نسخه‌ای برای کشاورزی نوین
خشکسالی یکی از مهم‌ترین چالش‌های محیط‌زیستی و اقتصادی است که در سال‌های اخیر کشور ایران را به شدت تحت تأثیر قرار داده است. درحال‌حاضر، بسیاری از استان‌های کشور با کاهش چشمگیر بارندگی‌ها و کاهش سطح منابع آب زیرزمینی مواجه هستند که این وضعیت زندگی میلیون‌ها کشاورز و دامدار را به‌شدت تحت تأثیر قرار داده است.
مشکلات اصلی کشاورزان در دوران خشکسالی و پیامدهای اقتصادی و اجتماعی آن می‌تواند امنیت غذایی و آینده این صنعت را تحت‌الشعاع قرار دهد. اما باتوجه به شعار امسال که«سرمایه‌گذاری برای تولید» است بیشتر نگاه‌ها باید به سمت کشاورزی و مدیریت منابع آب و تامین موادغذایی کشور باشد. صنعت کشاورزی در ایران در آستانه یک تحول بزرگ قرار دارد. سرمایه‌گذاری در سیستم‌های نوین آبیاری، مکانیزاسیون وفناوری‌های پیشرفته نه‌تنها مصرف آب راکاهش می‌دهد، بلکه موجب افزایش میزان تولید می‌شود وامنیت غذایی کشوررا تضمین می‌کند. دولت، بخش خصوصی و کشاورزان باید با همکاری یکدیگر، زمینه را برای این تحول فراهم کنند تا کشاورزی ایران بتواند به جایگاه واقعی خود در منطقه و جهان دست‌یابد.باید بپذیریم که خشکسالی در ایران به یک بحران جدی تبدیل شده و زندگی میلیون‌ها کشاورز را تحت تأثیر قرار داده است. اگر اقدامات فوری برای مدیریت منابع آب و حمایت از کشاورزان انجام نشود، این بحران می‌تواند به فقر گسترده، ناامنی غذایی و مهاجرت‌های بی‌رویه منجر شود. دولت، نهادهای مردمی و خود کشاورزان باید با همکاری یکدیگر برای مقابله با این چالش راهکارهای پایدار بیابند.
یکی از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان در دوران خشکسالی، کمبود آب برای آبیاری مزارع است. بسیاری از استان‌های ایران، ازجمله خراسان‌جنوبی، کرمان، اصفهان، فارس و سیستان‌وبلوچستان، با افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن قنات‌ها و چاه‌ها مواجه شده‌اند.خشک‌شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها مشکلات زیادی برای فعالان این عرصه به‌وجود آورده است. رودخانه‌هایی مانند زاینده‌رود در اصفهان و هامون در سیستان‌وبلوچستان به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها و مدیریت نادرست آب، خشک شده‌اند. همچنین کاهش آب چاه‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی باعث شده تا بسیاری از چاه‌های کشاورزی غیرقابل استفاده شده و کشاورزان مجبور به حفر چاه‌های عمیق‌تر با هزینه‌های گزاف شوند که همین امر هم تبعات زیادی به همراه دارد.طی سال‌های اخیر، دولت برای مقابله با بحران آب، برداشت از چاه‌ها را محدود کرده و حتی برخی چاه‌های غیرمجاز مسدود شده‌اند که این امر لاجرم کاهش تولید محصولات کشاورزی را در پی داشته است.
کمبود آب و خسارات غیرقابل جبران
به گفته دکتر عیسی مبینانی، کارشناس حوزه کشاورزی، کمبود آب باعث کاهش شدید تولید محصولات کشاورزی شده و خسارت‌های سنگینی به کشاورزان وارد کرده است.
وی با اشاره به خشک‌شدن باغات ادامه می‌دهد: «در استان‌هایی مانند کرمان، باغات پسته به‌دلیل کم‌آبی در حال خشک‌شدن هستند و بسیاری از کشاورزان مجبور به قطع درختان شده‌اند. همچنین کاهش سطح زیر کشت می‌تواند صدمات زیادی به امنیت غذایی کشور وارد کند که در استان‌های خوزستان و فارس، کشت گندم و جو به‌دلیل کمبود آب کاهش یافته و برخی زمین‌ها به‌کلی بدون استفاده مانده‌اند.»
مبینانی به پایین‌آمدن کیفیت محصولات هم گریزی زده و تصریح می‌کند: «کمبود آب باعث شده محصولاتی مانند برنج، مرکبات و سبزیجات کیفیت خود را از دست بدهند و همین امر میزان استقبال از محصولات ایرانی در بازارهای جهانی را کاهش می‌دهد.»
