رئیس دومین کنگره پلاسماپزشکی:
پلاسماپزشکی ایران قابل رقابت با کشورهای پیشرفته دنیاست
پلاسماپزشکی بهعنوان یکی از شاخههای نوین و پیشرفته علوم پزشکی نقشی مهم در توسعه روشهای نوین درمانی، بهبود شیوههای فعلی و ارتقای کیفیت زندگی بیماران ایفا میکند؛ از اینرو گرد آمدن پژوهشگران، پزشکان و صاحبان صنایع دخیل در این عرصه گامی بسیار مهم و مؤثر در پیشبرد علم و فناوری پلاسماپزشکی ایران محسوب میشود.
یکی از مهمترین رویدادهای علمی سالهای اخیر برگزاری دومین کنگره پلاسماپزشکی است که به همت سازمان انرژی اتمی ایران با هدف معرفی تازهترین دستاوردهای علمی و فناوریهای پیشرفته در عرصه پلاسماپزشکی ۲۰ الی ۲۱ آذرماه امسال برگزار شد. در همین راستا با خانم دکتر مهدیه بختیاریرمضانی، مدیرعامل شرکت توسعه فناوری پلاسما که ریاست برگزاری این کنگره را برعهده داشتند به گفتوگو نشستیم تا اهداف و رویکردهای این کنگره علمی را برای علاقهمندان این حوزه تشریح کنند.
لطفا بفرمایید دومین کنگره پلاسماپزشکی با چه هدفی برگزار شد و نقش این رویداد علمی در توسعه این حوزه چیست؟
دومین کنگره پلاسماپزشکی ایران با هدف ایجاد یک بستر ملی و معتبر برای تبادل دانش، همافزایی علمی، یکپارچهسازی مسیر پژوهش تا درمان و جهتدهی به آینده این فناوری نوظهور برگزار شد. پلاسماپزشکی در سالهای اخیر بهعنوان یکی از امیدبخشترین حوزههای فناوریهای نوین در جهان مطرح شده و نقش آن در درمان زخمهای مزمن، کنترل عفونت، انکولوژی، پزشکی ترمیمی و فناوریهای بینرشتهای هرروز پررنگتر میشود. برگزاری این رویداد به همت شرکت دانشبنیان توسعه فناوری پلاسما، دانشگاه علوم پزشکی تهران و با حمایت سازمان انرژی اتمی ایران انجام شد؛ مجموعهای که در سالهای اخیر نقش مهمی در معرفی و توسعه عملی این فناوری ایفا کرده است. کنگره پلاسماپزشکی در دومین دوره برگزاری خود سعی کرد سه مأموریت کلیدی را دنبال کند:
تعمیق شناخت علمی و بالینی پلاسماپزشکی
معرفی آخرین یافتهها، ارائه نتایج بالینی معتبر و ایجاد زبان مشترک میان پزشکان، پژوهشگران، مهندسان و صنعتگران.
ایجاد همافزایی سازمانی و ملی
ایجاد پیوند میان دانشگاهها،پژوهشگاهها، شرکتهای دانشبنیان وصنعت هستهای کشوربرای حرکت درمسیر«از آزمایشگاه تا کلینیک» و توسعه زیرساختهای استاندارد، ایمنی، مقرراتگذاری و تعرفهگذاری شفاف.
جهتدهی به آینده این حوزه راهبردی
پلاسماپزشکی یک فناوری جوان اما بسیار اثرگذار است.این کنگره کمک میکند مسیر توسعه آن علمیتر، دارای استاندارد دقیقتر و مبتنی بر نیازهای واقعی نظام سلامت باشد و بتواند جایگاه خود را در درمانهای نوین تثبیت کند.
بهطور خلاصه، این کنگره نه فقط یک گردهمایی علمی،بلکه گامی ملی برای توسعه یک فناوری آیندهساز است؛ فناوریای که میتواند در بهبود کیفیت زندگی بیماران، ارتقای نظام درمان و افزایش توان علمی کشور سهمی جدی داشته باشد.
در این دوره از کنگره چه بخشها یا رویکردهای جدیدی اضافه شد؟
ما امسال تلاش کردیم کنگره فقط یک برنامه علمی نباشد بلکه یک مسیر روشن برای آینده پلاسماپزشکی در کشور ترسیم کند. به همین خاطر چند رویکرد جدید اضافه کردیم.
اول، اینکه برای اولینبار، بخش سیاستگذاری و تنظیمگری را خیلی جدی وارد ساختار کنگره کردیم. پنلی داشتیم که در آن بهصورت مشخص درباره استانداردها، ایمنی، مسیرهای صدور مجوز، تعرفهگذاری و الزامات ورود این فناوری به نظام سلامت بحث میکرد. اینها موضوعاتی هستند که جامعه پلاسما و صنعت مدتها انتظارش را داشتند و دقیقا همان حلقههای مفقودهای است که این حوزه برای رشد پایدار به آنها احتیاج دارد.
دوم، بخش انتقال فناوری و مسیر از آزمایشگاه تا کلینیک را پررنگتر کردیم. این یعنی پژوهش فقط در مقاله خلاصه نشد؛ بلکه به محصول، دستگاه و کاربرد درمانی واقعی تبدیل شد. امسال تعداد زیادی شرکت دانشبنیان و تیمهای فناور هم به کنگره اضافه شدند و بهعنوان حامیان ما در کنگره حضور داشتند.
سومین بخش جدید، برنامه حمایتی و گرنت ۳۰۰ میلیونی پلاسماپزشکی است که مخصوص دانشجویان دکتری و پسادکتری طراحی شد. این حمایت برای این است که پژوهشگران جوان با انگیزه بیشتری وارد این حوزه شوند.
درکنار اینها، نمایشگاه تخصصی، جلساتB و۲B، نشستهای مشترک بانهادهای حاکمیتی و برنامههای ویژه برای معرفی نیازهای کشور هم اضافه شد که کنگره را از یک رویداد صرفا علمی به یک اکوسیستم کامل همکاری تبدیل کند.
