اکس، ضیافت جهنمی‌

با ورود اکستازی به بازار مصرف، برای فریب جوانان، نام شادی‌آور یا شادی‌بخش روی آن گذاشتند. این قرص به شکل گرد و بیضی در رنگ‌های سفید، زرد، صورتی و قهوه‌ای به حالت پودر حل شده در شربت یا نوشابه، تکه یخ و آدامس مورد استفاده قرار می‌گیرد. مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه اکس با شعار «بخور که شاد شوی» برگزار می‌شود و معمولا از ابتدای شب تا نزدیک صبح طول می‌کشد.

اکس امروزه در بازار مصرف ایران با نام‌های دیگری نیز نظیر پرنده، امگا، دلفین، لنگر، دکس، تی‌ان‌تی، بیسکویت، سیب،‌الماس، صلیب سرخ، سان شاین، هوندا، بمب‌بی، سوپرمن، آدیداس، دوقلو، مثلث، کشنده، قرص عشق و قرص شیطان شناخته می‌شود.

اثرات و عوارض‌

آثار روانگردان‌ها حدود نیم تا یک ساعت پس از مصرف دارو شروع می‌شود و تا 4 ساعت بعد به اوج می‌رسد. تا چند ساعت فرد در سرخوشی کاذب باقی می‌ماند؛ اما رفته رفته مصرف‌کننده احساس خستگی و افسردگی می‌کند. در مصارف ممتد، فرد دچار توهم می‌شود و با قرار گرفتن در فضاهای توهمی دست به حرکات خطرآفرین نظیر پریدن از بلندی و رانندگی پرسرعت یا پریدن به بیرون از خودرو در حال حرکت می‌زند.

پزشکان می‌گویند استفاده مکرر از اکستازی یا اعتیاد به آن، سبب از بین رفتن سلول‌های ترشح‌کننده سروتونین می‌شود. این سلول‌ها نقش مهمی در حالت روحی افراد، حافظه، یادگیری، درد و اشتها دارند که تخریب آنها سبب اختلال در عمل آنها (اختلال در حافظه و یادگیری، کم اشتهایی، افزایش احساس درد، افسردگی و اضطراب) می‌شود.

به گفته آنان، مواد تحریکی موجود در قرص می‌توانند باعث شوند مصرف‌کننده به طور باور نکردنی و طولانی مدت از خود جنب و جوش نشان دهد که موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود.

چنین شرایطی می‌تواند به قلب، کلیه و کبد آسیب جدی برساند و به مرگ مصرف‌کننده بینجامد. حتی پس از این اثرات مشکل در خواب، اضطراب و افسردگی هم دیده می‌شود. بسیاری از مصرف‌کنندگان که حواس پنجگانه‌شان مختل شده احساس می‌کنند قادر به پروازند. آدم‌هایی که از ساختمان‌های بلند بیرون می‌پرند.

پزشکان همچنین به تجربه دریافته‌اند که اختلالات بینایی، کاهش اشتها، توهمات بینایی، افزایش ضربان قلب و فشارخون، بی‌قراری، تغییر نامناسب دمای بدن، مختل شدن فعالیت هیپوتالاموس، از دست رفتن کنترل فرد بر گفتار و رفتار، اختلال حافظه کوتاه مدت، احتمال ورم مغز به دلیل مصرف زیاد آب و عدم خروج آن از بدن، کاهش نمک و الکترولیت‌ها، وجود مشکلات جنسی، احساس افسردگی در درازمدت، سردرد، سرگیجه و بی‌خوابی، بروز تشنج، جنون و مرگ از دیگر عوارض و اثرات اکس هستند.

اما اثرات اکس و دیگر قرص‌های روانگردان‌ به همین جا ختم نمی‌شود. یک نفر از هر چهار نفری که یک بار و فقط یک بار این قرص ها را مصرف می‌کند، تعادل بخشی از مغزش را برای همیشه از دست می‌دهد. عوارض روانی که پیامد مصرف این مواد است شباهت زیادی به عوارض جنون آنی یا شیزوفرنی دارد.

گروه‌های سنی در معرض تهدید

بیشترین مصرف‌کنندگان این قرص‌ها را جوانان گروه سنی 17 تا 28 تشکیل می‌دهند.البته به این معنی نیست که افراد خارج از گروه‌های سنی یاد شده در معرض خطر نباشند.