مبینانی افزایش قیمت کود و سم را در بالارفتن قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی بی‌تاثیر نمی‌داند و می‌گوید: «تحریم‌ها و تورم باعث شده هزینه‌های جانبی کشاورزی مانند کود و سموم و مایحتاج دیگر افزایش یابد. همچنین بدهی به بانک‌ها فعالان این عرصه را خسته می‌کند. بسیاری از کشاورزان به‌دلیل کاهش درآمد، قادر به بازپرداخت وام‌های بانکی نیستند و در معرض ازدست‌دادن شغل خود قرار می‌گیرند.»
استان‌های موفق
با گذری به استان‌های مختلف می‌توان به نمونه‌های موفقی رسید. در استان یزد، استفاده از آبیاری قطره‌ای در کشت پسته باعث افزایش ۳۰درصدی تولید شده است و در خوزستان، کشاورزان با استفاده از آبیاری تحت فشار، مصرف آب را در مزارع نیشکر به طرز چشمگیری کاهش داده‌اند.با این اوصاف، سرمایه‌گذاری در فناوری و مکانیزاسیون کشاورزی یک نیاز غیرقابل‌انکار است.صنعت کشاورزی ایران برای رقابت در بازارهای جهانی نیازمند مکانیزاسیون و استفاده از فناوری‌های پیشرفته است. بر همین اساس استفاده از تراکتورها و کمباین‌های مدرن برای افزایش سرعت و دقت کشت و برداشت، به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند نظارت بر خاک و آب، مانند سنجش از راه دور و همچنین توسعه گلخانه‌های هوشمند برای تولید محصولات باکیفیت در تمام فصول باید در دستورکار باشد.
مهران ابراهیمی، کارشناس اقتصادی درمورد نقش دولت و بخش خصوصی در جذب سرمایه‌گذاری می‌گوید: «برای تحول در کشاورزی ایران، همکاری دولت و بخش خصوصی ضروری است. اعطای تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان برای خرید سیستم‌های نوین آبیاری، تشویق سرمایه‌گذاران خارجی با ارائه معافیت‌های مالیاتی و تضمین خرید محصولات و حمایت از تحقیقات کشاورزی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای توسعه بذرهای مقاوم به خشکی می‌تواند تحولی عظیم در کشاورزی ایران به همراه داشته باشد.
وی به پیامدهای عدم سرمایه‌گذاری درکشاورزی هم اشاره کرده وادامه می‌دهد: «اگر اقدام فوری برای نوسازی کشاورزی انجام نشود، با تهدیداتی همچون کاهش تولید و وابستگی بیشتر به واردات مواد غذایی، تشدید بحران آب و خشکیدن زمین‌های کشاورزی و افزایش بیکاری روستایی و مهاجرت به شهرها مواجه خواهیم شد که هرکدام‌شان یک بحران بزرگ به‌شمار می‌آید.»
ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
صنعت کشاورزی ایران با وجود ظرفیت‌های بالای تولید، با چالش‌های متعددی مانند کمبود آب، فرسایش خاک، استفاده از روش‌های سنتی و کمبود سرمایه‌گذاری مدرن روبه‌روست. در شرایطی که جمعیت کشور رو به افزایش است و نیاز به امنیت غذایی بیشتر احساس می‌شود، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و تجهیز آن به سیستم‌های نوین آبیاری ضرورتی انکارناپذیر است. کشاورزی ایران هنوز به‌صورت گسترده از روش‌های سنتی آبیاری مانند غرقابی استفاده می‌کند که بازدهی پایین و هدررفت بالای آب را به همراه دارد. بر اساس آمارها، بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی دربخش کشاورزی استفاده می‌شود اما راندمان آبیاری تنها حدود ۴۰درصد است.ضمن این‌که سالانه بخش قابل‌توجهی از محصولات به‌دلیل کم‌آبی و روش‌های نادرست کشت از بین می‌روند و از طرف دیگر فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی زمین‌ها به‌دلیل کشت فشرده و عدم تناوب کشت یک تهدید جدی است. وقتی مقام معظم رهبری موضوع سرمایه‌گذاری برای تولید را مطرح کردند ضرورت سرمایه‌گذاری درسیستم‌های نوین آبیاری برای افزایش بهره‌وری آب و کاهش هدررفت، همچنین در سیستم‌های نوین آبیاری مانند قطره‌ای، بارانی و زیرسطحی بیش از پیش ضرورت یافت.به گفته کارشناسان و خروجی اقدامات صورت گرفته در این زمینه نشان می‌دهد، در این روش‌ها کاهش ۵۰ تا ۷۰ درصدی مصرف آب در مقایسه با روش‌های سنتی به چشم می‌خورد. ضمن این‌که افزایش تولید محصولات به‌دلیل تأمین دقیق آب و کود یا همان کودآبیاری و جلوگیری از فرسایش خاک و شور شدن زمین‌های کشاورزی از دیگر مزایای سرمایه‌گذاری برای استفاده از سیستم‌های پیشرفته و نوین است.
