دستیاران جوان، امیدی برای آینده یا تجربه‌ای کوتاه مدت؟

دکتر کاظم یاوری نسب که در سال های 80تا 83 بعنوان مشاور جوان استاندار وقت یزد بوده، پیرامون فواید بودن مشاوران جوان در ادارات دولتی در گفتگو با جام جم آنلاین یزد اظهار داشت:

ریشه‌ی طرح در جانشین‌پروری است، نه در تشریفات

 یاوری نسب گفت: مدیریت در ایران با معضل مزمن نبود جانشین‌پروری واقعی روبه‌روست. مدیران بسیاری می‌آیند و می‌روند، اما مسیر تربیت نیروی جایگزین شفاف نیست. طرح دستیاران جوان اگر بخواهد اصیل بماند، باید از دام تشریفات و نمایش سیاسی دور شود. هدف آن تربیت مدیر است، نه پر کردن قاب عکس جلسات. جوانی یعنی پویایی، خطا، تجربه و رشد. اما همان‌طور که خطا جزو مسیر جوانی است، زیاد شدن خطا نشانه ضعف سیستم تربیتی است.

این طرح باید یاد بگیرد خطا را اصلاح کند، نه پنهان. باید نقد را بپذیرد، نه پس بزند.

نقد، دشمن طرح نیست؛ معلم رشد آن است

وی گفت :برخی تصور می‌کنند هر انتقادی از طرح دستیاران جوان به معنای مخالفت با استاندار یا بی‌اعتمادی به جوانان است. در حالی که واقعیت دقیقاً برعکس است. نقد دلسوزانه، ریشه در امید دارد، نه در نفی. نقد یعنی خواستنِ بهتر بودن. طرح دستیاران جوان استاندار یزد باید نقد را بشنود و در آن بازنگری کند.

نقدهایی چون:

چرا سازوکار انتخاب دستیاران شفاف نیست؟

چرا آموزش‌های پایه‌ای در حوزه سیاست‌گذاری و مدیریت عمومی جدی گرفته نمی‌شود؟

و مهم‌تر از همه، اگر در مأموریت‌ها یا بازدیدهای کاری حادثه‌ای رخ دهد، مسئولیت قانونی بر عهده‌ی کیست؟

این‌ها سوالاتی ساده نیستند؛ بلکه پرسش‌هایی‌اند که تعیین می‌کنند طرح، ماندگار می‌شود یا نه.

ضرورت آموزش و تبیین حدود وظایف

 این استاد دانشگاه بیان کرد: جوان با انگیزه اگر آموزش نبیند، به جای کمک به تصمیم‌سازی، ممکن است در گرداب حواشی بیفتد. آموزش مدیریت عمومی، تحلیل اجتماعی، سواد رسانه‌ای، آداب اداری و شناخت فرآیند تصمیم‌سازی، باید ستون اصلی این طرح باشد. در کنار آن، باید حدود اختیارات، شرح وظایف و چارچوب‌های ارتباطی دستیاران با بدنه‌ی مدیریتی مشخص باشد. جوان باید بداند تا کجا می‌تواند اظهارنظر کند، چه چیزهایی در حیطه‌ی اختیاراتش است و در برابر چه اموری مسئول است.

مرز روشن مسئولیت، نیمی از بلوغ مدیریتی است.

ضرورت چارچوب قانونی و حمایت حقوقی

 یاوری نسب گفت: نکته‌ای دیگر که باید مورد توجه قرار گیرد، بُعد حقوقی این طرح است. دستیار جوان، هرچند در جایگاه رسمی سازمانی نیست، اما در عمل درگیر تصمیم‌سازی، مأموریت، بازدید و تعاملات اداری است. بنابراین باید پوشش قانونی و بیمه‌ای برای او تعریف شود. اگر خدای نکرده در حین انجام مأموریت یا بازدیدی حادثه‌ای رخ دهد، نباید وضعیت این جوانان در هاله‌ای از ابهام باشد. مسئولیت، بیمه، مزایا و امنیت شغلی آنان باید شفاف و ثبت‌شده باشد. این طرح نمی‌تواند بر پایه‌ی «اعتماد شخصی» بنا شود. اعتماد، لازم است؛ اما کافی نیست. قانون باید پشتوانه‌ی طرح باشد تا دستیاران جوان با آرامش، نه ترس، کار کنند.