دلالان و سوداگران مرگ برای دستیابی به مطامع غیرانسانی خود به هیچ عضوی از جامعه رحم نمی‌کنند و چه بسا برای آنان گروه‌های سنی پایین نظیر دانش‌آموزان، بهترین طعمه‌ها محسوب می‌شوند.

دبیر کل ستاد مبارزه با موادمخدر می‌گوید: مصرف مواد مخدر آرام آرام از شکل سنتی به مواد صنعتی روانگردان در حال تغییر است.

احمدی‌مقدم می‌افزاید: مبارزه و کنترل این قرص‌های مخرب روانگردان سخت‌تر و پیچیده‌تر از مواد مخدر سنتی است.

وی در دنباله این اطلاعات ضمن دعوت از تمامی دلسوزان جامعه برای مبارزه با پدیده اعتیاد و شکل نوظهورتر آن یعنی قرص‌های روانگردان، تاکید دارد که برای کنترل این مواد، افزایش آگاهی خانواده‌ها و جامعه اهمیت زیادی دارد.

در کشور ما آمار دقیقی از مصرف‌کنندگان موادمخدر صنعتی و روانگردان‌ها وجود ندارد، اما کم نیستند جرایم گوناگونی که طی شبانه روز در گوشه و کنار کشور رخ می‌دهند و منشأ بسیاری از این جرایم به مصرف مواد روانگردان باز می‌گردد.

آمار جهانی نیز روند رو به رشد مصرف این مواد را نشان می‌دهد که نگرانی‌های بسیاری را در پی دارد.

مصرف‌کنندگان موادمخدر سنتی، همچون هروئین، حشیش، مرفین و نظایر آنها تنها چیزی در حدود 10 تا 20 درصد آمار جهانی معتادان را تشکیل می‌دهند و 80 درصد مابقی معتادان، مصرف‌کنندگان قرص‌های روانگردان هستند که البته بسته به موقعیت کشورها و دسترسی آنها به بازار مصرف و دیگر شرایط سیاسی، اقتصادی و اجتماعی این آمار متغیر است.

میزان مصرف مواد روانگردان در اروپا و غرب تنها در یک دهه 10 برابر رشد داشته است.

فرهنگ سلطه برای تحمیل خود به جوامع، ناگزیر از به‌کارگیری ابزاری است که در میان این ابزار، موادمخدر کارایی فراوانی دارد و از سوی دیگر، منافع مادی سرشار در تجارت مواد مخدر، گروه‌های مافیایی را نیز خواسته و ناخواسته به خدمت حکومت‌هایی درمی‌آورد که هدفشان پوشالی ساختن جوامع و تسلط برمنابع و ثروت‌های آنان است.

حاکمیت‌های غیرمردمی با تبعیت از کشورهای استثمارگر و سلطه‌جو و برای عقب نگاه داشتن جوامع و قطع پیوند آنان با دنیای پیشرفت و ترقی، همواره رواج موادمخدر را در راس سیاست‌های خود قرار می‌دهند تا از این طریق بیشترین آسیب را به قشر مولد یعنی جوانان وارد کنند. به همین منظور، امروزه در نقاط مختلف جهان لابراتوارهای بسیاری به ساخت و فرآوری انواع موادمخدر اعم از سنتی و صنعتی می‌پردازند و هر روز نیز بر تعداد آنها افزوده می‌شود.

امروزه اکس و دیگر قرص‌های روانگردان، تهدیدی محلی، کشوری، منطقه‌ای یا قاره‌ای نیستند. به هر کجای این کره خاکی که پا گذاشته شود، موادمخدر اعم از صنعتی و سنتی، انسان‌ها را تهدید می‌کنند.

وزیر بهداشت می‌گوید: اعتیاد و مصرف قرص‌های روانگردان از معضلاتی است که روز به روز در حال افزایش است و سلامت جهانی را تهدید می‌کند.

باقری‌لنکرانی با هشدار به تمامی کشورها تاکید دارد، برای ارتقای سلامت، همه اجزای حکومت‌ها باید بکوشند و دست در دست یکدیگر، نگذارند گسترش اعتیاد به انحطاط جوامع بینجامد.

راه‌های مقابله‌

جامعه شناسان نقش خانواده را در جلوگیری از آلودگی جوانان انکارناپذیر و در واقع پرچمدار مبارزه با هرگونه تهدید کننده نسل جوان می‌دانند.