اگر بخواهم بهطور خلاصه عرض کنم، امسال تلاش کردیم کنگره از یک رویداد علمی صرف، به یک پلتفرم ملی برای توسعه پلاسماپزشکی تبدیل شود.
گرنت پژوهشی ارائه شده برای چه افرادی طراحی شده بود و چه شرایطی داشت؟
این گرنت پژوهشی را برای حمایت از ایدههای واقعا نو، بنیادی و اثرگذار در حوزه پلاسماپزشکی طراحی کردیم. مخاطبش هم بهطور ویژه دانشجویان دکتری، پژوهشگران پسادکتری و اعضای هیأت علمی جوان هستند که معمولا بیشترین انرژی، خلاقیت و نگاه نو را دارند اما معمولا کمترین منابع در اختیارشان قرار دارد. با این گرنت خواستیم پژوهشگران جوان بتوانند ایدههای شجاعانهتر را دنبال کنند، پروژههای نیمهتمامشان را به سرانجام برسانند و مهمتر از همه، پژوهشها را به کاربرد بالینی نزدیک کنند. البته باید اضافه کنم این حمایت فقط مالی نیست؛ در واقع ما یک مسیر کامل طراحی کردیم. داوری علمی، اتصال به صنعت، امکان آزمایشهای تکمیلی و کمک برای تبدیل ایده پژوهشگران به محصول یا پروتکل درمانی را طی این حمایت خواهیم داشت. لذا طرحها صرفا براساس جذابیت علمی انتخاب نخواهند شد، بلکه داوری کاملا تخصصی و چندبُعدی داریم که شاخصهای آن مشخص و شفاف تعریف و طرحهای دریافتی براساس این معیارها ارزیابی میشوند:
نوآوری و اصالت ایده: یعنی طرح واقعا حرف تازهای داشته باشد.
روششناسی و امکانسنجی: اینکه پژوهش، مسیر اجرایی دقیق و قابل اجرا داشته باشد.
تطابق با اهداف گرنت و مسیر «از آزمایشگاه تا کلینیک»: پژوهش باید قابلیت تبدیل شدن به محصول، پروتکل درمانی یا خدمت بالینی داشته باشد.
تجربه و صلاحیت علمی پژوهشگر: البته نه در حد محدودکننده، بلکه برای اینکه مطمئن شویم پژوهشگر توان اجرای پروژه را دارد.
تأثیرگذاری علمی، کاربردی و وضوح خروجیها: اینکه طرح به چه سؤالی پاسخ میدهد و در نهایت چه خروجی مشخصی برای کشور خواهد داشت.این شفافیت برای ما خیلی مهم بود، زیرا میخواستیم گرنت، یک رقابت واقعی، عادلانه و هدفمند باشد. نتایج داوری طرحها حداکثر ظرف دو ماه پس از پایان مهلت ارسال طرحها در وبسایت کنگره بهصورت رسمی منتشر خواهد شد. پژوهشگران بایستی تا ۲۰ بهمن ۱۴۰۴ طرح پیشنهادی خودشان را همراه با رزومه کامل علمی به ایمیل کنگره به آدرس plasmamedcongress@gmail.com ارسال کنند.امیدواریم این گرنت، تبدیل به یک حرکت جریانساز علمی شود؛ یعنی هر سال چند پژوهش قوی و اثرگذار وارد چرخه توسعه پلاسماپزشکی شود و این حوزه را در کشور جلو ببرند.
این کنگره چه نقشی در تقویت همکاریهای پژوهشی میان دانشگاه، صنعت و مراکز درمانی دارد؟
واقعیتش این است که پلاسماپزشکی ذاتا یک حوزه میانرشتهای محسوب میشود؛ یعنی هیچ پیشرفتی اتفاق نمیافتد مگر اینکه دانشگاه، صنعت و حوزه درمان کنار هم قرار گیرند. یکی از مهمترین اهداف ما در این کنگره، دقیقا ایجاد همین پیوندهاست.
تلاش کردیم فضا طوری طراحی شود که تعاملات واقعی شکل بگیرند، نه فقط یک رویداد علمی معمولی. از طرفی، اساتید و پژوهشگران دانشگاهها جدیدترین یافتهها و چالشهایشان را مطرح کنند؛ از طرف دیگر، شرکتهای دانشبنیان و صنعت هستهای فناوریهای بهروز و ظرفیتهای عملیاتیشان را ارائه دهند و در کنار همه اینها، متخصصان بالینی و مدیران حوزه سلامت نیازها، موانع و اولویتهای درمانی را بهصورت مستقیم بیان کنند.
این ترکیب باعث میشود گفتوگوهای سهجانبه شکل بگیرد؛ یعنی دانشگاهها میفهمند باید به سمت چه نیازهای واقعی حرکت کنند، صنعت مسیر دقیقتری برای تبدیل ایدهها به فناوری و محصول پیدا میکند و مراکز درمانی با کاربردهای عملی و استانداردهای مورد نیاز آشنا میشوند. ما برای همین هدف، در کنار پنلهای تخصصی که رسالت کنگره است، نمایشگاه فناوریهای نوین و همچنین شبکهسازی میان پژوهشگران، فناوران و پزشکان را طراحی کردیم تا همکاریها فقط در حد حرف باقی نماند.
به نظرم مهمترین دستاورد این کنگره همین نزدیکی و همافزایی است؛ اینکه پژوهشها از دل دانشگاه شروع شده، در صنعت شکل بگیرند و نهایتا در کلینیک به روش درمان واقعی تبدیل شود. این مسیر فقط وقتی معنا پیدا میکند که همه این بخشها کنار هم باشند و ما تلاش کردیم بهترین بستر را برای آن فراهم کنیم.
