خطرهای صنعتی اثرات ثانویه زلزله‌

تاسیسات خطرناک بسیار متنوع وگوناگون هستند که از آن جمله می‌توان به تاسیساتی که مستقیم با مواد خطرزا در ارتباط هستند (نظیر صنایع شیمیایی و پتروشیمی، نفت وگاز، و راکتورهای اتمی) تا تاسیسات و کارخانجاتی که در زمینه‌هایی نظیر متالوژی، تولید لاستیک، تصفیه آب و غیره فعالیت می‌کنند و حتی به آزمایشگاه‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی که با مواد بخصوص و خطرزایی مثل آمونیاک، کلر و غیره کار می‌کنند، اشاره کرد.

معمولا در هر کشوری این نوع تاسیسات را با استفاده از خصوصیات و ویژگی‌های خاص آنان نظیر نوع فعالیت، نوع و مقدار مواد خطرناک موجود یا انبار شده در آنان و خصوصیت مکان استقرار آنها (مثل فواصل این تأسیسات از مناطق مسکونی) شناسایی و رده‌بندی می‌کنند.

هر چند آمار رسمی و دقیقی در ارتباط با اثرات زلزله روی تاسیسات خطرناک وجود ندارد، ولی مثال‌های متعددی در این رابطه موجود است. از جمله این موارد می‌توان به صدمات وارده به تاسیسات صنعتی در زلزله 1999 ازمیت ترکیه و چی چی تایوان اشاره کرد.

زلزله ازمیت در منطقه‌ای رخ داد که حدود 40 درصد از تولیدات صنعتی ترکیه به ارزش 7 درصد تولید ناخالص ملی این کشور در آن منطقه واقع شده بود. حدود 73 کارخانه صنعتی مهم در شعاعی به اندازه 20 کیلومتر از کانون زلزله قرار داشتند که از این میان 2 کارخانه دقیقا روی گسل مسبب زلزله بنا شده بودند.

از میان تاسیسات واقع در این محدوده می‌توان به بزرگ‌ترین پالایشگاه نفت ترکیه (پالایشگاه توپراس) Tupras  و 4 کارخانه بزرگ تولید مواد شیمیایی اشاره کرد.

در اثر وقوع زلزله، سقف یکی از مخازن ذخیره نفت در پالایشگاه توپراس جابه‌جا شد و بر اثر جرقه حاصل از آتش‌ سوزی در این مخزن رخ داد که منجر به تخریب کامل برج خنک کننده مجاور آن شد؛ همچنین نفت جاری شده از خط لوله نفت آسیب‌دیده باعث ایجاد آتش سوزی دیگری در پالایشگاه شد که تخریب واحد پروسس نفت خام این پالایشگاه را در پی داشت.

دکتر کامبد امینی حسینی‌
رئیس پژوهشکده مدیریت  بحران پژوهشگاه زلزله‌