دکتر نسرین شمس به عنوان جامعه‌شناس و روانپزشک، ایجاد ارتباط نزدیک و صمیمی با جوانان، شناخت علایق و دلبستگی‌های آنان، پر کردن خلا‡های موجود عاطفی در زندگی آنان، درک حساسیت فوق‌العاده نزد جوانان، کمک به آنان در حل مشکلات خاص‌شان، عدم وارد آوردن فشارهای غیرمتعارف در حوزه تحصیل و کار، کنترل غیرپلیسی جوانان، نظارت برنوع روابط آنان با دیگران و تاثیرگذاری مثبت بر شکل‌گیری این روابط، اعتماد کردن به جوانان و مشارکت دادن آنان در تصمیم‌گیری‌های گوناگون مربوط به خانواده را از جمله راهکارهایی می‌داند که موجب می‌شوند تهدیدپذیری جوانان از ناحیه موادمخدر و قرص‌های روانگردان رو به کاهش گذارد.

وی به عنوان یک  استاد دانشگاه با اشاره به تجربیات فراوان خود در برخورد با نسل جوان معتقد است: پیوند فکری و مشاوره‌ای والدین با فرزندان در هیچ‌یک از مراحل زندگی نباید قطع شود. اگر پدرها و مادرها فکر می‌کنند که جوانان بزرگ شده‌اند و می‌توانند بدون تکیه به آنها خود را در جامعه اداره کنند باید بدانند مشکلات و تهدیدکننده‌ها نیز در یک قواره نمی‌مانند و آنها نیز رشد می‌کنند.

کیوان احمدی، جامعه شناس دیگری است که وی نیز با تاکید براهمیت نقش خانواده، کارکرد خانواده، مدرسه و دانشگاه، پلیس، دستگاه قانونگذاری و دیگر مراجع ذی‌صلاح را در موضوع هدایت جوانان به موازات یکدیگر می‌شمارد.

وی معتقد است:‌ هر یک از نهادهای یاد شده در قبال جوانان وظایفی دارند که کمرنگ شدن این وظایف به پر رنگ شدن خطرات و تهدیدها می‌انجامد.

جامعه‌شناسان به اتفاق ضمن تاکید بر نقش انکارناپذیر خانواده در پیشگیری از بروز ناهنجاری‌ها معتقدند علاوه بر خانواده، دیگر نهادهای متولی نیز با انجام دقیق و مداوم وظایف خود می‌توانند به عاری سازی جامعه از وجود ناهنجاری‌ها از جمله مصرف قرص‌های روانگردان کمک کنند.

ایجاد زمینه‌های فراوان اشتغال، فراهم آوردن شرایط عادلانه تحصیلی برای تمامی اقشار، برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت نوجوانان و جوانان بویژه دانش‌آموزان و دانشجویان، اضافه کردن آموزش‌های لازم درباره آسیب‌های اجتماعی به کتب درسی، کنترل مراکز آموزشی و دیگر محل‌های تجمع جوانان و پاکسازی این اماکن از وجود عوامل توزیع و دست‌اندرکار فروش مواد روانگردان و اطمینان از پاک بودن این اماکن، تقویت پلیس و آموزش نیروهای مجرب، تصویب قوانین بازدارنده از جرایمی نظیر خرید و فروش مواد روانگردان و دیگر مواد مخدر، پشتیبانی قضایی مورد نیاز برای تشدید برخورد با سوداگران مرگ، کنترل مرزها و مبادی ورودی مواد روانگردان،‌ تصویب قوانین مورد نیاز برای تشدید برخورد با عوامل دست‌اندرکار توزیع مواد روانگردان و فروشندگان جزء و کل اقدامات فرهنگی کارشناسی شده، راه‌اندازی مراکز مشاوره ویژه و روشنگری و اطلاع‌رسانی از سوی رسانه‌ها بویژه صدا و سیما درباره ناهنجاری‌های موجود در اجتماع از جمله موضوع مواد روانگردان و عوارض و خسارات ناشی از آن، از جمله راهکارهایی هستند که بی‌توجهی به آنها صدمات مادی و معنوی جبرا‌ن‌ناپذیری بر پیکره اجتماع وارد خواهد کرد.

عبدالله زاویه