تأثیر برگزاری این کنگرهها بر توسعه فناوریهای نوپدید در کشور را چگونه میبینید؟
اگر بخواهم خیلی صریح بگویم، برگزاری چنین کنگرههایی برای فناوریهای نوپدید فقط یک رویداد علمی نیست؛ در واقع حکم یک موتور محرک را دارد. مسیر رشد پلاسماپزشکی هم مثل بسیاری از فناوریهای نوظهور، وابسته به چند عامل مهم است: شناخت جامعه علمی، ایجاد اجماع تخصصی، شکلگیری ساختارهای قانونی و مهمتر از همه اعتماد نظام سلامت. اینها یکشبه اتفاق نمیافتند اما با برگزاری مداوم چنین رویدادهایی سرعت میگیرند.کنگرهها فضایی ایجاد میکنند که دانش و تجربههای پراکنده یکجا جمع شوند و فاصله بین پژوهش و مطالعات بالینی کاهش پیدا کند. در این مسیر استانداردها و پروتکلها با مشارکت جمعی تدوین میشود و مهمتر از همه، زنجیره «علم، فناوری، محصول، درمان» را کاملتر میکند.
از طرفی، وقتی مدیران حوزه سلامت، قانونگذاران، فناوران و پژوهشگران در یک فضا دورهم جمع شده باشند، بسیاری از موانع اجرایی و اداری سریعتر حل میشود. همین موضوع باعث میشود مسیر ورود فناوری به نظام سلامت کشور کوتاهتر و شفافتر طی شود.من معتقدم اگر میخواهیم فناوریهای نوپدید در کشور به جایگاه واقعی خودشان برسند، باید همافزایی علمی و ارتباط نظاممند میان بخشهای مختلف ایجاد شود و این کنگرهها دقیقا بستر شکلگیری شبکه ملی همکاری را فراهم میکنند.
سطح مشارکت دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و صنعت در این رویداد را چگونه ارزیابی میکنید؟
امسال مشارکت فراتر از انتظارات ما بود. یکی از نشانههای بلوغ یک حوزه علمی، همگرایی میان دانشگاه، پژوهشگاه و صنعت است که خوشبختانه در این دوره از کنگره، این همگرایی را بهوضوح دیدیم. از دانشگاهها، انجمنها و مراکز علمی سراسر کشور، چه وزارت علوم و چه وزارت بهداشت، اساتید برجسته، پژوهشگران فعال و گروههای تحقیقاتی متعدد حضور داشتند. بهعنوان مثال، علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی تهران که همکار اصلی این کنگره بود، سازمان انرژی اتمی ایران، سازمان نظام پزشکی، انستیتو پاستور، دانشگاههای علوم پزشکی البرز، دانشگاههای مازندران، الزهرا، شاهد، انجمنهای رادیوانکولوژی، انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور، سوختگی، فیزیک پزشکی ایران و انجمن هستهای، مرکز تحقیقات سرطان، شبکه ملی تشکلهای مردمی و مؤسسات خیریه حوزه سرطان و پژوهشگاه علوم و فنون هستهای از مهمترین حامیان دومین کنگره پلاسماپزشکی بودند.
ازطرف دیگر،حضور صنعت هم امسال چشمگیرتر بود.شرکتهای دانشبنیان،تولیدکنندگان تجهیزات پلاسماو مجموعههای فناور، نهفقط برای ارائه محصول، بلکه برای تعامل و همکاری واقعی وارد میدان شدند. نمایشگاه جانبی این کنگره دقیقا بر همین اساس طراحی شد که ارتباط مستقیم میان صنعت و متخصصان بالینی شکل گیرد. علاوه بر این، مشارکت مراکز درمانی و کلینیکهای تخصصی در ارائه تجربههای بالینی، باعث شد حلقهای که معمولا در فناوریهای نوپدید گم میشود، یعنی بخش کاربرد عملی در این رویداد کاملا پررنگ دیده شود.
درکل سطح مشارکت امسال نشان میدهد پلاسماپزشکی به یک جریان ملی تبدیل شده که دانشگاه، صنعت و مراکز درمانی هرکدام میتوانند جایگاه خودشان را در آن پیدا کنند. این اتفاق برای آینده این حوزه بسیار امیدبخش است.
آیا در این کنگره شاهد رونمایی از فناوریها یا پروژههای جدید بودیم؟
بله، امسال به لطف خدا دو رونمایی مهم داشتیم که بهنوعی نشاندهنده جهش جدی کشور در حوزه پلاسماپزشکی است:
رونمایی اول، نسل جدید سامانه جتپلاسما بود. دستگاهی کاملا هوشمند که با بهرهگیری از الگوریتمهای AI طراحی شده و قابلیتهایی مثل استفاده همزمان دو کاربر، طراحی ارگونومیک، ذخیره کامل اطلاعات، انتخاب هندپیسهای مختلف و تنظیم دقیق و شخصیسازی شده درمان را فراهم میکند. این دستگاه با هدف استفاده در مطبها، کلینیکها و حتی اورژانسها ساخته شده و آموزش و پشتیبانی کامل هم برای متخصصان درنظر گرفته شده است.
رونمایی دوم، خط تولید کوچکمقیاس داروها و محیطهای فعال پلاسمایی بود. ما در یک مطالعه بالینی توانستیم اثربخشی داروی سنتزشده پلاسمایی را در درمان ماستیت گرانولوماتوز که یک بیماری التهابی مزمن است، نشان دهیم که نتایج بسیار موفقی هم داشت. درمان ماستیت گرانولوماتوز بسیار چالشبرانگیز است و معمولا به درمانهای رایج پاسخ کامل نمیدهد؛ بهخاطر همین هر پیشرفت درمانی در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است. این خط تولید قدمی جدی به سمت تبدیل تحقیقات به محصولات درمانی واقعی است و جزئیات آن در پنلهای تخصصی توضیح داده شد. این دو فناوری نشان میدهد که پلاسماپزشکی در ایران از مرحله تحقیقاتی عبور کرده و وارد مرحله توسعه و کاربرد بالینی شده است.
