شبکه محلی آیینه تمام نمای استان

یکی از کارآمدترین ابزارهای مقابله با تهاجم رسانه ای ، خود رسانه ها هستند و شبکه های محلی در این خصوص می توانند به صورت کاملا اختصاصی برای جامعه محدود تحت پوشش امواج خود

کد خبر: ۱۵۰۳۵

، برنامه سازی کنند و با شناخت دقیق ، جزیی و عینی از مخاطبان خود، برنامه هایی مطابق و متناسب با خواست ، ذائقه ، فرهنگ ، معیشت و شرایط زیستی آنها طراحی ، تولید و پخش کنند و رفتار آنها را آگاهانه به سمت موردنظر تغییر دهند. شبکه های محلی علاوه بر هدف متعالی دفاع در برابر تهاجم رسانه ای ، اهداف دیگری را نیز دنبال می کنند که این اهداف در هر منطقه بنا به موقعیت سیاسی ، جغرافیایی ، فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی و راهبردی آن منطقه متغیرند. به عنوان مثال ، اهدافی که شبکه سیمای کردستان دنبال می کند، متفاوت با اهدافی است که شبکه محلی سیمای اصفهان پی می گیرد. پیداست که مرزی بودن استان کردستان ، پیشینه اجتماعی ، سیاسی و تاریخی این استان و تنوع زبانی و مذهبی این منطقه از مولفه های مهمی است که برنامه سازی در این شبکه را تحت تاثیر قرار می دهد و در مقابل ، مهمترین مولفه برنامه سازی در شبکه سیمای اصفهان ، مباحث فرهنگی و توسعه گردشگری است . معیارها و اولویت های تولید و پخش برنامه براساس همین تفاوت ها دستخوش تغییر می شود. به عنوان نمونه ، یک قطعه موسیقی در حالی که از شبکه محلی اصفهان قابل پخش نیست ، روزانه از شبکه محلی کردستان پخش می شود و یا مثلا پرداختن به بحث اشتغال در شبکه اصفهان از اولویت های اصلی به شمار نمی رود؛ در حالی که این مساله می تواند اولویت و رویکرد اصلی شبکه های محلی لرستان و کرمانشاه باشد. این «کلی نگری » و «جزیی گرایی » ویژگی عمده شبکه های محلی استان هاست . همین ویژگی ، مسوولان کشوری و مدیران ارشد سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی را به راه اندازی شبکه های محلی ترغیب کرده تا مسائل مربوط به هر منطقه را از طریق رسانه های خاص همان منطقه مطرح کنند و بدین صورت علاوه بر طرح مسائل از طریق شبکه های محلی و ایجاد تغییر رفتار جمعی در آن منطقه ، افکار عمومی کشور را با مسائل خاص آن استان درگیر نکنند. علاوه بر سیاستگذاری کلی سازمان مرکزی ، مدیران و برنامه سازان شبکه های محلی با مسائل مختلفی درگیر هستند. عمده ترین مسائلی که مدیران شبکه های محلی با آن روبه رو هستند، فقدان نیروی انسانی کارآمد، بومی و کمبود نقدینگی در استان تحت پوشش شبکه است که این هر دو در کنار یکدیگر، تولید برنامه را با مشکل روبه رو ساخته ، سطح کیفی برنامه های شبکه را تا حد بسیار زیادی پایین می آورد. این مساله زمانی به اوج خود می رسد که شبکه بین برنامه سازان خود با استادان ، پژوهشگران ، فرهیختگان و کارشناسان استان تعامل جدی برقرار نکند و نتواند سایر دستگاه های استان و نیروهای فکری و تصمیم ساز منطقه را با خود همراه ساخته و در هدف خود سهیم و شریک کند. بدون تردید هر چه شبکه از متفکران و هنرمندان فاصله بگیرد و به دانش و توان برنامه سازان خود اکتفا کند، به نقطه مرگ خود نزدیکتر می شود. شبکه های محلی