یکی از مهم‌ترین مشکلات کشاورزان در دوران خشکسالی، کمبود آب برای آبیاری مزارع است. بسیاری از استان‌های ایران، ازجمله خراسان‌جنوبی، کرمان، اصفهان، فارس و سیستان‌وبلوچستان، با افت شدید سطح آب‌های زیرزمینی و خشک‌شدن قنات‌ها و چاه‌ها مواجه شده‌اند.خشک‌شدن رودخانه‌ها و تالاب‌ها مشکلات زیادی برای فعالان این عرصه به‌وجود آورده است. رودخانه‌هایی مانند زاینده‌رود در اصفهان و هامون در سیستان‌وبلوچستان به‌دلیل کاهش بارندگی‌ها و مدیریت نادرست آب، خشک شده‌اند. همچنین کاهش آب چاه‌ها و افت سطح آب‌های زیرزمینی باعث شده تا بسیاری از چاه‌های کشاورزی غیرقابل استفاده شده و کشاورزان مجبور به حفر چاه‌های عمیق‌تر با هزینه‌های گزاف شوند که همین امر هم تبعات زیادی به همراه دارد.طی سال‌های اخیر، دولت برای مقابله با بحران آب، برداشت از چاه‌ها را محدود کرده و حتی برخی چاه‌های غیرمجاز مسدود شده‌اند که این امر لاجرم کاهش تولید محصولات کشاورزی را در پی داشته است.
کمبود آب و خسارات غیرقابل جبران
به گفته دکتر عیسی مبینانی، کارشناس حوزه کشاورزی، کمبود آب باعث کاهش شدید تولید محصولات کشاورزی شده و خسارت‌های سنگینی به کشاورزان وارد کرده است.
وی با اشاره به خشک‌شدن باغات ادامه می‌دهد: «در استان‌هایی مانند کرمان، باغات پسته به‌دلیل کم‌آبی در حال خشک‌شدن هستند و بسیاری از کشاورزان مجبور به قطع درختان شده‌اند. همچنین کاهش سطح زیر کشت می‌تواند صدمات زیادی به امنیت غذایی کشور وارد کند که در استان‌های خوزستان و فارس، کشت گندم و جو به‌دلیل کمبود آب کاهش یافته و برخی زمین‌ها به‌کلی بدون استفاده مانده‌اند.»
مبینانی به پایین‌آمدن کیفیت محصولات هم گریزی زده و تصریح می‌کند: «کمبود آب باعث شده محصولاتی مانند برنج، مرکبات و سبزیجات کیفیت خود را از دست بدهند و همین امر میزان استقبال از محصولات ایرانی در بازارهای جهانی را کاهش می‌دهد.»
مبینانی افزایش قیمت کود و سم را در بالارفتن قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی بی‌تاثیر نمی‌داند و می‌گوید: «تحریم‌ها و تورم باعث شده هزینه‌های جانبی کشاورزی مانند کود و سموم و مایحتاج دیگر افزایش یابد. همچنین بدهی به بانک‌ها فعالان این عرصه را خسته می‌کند. بسیاری از کشاورزان به‌دلیل کاهش درآمد، قادر به بازپرداخت وام‌های بانکی نیستند و در معرض ازدست‌دادن شغل خود قرار می‌گیرند.»
استان‌های موفق
با گذری به استان‌های مختلف می‌توان به نمونه‌های موفقی رسید. در استان یزد، استفاده از آبیاری قطره‌ای در کشت پسته باعث افزایش ۳۰درصدی تولید شده است و در خوزستان، کشاورزان با استفاده از آبیاری تحت فشار، مصرف آب را در مزارع نیشکر به طرز چشمگیری کاهش داده‌اند.با این اوصاف، سرمایه‌گذاری در فناوری و مکانیزاسیون کشاورزی یک نیاز غیرقابل‌انکار است.صنعت کشاورزی ایران برای رقابت در بازارهای جهانی نیازمند مکانیزاسیون و استفاده از فناوری‌های پیشرفته است. بر همین اساس استفاده از تراکتورها و کمباین‌های مدرن برای افزایش سرعت و دقت کشت و برداشت، به‌کارگیری سامانه‌های هوشمند نظارت بر خاک و آب، مانند سنجش از راه دور و همچنین توسعه گلخانه‌های هوشمند برای تولید محصولات باکیفیت در تمام فصول باید در دستورکار باشد.