چه حمایتهایی از سوی نهادهای علمی و صنعتی میتواند به توسعه و پایداری این کنگره کمک کند؟
واقعیت این است که بهخاطر ماهیت پلاسماپزشکی، بدون همراهی نهادهای علمی، صنعتی، بالادستی و سیاستگذار، مسیر رشد این حوزه کند خواهد بود. ما در دبیرخانه این کنگره بیش از آنکه فقط به پایداری کنگره فکر کنیم، توسعه حوزه پلاسماپزشکی را در اولویت قرار دادیم. البته این کنگره هم مانند تمام رویدادهای مشابه، زمانی میتواند پایدار و اثرگذار بماند که شبکهای گسترده از حامیان علمی و فکری، اجرایی و مالی پشت آن قرار داشته باشد.از این جهت به نظر من حمایتهای حاکمیتی و سیاستگذارانه و نقش نهادهایی مانند سازمان انرژی اتمی، معاونت علمی ریاستجمهوری، وزارت بهداشت و وزارت علوم بسیار راهبردی بود. حمایتهای علمی و آکادمیک دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، انجمنهای علمی و بیمارستانها هم در قالب ارائه دادهها، پروژهها و همکاری در طرحهای مشترک، مشارکت در تدوین استانداردها، پروتکلهای بالینی و چارچوبهای اخلاقی به کنگره عمق علمی و پشتوانه پژوهشی بخشید. در کنار این موارد قطعا حمایتهای ملی و زیرساختی نهادها، شرکتهای دانشبنیان و صنعت موجب پایداری کنگره شد.
آیا به بینالمللیشدن کنگره فکر میکنید؟
قطعا به بینالمللی شدن کنگره فکر میکنیم. واقعیت این است در شرایط کنونی که متأسفانه بخش قابلتوجهی از مجامع علمی بینالمللی بهصورت غرضورزانه دستاوردهای پژوهشی دانشمندان ایرانی را نادیده میگیرند یا تحریم میکنند، برای ما بسیار مهم است که بتوانیم جایگاه واقعی تحقیقات دقیق و ارزشمند متخصصان کشور را به دنیا نشان دهیم.
به همین دلیل، یکی از اهداف جدی ما این است که با ایجاد تعاملات علمی پایدار، دعوت از پژوهشگران برجسته خارجی و ارائه خروجیهای معتبر، مسیر بینالمللیشدن کنگره را هموار کنیم. باور داریم که کیفیت علمی بالا و نتایج کاربردی پژوهشهای داخلی، بهترین ابزار برای دیدهشدن در سطح جهانی است و البته این کار نیازمند برنامهریزی دقیق، ایجاد همکاریهای پایدار با نهادها و انجمنهای بینالمللی وهمچنین حمایت نهادهای ملی است. هدف ما این است که در دورههای آینده، کنگره بتواند به یک رویداد مرجع منطقهای در حوزه پلاسماپزشکی تبدیل شود.
وضعیت فعلی ایران در حوزه پلاسماپزشکی را چگونه ارزیابی میکنید و چه فاصلهای با استانداردهای جهانی داریم؟
ایران در حوزه پلاسماپزشکی امروز در جایگاهی قرار دارد که میتوانیم آن را رو به رشد و در حال تثبیت توصیف کنیم. ما از مرحله اثبات مفهومی عبور کردیم و اکنون در بسیاری از بخشها، از تحقیقات پایه گرفته تا توسعه دستگاهها، استفاده بالینی و حتی راهاندازی کلینیکهای تخصصی، به سطح قابلقبولی رسیدهایم. باید اضافه کنم ایران توان رقابت با کشورهای پیشرو در این حوزه مثل آلمان، ایالات متحده و ژاپن را دارد، چراکه در بخش فناوری، توانستهایم تجهیزات کاملا بومی با استانداردهای روز دنیا طراحی و تولید کنیم و حتی در برخی حوزهها، مثل کاربردهای کلینیکی برای درمان زخمها، دستاوردهای ما قابل رقابت با نمونههای خارجی است. استفاده کلینیکی گسترده از این فناوری در درمان زخمهای مزمن و افتتاح کلینیکهای تخصصی توسط سازمان انرژی اتمی ایران، در سراسر کشور، گواهی بر پیشرفت عملی و ملموس این حوزه است.از نظر علمی، انتشار مقالات، تشکیل گروههای تحقیقاتی فعال و ورود مراکز درمانی به مطالعات بالینی هم در مسیر رو به جلو و درستی حرکت میکنیم.البته باید اضافه کنم همچنان برای رسیدن به استانداردهای جهانی هنوز فاصلههایی هم وجود دارد. مثلا ما بایستی برای گسترش مطالعات بالینی چندمرکزی و در مقیاس بزرگ تلاش کنیم. که البته با انعقاد تفاهمنامههای همکاری با وزارت محترم بهداشت و معاونت محترم علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان قدمهای مثبتی در این حوزه برداشتهایم. استانداردسازی پروتکلها و دستورالعملهای درمانی و تجاریسازی گسترده و ورود تجهیزات به بازارهای خارجی هم از موارد دیگری است که در این مسیر وجود دارند و باید حتما رفع شوند.
چشمانداز آینده پلاسماپزشکی در ایران چیست و این کنگره چه نقشی در ترسیم این مسیر خواهد داشت؟
چشمانداز آینده پلاسماپزشکی در ایران گسترش استفاده کلینیکی فناوریهای نوین، تدوین استانداردها و پروتکلهای درمانی شفاف و ترویج تحقیقات کاربردی از آزمایشگاه تا کلینیک است. این مسیر، با همکاری دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، صنعت و نهادهای مرتبط، حتما میتواند جایگاه ایران را در منطقه و جهان ارتقا دهد.درباره نقش کنگره پلاسماپزشکی باید عرض کنم این کنگره نقش محوری در همافزایی علمی، معرفی دستاوردها، ایجاد تعامل بین پژوهش و صنعت، و تسهیل انتقال دانش به بالین دارد و باید بهعنوان سکویی برای برنامهریزی راهبردی و شناسایی فرصتهای نوآورانه در این حوزه نوظهور عمل کند.
