحت شرایط خاص، مانند هوای مه‌آلود پرندگان بزرگ‌تر به نظر می‌آیند. بعد باید دید رفتارشان چگونه است؟ چگونه پرواز می‌کند؟ تعدادی از پرندگان به آسانی از رنگشان شناخته می‌شوند. ولی برای تشخیص بیشتر انواع پرندگان باید به نشانه‌های تشخیص ویژه آنها در طبیعت توجه کرد: بسیاری از پرندگان سطح شکمی‌ خالدار یا رگه‌رگه دارند. آیا خال‌ها یا رگه‌ها در سراسر سطح شکمی ‌پرنده دیده می‌شود. مثل توکای باغی؟ یا فقط در قسمت بالای سینه وجود دارد، مانند چکاوک آسمانی؟ آیا دم آن نقش و طرح مشخصی دارد و مثل دم‌سهره نوک بزرگ در انتها سفید است؟ یا مانند دم‌سهره جنگلی پرهای کناری سفید دارد؟

بعضی از پرندگان دمگاه سفیدشان در پرواز به خوبی نمایان است؛ مانند بسیاری از پرندگان آبچر و چکچک‌ها. بنابراین باید برای تشخیص آنها باید به نشانه‌های تشخیص دیگر نیز توجه شود. نوار چشمی‌ نیز در تشخیص بسیاری از پرندگان اهمیت مشابهی دارد. طرح و نقش بال به خصوص در اردک‌ها و پرندگان آبچر باید مورد توجه قرار گیرد. پرنده‌شناسان غالباً برای شناخت پرندگان از گوش‌های خود به اندازه چشمانشان استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که پرندگان نیز مانند آدمیان اغلب در «گفتار» لهجه‌های گوناگون دارند. بهترین راه شناخت صدای پرندگان این است که شخص با کسی که پرندگان را می‌شناسد همراه شود و در این راه تجربه کسب کند.

در مواردی که تشخیص پرنده از نظر شکل ظاهری برای مبتدیان دشوار باشد اغلب توجه به زیستگاه خاص هر پرنده، شناخت آن را آسان می‌سازد. منطقه پراکندگی پرندگان از نظر جغرافیایی، زیستگاه، رویش‌های گیاهی و دیگر شرایط محیطی مرزهای مشخصی دارد و به ندرت در خارج از این منطقه یافت می‌شوند مگر در هنگام مهاجرت. در صورت تردید در تشخیص یک پرنده همواره باید به نقشه‌های پراکندگی و مطالبی که تحت عنوان زیستگاه آن وجود دارد مراجعه شود. بسیار جالب توجه است که شخص بداند در هر فصلی کدامیک از انواع مختلف پرندگان مهاجر ممکن است در منطقه زندگی او دیده شود. بیشتر علاقه‌مندان تاریخ ورود و عزیمت پرندگان مهاجر را یادداشت می‌کنند. بدین ترتیب پس از دو سه سال می‌توان تاریخ رسیدن گونه‌های مختلف پرندگان مهاجر را به یک منطقه یا عزیمت آنها را از آن محل تقریباً به طور دقیق پیش‌بینی کرد.