مهران ابراهیمی، کارشناس اقتصادی درمورد نقش دولت و بخش خصوصی در جذب سرمایه‌گذاری می‌گوید: «برای تحول در کشاورزی ایران، همکاری دولت و بخش خصوصی ضروری است. اعطای تسهیلات کم‌بهره به کشاورزان برای خرید سیستم‌های نوین آبیاری، تشویق سرمایه‌گذاران خارجی با ارائه معافیت‌های مالیاتی و تضمین خرید محصولات و حمایت از تحقیقات کشاورزی در دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای توسعه بذرهای مقاوم به خشکی می‌تواند تحولی عظیم در کشاورزی ایران به همراه داشته باشد.
وی به پیامدهای عدم سرمایه‌گذاری درکشاورزی هم اشاره کرده وادامه می‌دهد: «اگر اقدام فوری برای نوسازی کشاورزی انجام نشود، با تهدیداتی همچون کاهش تولید و وابستگی بیشتر به واردات مواد غذایی، تشدید بحران آب و خشکیدن زمین‌های کشاورزی و افزایش بیکاری روستایی و مهاجرت به شهرها مواجه خواهیم شد که هرکدام‌شان یک بحران بزرگ به‌شمار می‌آید.»
ضرورت سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی
صنعت کشاورزی ایران با وجود ظرفیت‌های بالای تولید، با چالش‌های متعددی مانند کمبود آب، فرسایش خاک، استفاده از روش‌های سنتی و کمبود سرمایه‌گذاری مدرن روبه‌روست. در شرایطی که جمعیت کشور رو به افزایش است و نیاز به امنیت غذایی بیشتر احساس می‌شود، سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و تجهیز آن به سیستم‌های نوین آبیاری ضرورتی انکارناپذیر است. کشاورزی ایران هنوز به‌صورت گسترده از روش‌های سنتی آبیاری مانند غرقابی استفاده می‌کند که بازدهی پایین و هدررفت بالای آب را به همراه دارد. بر اساس آمارها، بیش از ۸۰ درصد آب مصرفی دربخش کشاورزی استفاده می‌شود اما راندمان آبیاری تنها حدود ۴۰درصد است.ضمن این‌که سالانه بخش قابل‌توجهی از محصولات به‌دلیل کم‌آبی و روش‌های نادرست کشت از بین می‌روند و از طرف دیگر فرسایش خاک و کاهش حاصلخیزی زمین‌ها به‌دلیل کشت فشرده و عدم تناوب کشت یک تهدید جدی است. وقتی مقام معظم رهبری موضوع سرمایه‌گذاری برای تولید را مطرح کردند ضرورت سرمایه‌گذاری درسیستم‌های نوین آبیاری برای افزایش بهره‌وری آب و کاهش هدررفت، همچنین در سیستم‌های نوین آبیاری مانند قطره‌ای، بارانی و زیرسطحی بیش از پیش ضرورت یافت.به گفته کارشناسان و خروجی اقدامات صورت گرفته در این زمینه نشان می‌دهد، در این روش‌ها کاهش ۵۰ تا ۷۰ درصدی مصرف آب در مقایسه با روش‌های سنتی به چشم می‌خورد. ضمن این‌که افزایش تولید محصولات به‌دلیل تأمین دقیق آب و کود یا همان کودآبیاری و جلوگیری از فرسایش خاک و شور شدن زمین‌های کشاورزی از دیگر مزایای سرمایه‌گذاری برای استفاده از سیستم‌های پیشرفته و نوین است.
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
جنبش مردمی سوریه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
زمان دیپلماسی برای حمایت از مقاومت
عضو دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
نقش ویژه اهالی اندیشه، رسانه و هنر در مقابله با تهدیدات نرم
گفت و گو
بهمناسبت نوزدهمین سالگرد تاسیس رادیو گفتوگو با مهدی شهابتالی، مدیر این شبکه گفتوگو کردیم
گفتوگوهای کوتاه با ضرباهنگ بالا
در گفتوگوی اختصاصی خبرنگار روزنامه «جامجم» در بیروت با حسن عزالدین، عضو بلندپایه حزبالله و نماینده پارلمان لبنان مطرح شد
گزینه مشترک مردم و ارتش مقاومت است