لطفا بفرمایید دومین کنگره پلاسماپزشکی با چه هدفی برگزار شد و نقش این رویداد علمی در توسعه این حوزه چیست؟
دومین کنگره پلاسماپزشکی ایران با هدف ایجاد یک بستر ملی و معتبر برای تبادل دانش، همافزایی علمی، یکپارچهسازی مسیر پژوهش تا درمان و جهتدهی به آینده این فناوری نوظهور برگزار شد. پلاسماپزشکی در سالهای اخیر بهعنوان یکی از امیدبخشترین حوزههای فناوریهای نوین در جهان مطرح شده و نقش آن در درمان زخمهای مزمن، کنترل عفونت، انکولوژی، پزشکی ترمیمی و فناوریهای بینرشتهای هرروز پررنگتر میشود. برگزاری این رویداد به همت شرکت دانشبنیان توسعه فناوری پلاسما، دانشگاه علوم پزشکی تهران و با حمایت سازمان انرژی اتمی ایران انجام شد؛ مجموعهای که در سالهای اخیر نقش مهمی در معرفی و توسعه عملی این فناوری ایفا کرده است. کنگره پلاسماپزشکی در دومین دوره برگزاری خود سعی کرد سه مأموریت کلیدی را دنبال کند:
تعمیق شناخت علمی و بالینی پلاسماپزشکی
معرفی آخرین یافتهها، ارائه نتایج بالینی معتبر و ایجاد زبان مشترک میان پزشکان، پژوهشگران، مهندسان و صنعتگران.
ایجاد همافزایی سازمانی و ملی
ایجاد پیوند میان دانشگاهها،پژوهشگاهها، شرکتهای دانشبنیان وصنعت هستهای کشوربرای حرکت درمسیر«از آزمایشگاه تا کلینیک» و توسعه زیرساختهای استاندارد، ایمنی، مقرراتگذاری و تعرفهگذاری شفاف.
جهتدهی به آینده این حوزه راهبردی
پلاسماپزشکی یک فناوری جوان اما بسیار اثرگذار است.این کنگره کمک میکند مسیر توسعه آن علمیتر، دارای استاندارد دقیقتر و مبتنی بر نیازهای واقعی نظام سلامت باشد و بتواند جایگاه خود را در درمانهای نوین تثبیت کند.
بهطور خلاصه، این کنگره نه فقط یک گردهمایی علمی،بلکه گامی ملی برای توسعه یک فناوری آیندهساز است؛ فناوریای که میتواند در بهبود کیفیت زندگی بیماران، ارتقای نظام درمان و افزایش توان علمی کشور سهمی جدی داشته باشد.
در این دوره از کنگره چه بخشها یا رویکردهای جدیدی اضافه شد؟
ما امسال تلاش کردیم کنگره فقط یک برنامه علمی نباشد بلکه یک مسیر روشن برای آینده پلاسماپزشکی در کشور ترسیم کند. به همین خاطر چند رویکرد جدید اضافه کردیم.
اول، اینکه برای اولینبار، بخش سیاستگذاری و تنظیمگری را خیلی جدی وارد ساختار کنگره کردیم. پنلی داشتیم که در آن بهصورت مشخص درباره استانداردها، ایمنی، مسیرهای صدور مجوز، تعرفهگذاری و الزامات ورود این فناوری به نظام سلامت بحث میکرد. اینها موضوعاتی هستند که جامعه پلاسما و صنعت مدتها انتظارش را داشتند و دقیقا همان حلقههای مفقودهای است که این حوزه برای رشد پایدار به آنها احتیاج دارد.
دوم، بخش انتقال فناوری و مسیر از آزمایشگاه تا کلینیک را پررنگتر کردیم. این یعنی پژوهش فقط در مقاله خلاصه نشد؛ بلکه به محصول، دستگاه و کاربرد درمانی واقعی تبدیل شد. امسال تعداد زیادی شرکت دانشبنیان و تیمهای فناور هم به کنگره اضافه شدند و بهعنوان حامیان ما در کنگره حضور داشتند.
سومین بخش جدید، برنامه حمایتی و گرنت ۳۰۰ میلیونی پلاسماپزشکی است که مخصوص دانشجویان دکتری و پسادکتری طراحی شد. این حمایت برای این است که پژوهشگران جوان با انگیزه بیشتری وارد این حوزه شوند.
درکنار اینها، نمایشگاه تخصصی، جلساتB و۲B، نشستهای مشترک بانهادهای حاکمیتی و برنامههای ویژه برای معرفی نیازهای کشور هم اضافه شد که کنگره را از یک رویداد صرفا علمی به یک اکوسیستم کامل همکاری تبدیل کند.
اگر بخواهم بهطور خلاصه عرض کنم، امسال تلاش کردیم کنگره از یک رویداد علمی صرف، به یک پلتفرم ملی برای توسعه پلاسماپزشکی تبدیل شود.
