پرونده ترور بی نظیر در محاق

این واقعیت که شروع فعالیت این تیم سه نفره 17 ماه طول کشید به تنهایی برای نشان دادن این که تحقیق درباره مرگ بوتو به عبور از میدان مین می‌ماند و هیچ تضمینی برای موفقیت‌آمیز بودن ماموریت این تیم برای شناسایی دست‌های پشت پرده مرگ بوتو وجود ندارد، کفایت می‌‌کند.

تا زمانی که دولت پرویز مشرف، رئیس‌جمهور پیشین پاکستان بر سر کار بود، اسلام‌آباد اصرار داشت هیچ دلیلی برای انجام تحقیقات بین‌المللی در این زمینه وجود ندارد. مقامات دولت مشرف تاکید داشتند ادله و شهود بسیاری در اثبات دست داشتن بیت‌الله محسود، رهبر یکی از زیرشاخه‌های طالبان در پاکستان به دست آمده است.

مشرف برای اثبات این ادعا به تیمی از کارآگاهان اسکاتلندیارد اجازه داد از صحنه حادثه دیدار کرده و چگونگی مرگ او را بررسی کنند تا مشخص شود بوتو بر اثر اصابت گلوله تفنگی دورزن به قتل رسیده یا بر اثر انفجاری که 23 تن دیگر را هم به کام مرگ کشاند. با این حال هنوز هم به لحاظ فنی مشخص نیست بوتو بر اثر کدامیک از این 2 حادثه مجزا جان خود را از دست داده است.

اصرار مشرف و ارتش پاکستان بر این که ترور بوتو کار محسود بوده است تقریبا هیچکس را در پاکستان متقاعد نکرد. تقریبا همه مخالفان دولت مشرف تا آخرین روز زمامداری‌اش [او 18 اوت سال 2008 میلادی استعفا کرد] تاکید داشتند دستگاه اطلاعاتی ارتش پاکستان در این ماجرا دست دارد. وقتی آصف‌علی‌ زرداری، همسر بوتو در انتخابات پارلمانی سپتامبر 2008 به قدرت رسید امید می‌رفت با حزب حاکم مردم پاکستان)PPP( خواستار آغاز فوری تحقیقات مستقل سازمان ملل در مورد حادثه ترور بوتو شود.

با این حال 9 ماه دیگر هم طول کشید تا دولت زرداری درخواست خود در این زمینه را تقدیم سازمان ملل کند. با تشکیل هیات سه نفره متشکل از یک شیلیایی، یک اندونزیایی و مقامی ایرلندی عاقبت شرایط برای انجام کاری که به ماموریت غیرممکن می‌ماند، فراهم شد.

هرچند مشرف نزدیک به یک سال است دوران بازنشستگی سیاسی خود را با پر کردن وقتش با بازی تنیس و اسکواش پر می‌کند لیکن ژنرال‌هایی که در دوران زمامداری او در راس هرم ارتش و سازمان اطلاعاتی ارتش)ISI( بودند همچنان هدایت امور پاکستان را از پشت پرده در دست دارند.

در غیاب وجود شکافی عمیق بین فرماندهان ارتش پاکستان بعید است تیم تحقیق سازمان ملل به نتیجه‌ای برسد و بتواند به اطلاعاتی فراتر از آنچه طی 8 ماه گذشته به مردم پاکستان داده شده است، دست یابد.

پیتر فیتزجرالد، عضو ایرلندی تیم سازمان ملل با تمامی شیوه‌های کارشکنی در روند تحقیقات به واسطه حضورش در ماموریت‌های مشابه آشناست. او ریاست تیم حقیقت‌یاب سازمان ملل در زمینه ترور سال 2005 رفیق حریری، نخست‌وزیر فقید لبنان در بیروت، پایتخت این کشور را عهده‌دار بود.

