فضای مذاکرات جدی و رضایت بخش

علاوه‌بر مجید تخت‌روانچی، معاون سیاسی و کاظم غریب‌آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت خارجه، برای نخستین بار کارشناسان اقتصادی و بانکی نیز به ترکیب هیات ایرانی افزوده شدند تا پرونده «رفع مؤثر تحریم‌ها» به طور جدی پیگیری شود. از سوی مقابل نیز تیم کارشناسی آمریکا به ریاست مایکل آنتون، سخنگوی سابق شورای امنیت ملی در دوره اول ترامپ حضور پررنگ داشت، امری که حاکی از تمرکز طرفین بر روی جزئیات فنی و تخصصی مذاکرات بود.
 
فضای مذاکرات؛ کاری، جدی و فنی
براساس اعلام مقامات ایرانی، فضای مذاکرات سوم بسیار جدی‌تر از دورهای قبل بود. سید‌عباس عراقچی، وزیر خارجه کشورمان، پس از پایان نشست، طی گفت‌وگویی اعلام کرد: «مذاکرات خیلی جدی‌تر از گذشته بود و به‌تدریج وارد بحث‌های جزئی‌تر، فنی‌تر و تکنیکی‌تر شد. چندین بار نظرات را به صورت مکتوب رد و بدل کردیم. فضای مذاکره، کاملا کاری و جدی بود.» 
او با بیان این‌که هنوز در موضوعات کلان و جزئیات اختلافاتی وجود دارد، گفت: «تا جلسه بعدی در پایتخت‌ها بررسی صورت خواهد گرفت که چگونه می‌توان اختلافات را کم کرد.» عراقچی همچنین درباره روند مذاکرات افزود: «این‌که هر دو طرف با جدیت وارد مذاکرات شدند، کاملا مشهود بود و فضایی ایجاد شده که امیدواری محتاطانه‌ای برای پیشرفت مذاکرات وجود دارد.»
 
امیدواری مشروط تهران
وزیر خارجه کشورمان درباره انتظارات از طرف مقابل تصریح کرد: «اراده به تنهایی ضامن موفقیت نیست. موفقیت زمانی حاصل می‌شود که نظرات و خواسته‌های هر دو طرف تأمین شده باشد و هرکدام به سطحی از رضایت برسند.» عراقچی با اشاره به روند مذاکرات خاطرنشان کرد: «من از روند شکل‌گیری و سرعت مذاکرات راضی هستم. فکر می‌کنم روند خوبی دارد، فضای مذاکرات خوب است، جدیت و اراده وجود دارد اما آیا می‌شود به توافق رسید؟ من امیدوارم اما خیلی محتاطانه.»
 
مذاکرات در یک نگاه؛ از کلان به جزئیات
یکی از نکات مهم در این دور از مذاکرات، عبور گفت‌وگوها از سطح کلیات به سطح جزئیات فنی و تخصصی بود. در همین راستا، کارشناسان حوزه اقتصادی در این نشست حضور فعالی داشتند. عراقچی در این‌باره گفت: «ما در این جلسه کارشناسان اقتصادی رابرای اولین بار به همراه داشتیم و حضور آنها بسیار مفید بود. ازجلسه آینده،حدس می‌زنم کارشناسان سازمان انرژی اتمی هم اضافه شوند.» 
این روند نشان می‌دهد که در دور بعدی مذاکرات، احتمالا بحث‌های فنی‌تر در حوزه هسته‌ای نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت و نیاز به حضور پررنگ‌تر کارشناسان انرژی هسته‌ای احساس می‌شود؛ امری که نشان‌ از جدی‌تر شدن مذاکرات روزهای شنبه دارد و از اراده‌ها برای دستیابی به توافق حکایت می‌کند. درحالی‌که مقامات ایرانی فضای مذاکرات را مثبت و جدی توصیف کردند، رسانه‌های غربی همچون سی‌ان‌ان، پیش از آغاز دور سوم مذاکرات، فضای نشست را سخت‌تر و پرچالش‌تر ارزیابی کردند. سی‌ان‌ان در گزارشی مدعی شد که واشنگتن در این مرحله قصد داشته است شرایط سخت‌تری را بر تهران تحمیل کند، به‌ویژه درباره میزان مجاز غنی‌سازی اورانیوم. این رسانه آمریکایی به نقل از مقامات کاخ سفید، تأکید کرد که واشنگتن چشم‌اندازی برای «غنی‌سازی داخلی» ایران قائل نیست و می‌خواهد ایران سوخت هسته‌ای مورد نیاز خود را وارد کند. ادعایی که با مخالفت صریح مقامات ایرانی مواجه شده است. عباس عراقچی در واکنش به این مواضع غربی‌ها تصریح کرد: «برنامه غنی‌سازی ایران واقعی و جدی است و آماده‌ایم درباره نگرانی‌های احتمالی اعتمادسازی کنیم اما موضوع غنی‌سازی قابل مذاکره نیست.» مقامات کشورمان باردیگر تأکید کرده‌اند که هیچ مذاکره‌ای خارج از موضوع هسته‌ای انجام نمی‌شود. عراقچی در این زمینه گفت: «موضوع ما فقط هسته‌ای است و هیچ موضوع دیگری را مورد مذاکره قرار نمی‌دهیم. در سه دور گذشته این خط قرمز کاملا رعایت شده است.» جمهوری اسلامی ایران همچنین از آمریکا خواسته است از هرگونه زبان تهدیدآمیز یا طرح خواسته‌های فرابرجامی، از جمله مباحث دفاعی و موشکی، خودداری کند.
 
آینده مذاکرات چه خواهد شد؟
دور چهارم مذاکرات، به گفته مقامات ایرانی و تایید دولت عمان، روز شنبه ۱۳ اردیبهشت (سوم می) برگزار خواهد شد. بدر البوسعیدی، وزیر خارجه عمان پس از پایان سومین دور مذاکرات، در شبکه ایکس اعلام کرد: «مذاکرات آمریکا-ایران نشان‌دهنده خواست مشترکی برای رسیدن به توافقی مبتنی بر احترام دوجانبه و تعهدات پایدار بود.» 
وی افزود: «در این مذاکرات به اصول اساسی، اهداف و نگرانی‌های فنی پرداخته شد. مذاکرات هفته بعد در چارچوب نشستی بلندپایه که برای سوم می‌ (۱۳ اردیبهشت) برنامه‌ریزی شده است، ادامه می‌یابد.» 
باتوجه به روند گفت‌وگوها، انتظار می‌رود مذاکرات آینده بیش از پیش رنگ‌وبوی تخصصی پیدا کند و کارشناسان فنی، به‌ویژه در حوزه انرژی اتمی و رفع تحریم‌ها، نقش محوری‌تری در نشست‌ها داشته باشند. هرچند فضای کلی مذاکرات مثبت توصیف شده اما باتوجه به اختلافات باقیمانده، هنوز مسیر توافق نهایی دشوار و طولانی به نظر می‌رسد؛ مسیری که بدون اراده سیاسی قوی‌تر از سوی آمریکا، عبور از آن آسان نخواهد بود.

ارزیابی آمریکایی‌ها از دور سوم مذاکرات
پایگاه خبری آمریکایی «آکسیوس» با اشاره به موافقت طرفین برای ادامه دادن گفت‌وگوهای ایران و آمریکا نوشت: «این واقعیت که طرفین برای دیدار مجدد توافق کردند، نشانه‌ای از پیشرفت بیشتر در مذاکرات است.» این پایگاه خبری درباره دور سوم مذاکرات نوشت: «مذاکرات روز شنبه در مسقط اولین باری بود که طرفین به جزئیات فنی یک توافق هسته‌ای احتمالی، به‌ویژه محدودیت‌هایی که ایالات متحده می‌خواهد بر برنامه هسته‌ای ایران اعمال کند و تحریم‌هایی که ایران می‌خواهد آمریکا لغو کند، پرداختند.» آکسیوس در ادامه خبر داد: «ویتکاف پیش از سفر ترامپ به امارات متحده عربی در اواسط ماه مه، برای مذاکره با مقامات اماراتی از مسقط به ابوظبی سفر کرد.» گفتنی است رویترز نیز به نقل از یک مقام ارشد در دولت ترامپ، سومین دور مذاکرات هسته‌ای با ایران را مثبت و سازنده خواند و افزود: دو طرف توافق کردند به‌زودی در یک کشور اروپایی دیدار کنند. این رسانه همچنین با تاکید بر پیشرفت‌ها در مذاکرات عنوان کرد: هنوز کارهای زیادی باقی‌مانده است.