می توانند در جامعه کوچک تحت پوشش امواج خود کارکردهای متنوع بی شماری داشته باشند. با توجه به اهداف کوتاه مدت ، میان مدت و بلندمدتی که یک شبکه در سطوح محلی ، ملی و جهانی دنبال می کند، این کارکردها متفاوت می شوند. اطلاع رسانی به معنای اعم ، بارزترین کارکرد رسانه هاست . این کارکرد در ارتباط با شبکه های محلی با امکانات محدود، بسیار برجسته تر است . شبکه های محلی که امکان تولید و پخش برنامه های پرهزینه را ندارند، ناچارند برای حفظ مخاطبان خود، به انتقال اخبار روی آورند؛ چرا که اخبار همیشه در جامعه وجود دارد و تولید آن نیاز به هزینه ندارد. در واقع شبکه های محلی با پخش اخباری که به طور مستقیم به مخاطبان آنها مربوط می شود، آنها را- اگرچه به عنوان سوژه - وارد جریان برنامه سازی می کنند. بدیهی است حضور مخاطب در جریان برنامه سازی ، اعتماد او را به دنبال داشته و جایگاه رسانه را ارتقا می بخشد. این اعتماد زمانی تداوم می یابد که شبکه بیطرفانه ، صادقانه ، صریح و ساده به پخش اخبار بپردازد و به منظور حفظ مخاطب ، خبرسازی نکند. یکی دیگر از کارکردها و حتی وظایف شبکه های محلی ، شناسایی استعدادهای انسانی ، فرهنگی و اقتصادی جامعه تحت پوشش و ارائه راهکار برای فعلیت بخشیدن به این استعدادهاست . بدیهی است اگر شبکه ای در این زمینه گام بردارد، هم به یکی از اهداف خود دست یافته و هم راهی برای تداوم حیات خود و تدارک مواد برنامه ای جستجو کرده است . البته اگر این استعدادها از منظر برنامه سازان ، تنها سوژه هایی برای برنامه سازی باشد، مورد استفاده ابزاری قرار گرفته و نه تنها به عنوان یک پتانسیل به فعلیت نمی رسد؛ بلکه حتی تلف می شود و شبکه نیز در این میان اعتماد مخاطبان خود را از دست می دهد. اگرچه امروزه آموزش مستقیم تقریبا زیر سوال رفته است ، اما مردم تحت پوشش شبکه های استانی صداوسیمای کشور ما هنوز به آموزش های مستقیم پاسخ مثبت می دهند. این آموزش ها می تواند در حوزه های مختلفی نظیر خانواده ، کشاورزی ، بهداشت و... ارائه شود. شبکه های محلی با توجه به شناخت روانکاوانه و عینی از جمعیت تحت پوشش خود، می توانند بهترین راهکار را برای ارائه موثر این آموزش ها به کار گیرند و شاهد تغییر رفتار مخاطبان خود باشند. ارائه آموزش های تخصصی و کاربردی به گروه هایی از دریافت کنندگان امواج می تواند کارایی این گروه ها را در زمینه های موردنظر بالا ببرد. به عنوان مثال ، اگر شبکه محلی سیمای لرستان که این مقاله به بهانه راه اندازی آن به رشته تحریر درآمده است - در فصلهای کاشت ، داشت و برداشت حبوبات ، برنامه های آموزشی ای به منظور بالابردن دانش کشاورزان و افزایش میزان و کیفیت محصول تولیدی پخش کند، علاوه بر جلب اعتماد و رضایت مخاطبان خود، به یکی از اهداف خود نیز که افزایش درآمد مردم و بالابردن سطح معیشت آنهاست ، دست یافته و یا لااقل به این هدف نزدیک شده است . یکی دیگر از کارکردهای محلی شبکه های استانی ، سرگرم کردن مردم و پخش برنامه های مفرح متناسب با فرهنگ و شرایط زیستی آنهاست . بدیهی است برنامه های سرگرم کننده ، تنها برنامه هایی با موضوع طنز نیست ؛ بلکه حتی برنامه های