گرنت پژوهشی ارائه شده برای چه افرادی طراحی شده بود و چه شرایطی داشت؟
این گرنت پژوهشی را برای حمایت از ایدههای واقعا نو، بنیادی و اثرگذار در حوزه پلاسماپزشکی طراحی کردیم. مخاطبش هم بهطور ویژه دانشجویان دکتری، پژوهشگران پسادکتری و اعضای هیأت علمی جوان هستند که معمولا بیشترین انرژی، خلاقیت و نگاه نو را دارند اما معمولا کمترین منابع در اختیارشان قرار دارد. با این گرنت خواستیم پژوهشگران جوان بتوانند ایدههای شجاعانهتر را دنبال کنند، پروژههای نیمهتمامشان را به سرانجام برسانند و مهمتر از همه، پژوهشها را به کاربرد بالینی نزدیک کنند. البته باید اضافه کنم این حمایت فقط مالی نیست؛ در واقع ما یک مسیر کامل طراحی کردیم. داوری علمی، اتصال به صنعت، امکان آزمایشهای تکمیلی و کمک برای تبدیل ایده پژوهشگران به محصول یا پروتکل درمانی را طی این حمایت خواهیم داشت. لذا طرحها صرفا براساس جذابیت علمی انتخاب نخواهند شد، بلکه داوری کاملا تخصصی و چندبُعدی داریم که شاخصهای آن مشخص و شفاف تعریف و طرحهای دریافتی براساس این معیارها ارزیابی میشوند:
نوآوری و اصالت ایده: یعنی طرح واقعا حرف تازهای داشته باشد.
روششناسی و امکانسنجی: اینکه پژوهش، مسیر اجرایی دقیق و قابل اجرا داشته باشد.
تطابق با اهداف گرنت و مسیر «از آزمایشگاه تا کلینیک»: پژوهش باید قابلیت تبدیل شدن به محصول، پروتکل درمانی یا خدمت بالینی داشته باشد.
تجربه و صلاحیت علمی پژوهشگر: البته نه در حد محدودکننده، بلکه برای اینکه مطمئن شویم پژوهشگر توان اجرای پروژه را دارد.
تأثیرگذاری علمی، کاربردی و وضوح خروجیها: اینکه طرح به چه سؤالی پاسخ میدهد و در نهایت چه خروجی مشخصی برای کشور خواهد داشت.این شفافیت برای ما خیلی مهم بود، زیرا میخواستیم گرنت، یک رقابت واقعی، عادلانه و هدفمند باشد. نتایج داوری طرحها حداکثر ظرف دو ماه پس از پایان مهلت ارسال طرحها در وبسایت کنگره بهصورت رسمی منتشر خواهد شد. پژوهشگران بایستی تا ۲۰ بهمن ۱۴۰۴ طرح پیشنهادی خودشان را همراه با رزومه کامل علمی به ایمیل کنگره به آدرس plasmamedcongress@gmail.com ارسال کنند.امیدواریم این گرنت، تبدیل به یک حرکت جریانساز علمی شود؛ یعنی هر سال چند پژوهش قوی و اثرگذار وارد چرخه توسعه پلاسماپزشکی شود و این حوزه را در کشور جلو ببرند.
این کنگره چه نقشی در تقویت همکاریهای پژوهشی میان دانشگاه، صنعت و مراکز درمانی دارد؟
واقعیتش این است که پلاسماپزشکی ذاتا یک حوزه میانرشتهای محسوب میشود؛ یعنی هیچ پیشرفتی اتفاق نمیافتد مگر اینکه دانشگاه، صنعت و حوزه درمان کنار هم قرار گیرند. یکی از مهمترین اهداف ما در این کنگره، دقیقا ایجاد همین پیوندهاست.
تلاش کردیم فضا طوری طراحی شود که تعاملات واقعی شکل بگیرند، نه فقط یک رویداد علمی معمولی. از طرفی، اساتید و پژوهشگران دانشگاهها جدیدترین یافتهها و چالشهایشان را مطرح کنند؛ از طرف دیگر، شرکتهای دانشبنیان و صنعت هستهای فناوریهای بهروز و ظرفیتهای عملیاتیشان را ارائه دهند و در کنار همه اینها، متخصصان بالینی و مدیران حوزه سلامت نیازها، موانع و اولویتهای درمانی را بهصورت مستقیم بیان کنند.
این ترکیب باعث میشود گفتوگوهای سهجانبه شکل بگیرد؛ یعنی دانشگاهها میفهمند باید به سمت چه نیازهای واقعی حرکت کنند، صنعت مسیر دقیقتری برای تبدیل ایدهها به فناوری و محصول پیدا میکند و مراکز درمانی با کاربردهای عملی و استانداردهای مورد نیاز آشنا میشوند. ما برای همین هدف، در کنار پنلهای تخصصی که رسالت کنگره است، نمایشگاه فناوریهای نوین و همچنین شبکهسازی میان پژوهشگران، فناوران و پزشکان را طراحی کردیم تا همکاریها فقط در حد حرف باقی نماند.
به نظرم مهمترین دستاورد این کنگره همین نزدیکی و همافزایی است؛ اینکه پژوهشها از دل دانشگاه شروع شده، در صنعت شکل بگیرند و نهایتا در کلینیک به روش درمان واقعی تبدیل شود. این مسیر فقط وقتی معنا پیدا میکند که همه این بخشها کنار هم باشند و ما تلاش کردیم بهترین بستر را برای آن فراهم کنیم.
تأثیر برگزاری این کنگرهها بر توسعه فناوریهای نوپدید در کشور را چگونه میبینید؟
اگر بخواهم خیلی صریح بگویم، برگزاری چنین کنگرههایی برای فناوریهای نوپدید فقط یک رویداد علمی نیست؛ در واقع حکم یک موتور محرک را دارد. مسیر رشد پلاسماپزشکی هم مثل بسیاری از فناوریهای نوظهور، وابسته به چند عامل مهم است: شناخت جامعه علمی، ایجاد اجماع تخصصی، شکلگیری ساختارهای قانونی و مهمتر از همه اعتماد نظام سلامت. اینها یکشبه اتفاق نمیافتند اما با برگزاری مداوم چنین رویدادهایی سرعت میگیرند.کنگرهها فضایی ایجاد میکنند که دانش و تجربههای پراکنده یکجا جمع شوند و فاصله بین پژوهش و مطالعات بالینی کاهش پیدا کند. در این مسیر استانداردها و پروتکلها با مشارکت جمعی تدوین میشود و مهمتر از همه، زنجیره «علم، فناوری، محصول، درمان» را کاملتر میکند.
