گزارش امروز رسانه‌ها از آخرین تحولات ترکیه

این سخنان کوتاه حکایت از آن داشت که او به‌خوبی می‌دانست در همان دقایق، پلیس ترکیه منزل وی را محاصره و تا لحظاتی دیگر بازداشت خواهد شد. دستگیری شهردار استانبول به همراه بیش از صد نفر دیگر، ازجمله مدیران کسب‌وکارها، روزنامه‌نگاران و مقامات سیاسی درحالی‌است که دادستانی ترکیه امام‌اوغلو را به تقلب درمناقصه‌ها،اختلاس و رشوه و همچنین کمک به حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک) که ترکیه، آمریکا و اتحادیه اروپا آن را یک گروه تروریستی می‌دانند، متهم کرده است. اما دادگاه رسیدگی‌کننده، اتهام مربوط به «کمک به گروه تروریستی» را کنار گذاشته و فقط به اتهامات مربوط به فساد مالی رسیدگی می‌کند. 
 
آغاز اعتراضات گسترده 
اجرای حکم بازداشت اکرم امام‌اوغلو، مانند کشیدن کبریت و پرتاب آن به انبار باروت پایتخت اقتصادی ترکیه، استانبول بود. در همان روز نخست، مردم به همراه دانشجویان به خیابان‌های این شهر گردشگرپذیر آمده و با تجمع در مقابل مقر حزب جمهوریخواه خلق بر لزوم آزادی او تاکید کردند. در پی برگزاری تظاهرات گسترده، علی‌رغم این‌که استاندار استانبول برپایی هرگونه تجمع اعتراضی را ممنوع اعلام کرده بود، اما در روزهای پس از بازداشت، همچنان به دامنه تجمعات و شدت آن افزوده می‌شد، اما نقطه اوج آن، ۲۹مارس(۹فروردین) بود.در این روز صدهاهزار نفر با شعار«عدالت برقرارخواهدشد» درخیابان‌های استانبول بزرگ‌ترین تظاهراتی را که ترکیه در بیش از یک دهه به خود دیده است، برگزار کردند. به گزارش رویترز، نامه امام‌اوغلو در این راهپیمایی خطاب به هواداران خود خوانده شد. در این نامه آمده است: «من هیچ ترسی ندارم، شما در کنار من هستید. ملت در برابر ظالم متحد است.» همچنین مضمون یکی از بنرهایی که در میان جمعیت نشان داده می‌شد حکایت از آن داشت که «اگرعدالت سکوت کند، مردم صحبت می‌کنند.» اگرچه دستگیری امام‌اوغلو جرقه اعتراضات کنونی را زده بود، اما فهرست نارضایتی‌های مردمی علیه حزب حاکم عدالت و توسعه در سال اخیر افزایش یافته است. به‌طوری‌که برخی ازمعترضان می‌گویند این ناخرسندی‌ها فراتر از بازداشت شهردار استانبول است و نشان‌دهنده مبارزات ریشه‌دار و گسترده‌تری، ازجمله نگرانی در مورد دموکراسی، اقتصاد، آموزش و انتقاد به نظام مراقبت‌های بهداشتی ــ درمانی است.
 
دلایل نارضایتی‌ها از نگاه کارشناسان
بسیاری از کارشناسان معتقدند که این نارضایتی‌ها ریشه در مسائل سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دارد. به گزارش کریستین ساینس مانیتور، لیزل هینتز، کارشناس مسائل ترکیه در دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته دانشگاه جانز هاپکینز می‌گوید: «من فکر می‌کنم بسیار منطقی است که مردم، به‌ویژه جوانان، عصبانی‌تر از سال۲۰۱۳ هستند.» اشاره این کارشناس به تنش بین پلیس و معترضان در اعتراض به تخریب بوستان گزی درماه می ‌۲۰۱۳(خرداد ۱۳۹۲) است. او خاطرنشان می‌کند: «فضای سیاسی و اقتصادی به‌طور تصاعدی بدتر شده است.» همچنین دکتر هینتز با اشاره به امیدواری دولت اردوغان برای پایان‌یافتن این اعتراضات خیابانی معتقد است: «من فکر می‌کنم دولت روی خستگی معترضان و بروز اختلاف میان آنها، حساب بسیاری باز کرده، همان‌طور که در گذشته اتفاق افتاده است.» همچنین گونل تول، کارشناس مسائل ترکیه و کارشناس ارشد موسسه خاورمیانه مستقر در واشنگتن معتقد است که ماهیت اساسی نارضایتی‌های شکل‌گرفته به گونه‌ای است که می‌تواند به اعتراضات نیروی بسیار ببخشد. او استدلال می‌کند که «این جنبش ممکن است شانس بیشتری برای موفقیت داشته باشد، زیرا این اعتراضات به یک موضوع بسیار مهم‌تر و با دستورکار گسترده‌تر می‌پردازد. آنها سعی می‌کنند از دموکراسی و حق رأی خود دفاع کنند.»
 