آموزشی نیز می تواند وجه سرگرم کنندگی آشکاری داشته باشد؛ اگرچه این مهم را بسیاری از برنامه سازان شبکه های سراسری و ملی نیز موردتوجه قرار نمی دهند. ترکیب جمعیتی منطقه تحت پوشش یک شبکه می تواند ماهیت سرگرم کنندگی برنامه های آن شبکه را تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال ، شبکه سیمای لرستان نمی تواند بی توجه به جمعیت جوان استان ، برنامه سازی کند و انتظار سرگرم کننده بودن نیز از برنامه های خود داشته باشد. اگرچه هرگاه از جوان و سرگرمی او سخن به میان می آید، بسیاری از برنامه سازان فورا به پخش موسیقی می اندیشند؛ اما در این خصوص تجربه شبکه صدای لرستان می تواند برای تصمیم سازان ، مدیران و برنامه سازان شبکه سیمای لرستان گرانبها باشد. شبکه صدا در طول عمر تقریبا 5ساله خود دچار افراط و تفریطهای بسیاری شده است ؛ به طوری که گاه در پخش موسیقی بسیار بااحتیاط عمل کرده و در مواردی نیز موسیقی هایی پخش کرده است که خانواده ها از شنیدن آنها حتی در محافل خصوصی خود اکراه دارند. شبکه های محلی ، گذشته از اهداف بلندمدت و راهبردی خود، در شرایط ویژه و در شرایط بحران ، ماموریت های دیگری پیدا می کنند. آگاه سازی ، هدایتگری و ساماندهی افکارعمومی در شرایط خاص ، ازجمله ماموریت های کوتاه مدت این شبکه هاست . آرامش بخشی به جامعه در شرایط بحران ، به این ماموریت ها اضافه می شود. مدیران و برنامه سازان شبکه سیمای لرستان در این خصوص نیز اگر به تجربه های شبکه صدا توجه کنند، حتما درخواهند یافت که این شبکه در شرایط خاص ، همچون برگزاری انتخابات شوراها، به رسالت خود به عنوان یک شبکه محلی بسیار نزدیک شده و در کنار آگاه سازی مردم از وظایف شوراها، به ساماندهی افکارعمومی استان پرداخته است . اما بارزترین تجربه شبکه صدا در شرایط بحران ، درخصوص سقوط هواپیمای توپولف روسی در سفیدکوه خرم آباد در بهمن 80است . در جریان سقوط این هواپیما که تعداد زیادی از فرهیختگان و نخبگان استان نیز کشته شدند و استان حالت فوق العاده به خود گرفت ، شبکه صدا به معنای واقعی کلمه به یک شبکه محلی تبدیل شد و علاوه بر آرامش بخشی ، آگاه سازی و ساماندهی افکارعمومی ، تدارک خبری کمک رسانی به حادثه دیدگان را نیز به عهده گرفت و ماموریت خود را به عنوان یک شبکه محلی به انجام رساند. شبکه های استانی غیر از کارکردهای محلی ، رویکردهای ملی نیز دارند که عمده ترین این رویکردها، ایجاد و تقویت وفاق ملی ، همگرایی و حفظ وحدت و یکپارچگی کشور است . یک شبکه محلی که با پشتوانه فرهنگی ، زبانی و انسانی یک استان یا یک منطقه برنامه سازی می کند، باید در کنار حفظ بخشهای سالم فرهنگ بومی ، فرهنگ اصیل اسلامی را معیار قرار داده و به گسترش و تقویت آن بپردازد. شبکه های محلی به دلیل ویژگی ذاتی خود و به دلایل مختلف ، از جمله کمبود نیروی انسانی متخصص و کارآمد، نداشتن ارتباط با دانشگاه ها و مجامع علمی ، محدودبودن نقدینگی و کوچک بودن جامعه تحت پوشش ، تصمیم گیری و برنامه سازی براساس سلیقه و نیز تصمیم گیری احساسی ، با مشکلات متعددی روبه رو هستند که این مشکلات ، آسیبهای مختلفی را به برنامه های تولیدی وارد می آورد.