دست‌های پنهان تمامی توان خود را به کار گرفته بودند تا مانع از پیشرفت کار این تیم شوند. کارشکنی‌‌ها به قدری بالا گرفت که فیتزجرالد ناچار شد اعلام کند مادامی که عده‌‌ای خاص به دستگاه امنیتی لبنان اشراف دارند امکان انجام تحقیقات در زمینه ترور حریری وجود ندارد.

همین مساله باعث شده با گذشت 4 سال و نیم از ترور حریری کمیسیون مستقل تحقیق سازمان ملل به هیچ نتیجه قابل قبولی در این رابطه نرسد و دادگاه ویژه ترور حریری نتواند حتی برای یک نفر به عنوان مظنون یا متهم حکم بازداشت صادر کند.

تجربه تحقیق در مورد ترور حریری متضمن درسی بزرگ برای اعضای تیم تحقیق بود. اعضای هیات 3 نفره تحقیق در مورد ترور بوتو به خوبی می‌دانند جنایات برگرفته از اهداف سیاسی معمولا در لایه ضخیمی از تبانی و پرونده‌سازی پنهان می‌شود و عوامل پشت پرده این جنایت‌ها تقریبا همه سرنخ‌هایی که به آنها ختم می‌شود را با دقت و حساسیت از بین می‌برند.

انجام این ماموریت به ویژه در کشور درگیر جنگ و پرتنشی چون پاکستان به مراتب سخت‌تر است. تیم سازمان ملل سعی دارد دور از چشم رسانه‌‌ها فعالیت کند تا در فضایی عاری از جنجال و بی‌آنکه سطح انتظارات مردم پاکستان بالا برود، بتواند به فعالیتش ادامه دهد.

فعالیت تیم با هر تغییر وتحول سیاسی با فراز و نشیب‌های تازه‌ای مواجه می‌شود. پس از آغاز عملیات گسترده ارتش پاکستان علیه طالبان در دره سوات و به دنبال آن حملات ارتش به مراکز تجمع نیروهای وفادار به محسود در مناطق قبایلی‌نشین وزیرستان‌جنوبی اکنون آمریکایی‌ها که از عملکرد دولت پاکستان رضایت بیشتری دارند هم رغبت چندانی به پیگیری پرونده ترور بوتو ندارند.

اگرچه آمریکایی‌ها به طور مستقیم نمی‌‌توانند بر فعالیت فیتزجرالد و تیمش تاثیر بگذارند یا او را وادار کنند در گزارش نهایی تحقیقاتش از زد و بندهای احتمالی در ترور بوتو سخنی به میان نیاورد اما کانال‌هایی برای اعمال فشار بر تیم او دارند.

مقابله ارتش پاکستان با طالبان علاوه بر اعطای کمک‌‌های سخاوتمندانه آمریکا به پاکستان تبعات دیگری هم داشته است. ژنرال‌های ارتش پاکستان تبحر زیادی در کسب امتیازات ویژه از آمریکایی‌ها در کنار دریافت کمک‌های رسمی دارند. در چنین شرایطی اصلا بعید نیست عوامل واقعی دخیل در ترور بوتو به راحتی از عقوبت معاف شوند و تیم تحقیق را به سمت و سویی که می‌خواهند، ببرند.

تا آنجا که به پرونده ترور حریری هم مربوط می‌شود نشانه‌های زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد واشنگتن با روی کار آمدن باراک اوباما، رئیس‌جمهور جدید این کشور علاقه و اشتیاق اولیه خود را برای مقصر جلوه دادن سوریه و نیروهای لبنانی متحد با این کشور در ترور حریری از دست داد.

دادگاه ویژه ترور حریری در لاهه تقریبا همزمان با به جریان افتادن تلاش‌های دیپلماتیک دولت اوباما برای حل اختلافات سوریه و رژیم‌صهیونیستی شروع به کار کرد. این بدان معناست که نباید انتظار داشت از پرونده حریری نتیجه چندان بهتری به دست آید.

منبع : گاردین
مترجم: فرزین تکلو