از طرفی، وقتی مدیران حوزه سلامت، قانونگذاران، فناوران و پژوهشگران در یک فضا دورهم جمع شده باشند، بسیاری از موانع اجرایی و اداری سریعتر حل میشود. همین موضوع باعث میشود مسیر ورود فناوری به نظام سلامت کشور کوتاهتر و شفافتر طی شود.من معتقدم اگر میخواهیم فناوریهای نوپدید در کشور به جایگاه واقعی خودشان برسند، باید همافزایی علمی و ارتباط نظاممند میان بخشهای مختلف ایجاد شود و این کنگرهها دقیقا بستر شکلگیری شبکه ملی همکاری را فراهم میکنند.
سطح مشارکت دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی و صنعت در این رویداد را چگونه ارزیابی میکنید؟
امسال مشارکت فراتر از انتظارات ما بود. یکی از نشانههای بلوغ یک حوزه علمی، همگرایی میان دانشگاه، پژوهشگاه و صنعت است که خوشبختانه در این دوره از کنگره، این همگرایی را بهوضوح دیدیم. از دانشگاهها، انجمنها و مراکز علمی سراسر کشور، چه وزارت علوم و چه وزارت بهداشت، اساتید برجسته، پژوهشگران فعال و گروههای تحقیقاتی متعدد حضور داشتند. بهعنوان مثال، علاوه بر دانشگاه علوم پزشکی تهران که همکار اصلی این کنگره بود، سازمان انرژی اتمی ایران، سازمان نظام پزشکی، انستیتو پاستور، دانشگاههای علوم پزشکی البرز، دانشگاههای مازندران، الزهرا، شاهد، انجمنهای رادیوانکولوژی، انجمن حمایت از بیماران دیابتی کشور، سوختگی، فیزیک پزشکی ایران و انجمن هستهای، مرکز تحقیقات سرطان، شبکه ملی تشکلهای مردمی و مؤسسات خیریه حوزه سرطان و پژوهشگاه علوم و فنون هستهای از مهمترین حامیان دومین کنگره پلاسماپزشکی بودند.
ازطرف دیگر،حضور صنعت هم امسال چشمگیرتر بود.شرکتهای دانشبنیان،تولیدکنندگان تجهیزات پلاسماو مجموعههای فناور، نهفقط برای ارائه محصول، بلکه برای تعامل و همکاری واقعی وارد میدان شدند. نمایشگاه جانبی این کنگره دقیقا بر همین اساس طراحی شد که ارتباط مستقیم میان صنعت و متخصصان بالینی شکل گیرد. علاوه بر این، مشارکت مراکز درمانی و کلینیکهای تخصصی در ارائه تجربههای بالینی، باعث شد حلقهای که معمولا در فناوریهای نوپدید گم میشود، یعنی بخش کاربرد عملی در این رویداد کاملا پررنگ دیده شود.
درکل سطح مشارکت امسال نشان میدهد پلاسماپزشکی به یک جریان ملی تبدیل شده که دانشگاه، صنعت و مراکز درمانی هرکدام میتوانند جایگاه خودشان را در آن پیدا کنند. این اتفاق برای آینده این حوزه بسیار امیدبخش است.
آیا در این کنگره شاهد رونمایی از فناوریها یا پروژههای جدید بودیم؟
بله، امسال به لطف خدا دو رونمایی مهم داشتیم که بهنوعی نشاندهنده جهش جدی کشور در حوزه پلاسماپزشکی است:
رونمایی اول، نسل جدید سامانه جتپلاسما بود. دستگاهی کاملا هوشمند که با بهرهگیری از الگوریتمهای AI طراحی شده و قابلیتهایی مثل استفاده همزمان دو کاربر، طراحی ارگونومیک، ذخیره کامل اطلاعات، انتخاب هندپیسهای مختلف و تنظیم دقیق و شخصیسازی شده درمان را فراهم میکند. این دستگاه با هدف استفاده در مطبها، کلینیکها و حتی اورژانسها ساخته شده و آموزش و پشتیبانی کامل هم برای متخصصان درنظر گرفته شده است.
رونمایی دوم، خط تولید کوچکمقیاس داروها و محیطهای فعال پلاسمایی بود. ما در یک مطالعه بالینی توانستیم اثربخشی داروی سنتزشده پلاسمایی را در درمان ماستیت گرانولوماتوز که یک بیماری التهابی مزمن است، نشان دهیم که نتایج بسیار موفقی هم داشت. درمان ماستیت گرانولوماتوز بسیار چالشبرانگیز است و معمولا به درمانهای رایج پاسخ کامل نمیدهد؛ بهخاطر همین هر پیشرفت درمانی در این حوزه از اهمیت بالایی برخوردار است. این خط تولید قدمی جدی به سمت تبدیل تحقیقات به محصولات درمانی واقعی است و جزئیات آن در پنلهای تخصصی توضیح داده شد. این دو فناوری نشان میدهد که پلاسماپزشکی در ایران از مرحله تحقیقاتی عبور کرده و وارد مرحله توسعه و کاربرد بالینی شده است.