هر ایده‌ای که از مسیر قانون نگذرد، حتی اگر نیتش خیر باشد، در برابر حادثه فرو می‌ریزد.

حضور یک لیدر باتجربه؛ ضرورت حیاتی طرح

وی اعلام کرد :طرح دستیاران جوان، بدون وجود یک هماهنگ‌کننده یا لیدر بین‌نسلی ناقص است. جوانان شور دارند، اما تجربه نه. مدیران باسابقه تجربه دارند، اما گاه از شور فاصله گرفته‌اند. کسی باید میان این دو پل بزند؛ فردی باتجربه که نه فرمان دهد، بلکه راهنمایی کند.

وجود چنین حلقه‌ای مانع از بروز تنش‌های نسلی می‌شود و مسیر رشد را علمی و کنترل‌شده پیش می‌برد.

استفاده از همه طیف‌ها، شرط ماندگاری طرح

 یاوری نسب گفت :مشاوی درهیچ طرحی مردمی نمی‌شود مگر آن‌که مردمی باشد. اگر دستیاران جوان فقط از یک جریان سیاسی یا فکری انتخاب شوند، طرح از ابتدا دچار سوگیری خواهد شد. جوانِ کارآفرین، دانشگاهی، روستایی، فرهنگی یا ورزشی؛ همه سرمایه‌های اجتماعی‌اند. مدیریت آینده کشور متعلق به یک جناح نیست، بلکه میراث یک ملت است.

آینده با حذف ساخته نمی‌شود، با مشارکت ساخته می‌شود.

تکرارپذیری؛ شاخص بلوغ طرح

وی بیان کرد: هر طرحی زمانی موفق است که بتوان آن را در سایر استان‌ها و دولت‌ها نیز اجرا کرد. برای آن‌که طرح دستیاران جوان به الگوی ملی تبدیل شود، باید مستند، قابل ارزیابی و تکرارپذیر باشد. اگر امروز در یزد موفق شود، باید فردا در کرمان، تبریز و سنندج نیز بتوان همان مدل را با بومی‌سازی اجرا کرد.

تکرارپذیری، نشانه‌ی بلوغ است؛ یعنی طرح وابسته به فرد نیست، بلکه وابسته به سیستم می‌شود.

طرح خوب اگر بد اجرا شود، دشمن خودش می‌شود

همه‌ی این‌ها یعنی اگر این طرح زیبا بدون آموزش، قانون، برنامه و نظارت اجرا شود، ممکن است به ضد خود تبدیل شود. طرحی که برای امیدآفرینی آمده، اگر بد اجرا شود، ناامیدی می‌کارد. طرحی که برای پرورش مدیران آینده شکل گرفته، اگر با بی‌دقتی همراه شود، می‌تواند همان آینده را از بین ببرد. در اینجاست که باید صریح گفت:

اگر طرح خوب، قرار است بد اجرا شود، بهتر است اجرا نشود.

زیرا اجرای ناقص، بدترین نوع شکست است؛ شکستی که در ظاهر موفق جلوه می‌کند، اما در باطن، سرمایه اجتماعی را فرسوده می‌سازد.

وی در پایان گفت:

با همه‌ی نقدها، باید اذعان کرد که وجود دستیاران جوان، یک ابتکار ارزشمند و قابل تحسین از سوی استاندار یزد است. این طرح می‌تواند نقطه‌ی آغاز نسلی تازه از مدیران شایسته و مردمی باشد، اگر با قانون، آموزش، عدالت و شفافیت همراه شود.

خرج کردن برای جوان، هزینه نیست؛ سرمایه‌گذاری برای آینده است.

اما سرمایه‌گذاری هوشمند، مدیریتی و قانون‌مند می‌خواهد. یزد همیشه در تاریخ ایران، شهر پیشگامی بوده؛ امروز هم می‌تواند در عرصه‌ی مدیریت و جانشین‌پروری، الگوی ملی شود،اگر دستیاران جوان، تنها نام نباشند، بلکه راهی باشند به سوی آینده‌ای مدیریتی، انسانی و علمی.