اتهامات با انگیزه‌های سیاسی
 اکرم امام‌اوغلو، سیاستمدار ۵۴ساله در سال ۲۰۱۹ از حزب جمهوریخواه خلق (CHP) به‌عنوان شهردار استانبول انتخاب و مجددا در سال ۲۰۲۴ این پست را در اختیار گرفت. یک روز پیش از بازداشت، دانشگاه استانبول مدرک تحصیلی او را با ادعای این‌که در روند مراحل انتقال او از یک دانشگاه خصوصی در قبرس به این دانشگاه بی‌نظمی وجود داشته، باطل کرد. این ابطال باعث می‌شود صلاحیت وی برای نامزدی ریاست‌جمهوری رد شود. هواداران شهردار استانبول و بسیاری از ناظران، بازداشت او را با انگیزه‌های سیاسی می‌دانند. دستگیری امام‌اوغلو تنها چند روز پیش از آن انجام گرفت که قرار بود حزب جمهوریخواه خلق ترکیه در یک انتخابات درون‌حزبی نامزد خود را در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۸ انتخاب و اعلام کند. انتخابی که نهایی و به موجب آن امام‌اوغلو اگرچه در زندان است به‌عنوان تنها نامزد حزب جمهوریخواه خلق برای رقابت‌های ریاست‌جمهوری آینده معرفی شد. شهرداربرکنارشده استانبول جدی‌ترین رقیب رئیس‌جمهور کنونی ترکیه برای انتخابات آتی این کشورمحسوب می‌شود.البته چشم‌دوختن به پست ریاست‌جمهوری برای شهردار استانبول مسبوق‌به‌سابقه است. به‌گونه‌ای که رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهور کنونی این کشور نیز در دهه ۹۰ قرن بیستم میلادی شهردار استانبول بود. 
 
واکنش رئیس‌جمهور ترکیه
رجب طیب اردوغان در نخستین واکنش به بازداشت شهردار استانبول با شائبه‌های سیاسی اعلام کرد که دولت، حزب حاکم و ائتلاف سیاسی او زمانی برای هدر دادن در نمایش‌های سیاسی اپوزیسیون ندارند. مخالفان به‌جای پاسخگویی به اتهامات فساد، تلاش می‌کنند بر اشتباهات خود سرپوش گذاشته و با شعارهای سیاسی مردم را گمراه کنند. 
 
تجدید نظر اتحادیه اروپا در روابط با ترکیه
اتحادیه اروپا در جدیدترین موضع‌گیری خود در رابطه با بازداشت شهردار استانبول، اعلام کرد که روابط خود با ترکیه را مورد بازنگری قرار می‌دهد. به گزارش ریانووستی، مارکوس لامرت، سخنگوی کمیسیون اروپا در امور دادگستری می‌گوید: به‌دنبال تحولات نگران‌کننده اخیر، ما باید به‌دقت تعاملات خود را مجددا تنظیم کنیم و البته مسیرها را برای گفت‌‌وگوهای مربوط به منافع دوجانبه باز نگه می‌داریم، زیرا ترکیه یک شریک استراتژیک برای ما است. 

تحریم خرید، تغییر شکل اعتراضات
در روزهای اخیر با ایجاد محدودیت‌های شدید، شکل اعتراضات تغییر یافته و کارزارهایی با هدف تحریم خرید از فروشگاه‌ها شکل گرفته است. به گزارش آسوشیتدپرس، پلیس ترکیه ۱۱ نفر را به‌دلیل حمایت از تحریم خرید در اعتراض به زندانی شدن رقیب اصلی رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بازداشت کرده است. همچنین دفتر دادستانی کل استانبول حکم بازداشت ۱۶ مظنون را به اتهام «تحریک نفرت و دشمنی» در میان مردم صادر کرده است. در همین رابطه اتحادیه بازیگران اعلام کرد که در میان بازداشت‌شدگان، نام جم ییگیت اوزوموغلو، بازیگر نقش سلطان محمد فاتح در سریال مستند نتفلیکس «ظهور امپراتوری عثمانی» به چشم می‌خورد. اگرچه در تحولات اخیر ترکیه به نظر می‌رسد از شدت و گستردگی اعتراضات خیابانی کم شده است، اما دور از انتظار است که تصور شود این نارضایتی‌ها که ریشه‌هایی فراتر از بازداشت یک فرد دارد، به‌آسانی به فراموشی سپرده شود.