چه حمایتهایی از سوی نهادهای علمی و صنعتی میتواند به توسعه و پایداری این کنگره کمک کند؟
واقعیت این است که بهخاطر ماهیت پلاسماپزشکی، بدون همراهی نهادهای علمی، صنعتی، بالادستی و سیاستگذار، مسیر رشد این حوزه کند خواهد بود. ما در دبیرخانه این کنگره بیش از آنکه فقط به پایداری کنگره فکر کنیم، توسعه حوزه پلاسماپزشکی را در اولویت قرار دادیم. البته این کنگره هم مانند تمام رویدادهای مشابه، زمانی میتواند پایدار و اثرگذار بماند که شبکهای گسترده از حامیان علمی و فکری، اجرایی و مالی پشت آن قرار داشته باشد.از این جهت به نظر من حمایتهای حاکمیتی و سیاستگذارانه و نقش نهادهایی مانند سازمان انرژی اتمی، معاونت علمی ریاستجمهوری، وزارت بهداشت و وزارت علوم بسیار راهبردی بود. حمایتهای علمی و آکادمیک دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، انجمنهای علمی و بیمارستانها هم در قالب ارائه دادهها، پروژهها و همکاری در طرحهای مشترک، مشارکت در تدوین استانداردها، پروتکلهای بالینی و چارچوبهای اخلاقی به کنگره عمق علمی و پشتوانه پژوهشی بخشید. در کنار این موارد قطعا حمایتهای ملی و زیرساختی نهادها، شرکتهای دانشبنیان و صنعت موجب پایداری کنگره شد.
آیا به بینالمللیشدن کنگره فکر میکنید؟
قطعا به بینالمللی شدن کنگره فکر میکنیم. واقعیت این است در شرایط کنونی که متأسفانه بخش قابلتوجهی از مجامع علمی بینالمللی بهصورت غرضورزانه دستاوردهای پژوهشی دانشمندان ایرانی را نادیده میگیرند یا تحریم میکنند، برای ما بسیار مهم است که بتوانیم جایگاه واقعی تحقیقات دقیق و ارزشمند متخصصان کشور را به دنیا نشان دهیم.
به همین دلیل، یکی از اهداف جدی ما این است که با ایجاد تعاملات علمی پایدار، دعوت از پژوهشگران برجسته خارجی و ارائه خروجیهای معتبر، مسیر بینالمللیشدن کنگره را هموار کنیم. باور داریم که کیفیت علمی بالا و نتایج کاربردی پژوهشهای داخلی، بهترین ابزار برای دیدهشدن در سطح جهانی است و البته این کار نیازمند برنامهریزی دقیق، ایجاد همکاریهای پایدار با نهادها و انجمنهای بینالمللی وهمچنین حمایت نهادهای ملی است. هدف ما این است که در دورههای آینده، کنگره بتواند به یک رویداد مرجع منطقهای در حوزه پلاسماپزشکی تبدیل شود.
وضعیت فعلی ایران در حوزه پلاسماپزشکی را چگونه ارزیابی میکنید و چه فاصلهای با استانداردهای جهانی داریم؟
ایران در حوزه پلاسماپزشکی امروز در جایگاهی قرار دارد که میتوانیم آن را رو به رشد و در حال تثبیت توصیف کنیم. ما از مرحله اثبات مفهومی عبور کردیم و اکنون در بسیاری از بخشها، از تحقیقات پایه گرفته تا توسعه دستگاهها، استفاده بالینی و حتی راهاندازی کلینیکهای تخصصی، به سطح قابلقبولی رسیدهایم. باید اضافه کنم ایران توان رقابت با کشورهای پیشرو در این حوزه مثل آلمان، ایالات متحده و ژاپن را دارد، چراکه در بخش فناوری، توانستهایم تجهیزات کاملا بومی با استانداردهای روز دنیا طراحی و تولید کنیم و حتی در برخی حوزهها، مثل کاربردهای کلینیکی برای درمان زخمها، دستاوردهای ما قابل رقابت با نمونههای خارجی است. استفاده کلینیکی گسترده از این فناوری در درمان زخمهای مزمن و افتتاح کلینیکهای تخصصی توسط سازمان انرژی اتمی ایران، در سراسر کشور، گواهی بر پیشرفت عملی و ملموس این حوزه است.از نظر علمی، انتشار مقالات، تشکیل گروههای تحقیقاتی فعال و ورود مراکز درمانی به مطالعات بالینی هم در مسیر رو به جلو و درستی حرکت میکنیم.البته باید اضافه کنم همچنان برای رسیدن به استانداردهای جهانی هنوز فاصلههایی هم وجود دارد. مثلا ما بایستی برای گسترش مطالعات بالینی چندمرکزی و در مقیاس بزرگ تلاش کنیم. که البته با انعقاد تفاهمنامههای همکاری با وزارت محترم بهداشت و معاونت محترم علمی، فناوری و اقتصاد دانشبنیان قدمهای مثبتی در این حوزه برداشتهایم. استانداردسازی پروتکلها و دستورالعملهای درمانی و تجاریسازی گسترده و ورود تجهیزات به بازارهای خارجی هم از موارد دیگری است که در این مسیر وجود دارند و باید حتما رفع شوند.
چشمانداز آینده پلاسماپزشکی در ایران چیست و این کنگره چه نقشی در ترسیم این مسیر خواهد داشت؟
چشمانداز آینده پلاسماپزشکی در ایران گسترش استفاده کلینیکی فناوریهای نوین، تدوین استانداردها و پروتکلهای درمانی شفاف و ترویج تحقیقات کاربردی از آزمایشگاه تا کلینیک است. این مسیر، با همکاری دانشگاهها، مراکز تحقیقاتی، صنعت و نهادهای مرتبط، حتما میتواند جایگاه ایران را در منطقه و جهان ارتقا دهد.درباره نقش کنگره پلاسماپزشکی باید عرض کنم این کنگره نقش محوری در همافزایی علمی، معرفی دستاوردها، ایجاد تعامل بین پژوهش و صنعت، و تسهیل انتقال دانش به بالین دارد و باید بهعنوان سکویی برای برنامهریزی راهبردی و شناسایی فرصتهای نوآورانه در این حوزه نوظهور عمل کند.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
گفت و گو
اصغر شرفی در گفتوگو با جام جم آنلاین:
دیگر در فوتبال کاری ندارم / با کوتولهها یکی نمیشوم
تینا چهارسوقی امین در گفتوگو با جام جم آنلاین: