یک کشته کمتر با نه به تصادف!

دولت چهاردهم این پویش را راهکاری برای مدیریت بحران‌ها مخصوصا تلفات جاده‌ای می‌داند. این درحالی است که طبق گزارش اورژانس کشور،امسال‌بیش از۸۰۳هزارنفردرسوانح رانندگی مجروح شده‌اند،یعنی نزدیک به یک‌میلیون نفر!البته محمدرضا ظفرقندی، وزیر بهداشت معتقد است که بیش از ۵۰ درصد از عوامل تصادفات، خطای انسانی است و مشکلات جاده‌ای و خودرو نیز هرکدام ۱۵ درصد تأثیر دارند. این بدین معناست که هر کدام از ما می‌توانیم با دقت بیشتر در رانندگی سهم قابل توجهی در کاهش تصادفات رانندگی داشته باشیم.  هر‌ساله تعداد زیادی از افراد به‌دلیل تصادفات جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند و بسیاری دیگر نیز دچار صدمات جدی می‌شوند. در این میان سه ضلع جاده، خودرو و راننده سه مقصر تصادفات رانندگی محسوب می‌شوند و در هر حادثه‌ای یکی از این عوامل پررنگ‌تر و مقصر اصلی اعلام می‌شود. بر این اساس نمی‌توان وضعیت ایمنی وسایل نقلیه، فرسودگی سیستم حمل‌و‌نقل عمومی، بی‌احتیاطی رانندگان و عدم توسعه و ایمن‌سازی شبکه جاده‌ای را که از علل حوادث جاده‌ای هستند، نادیده گرفت. از طرفی طبق بررسی آمارهای مربوط به حوادث رانندگی در دهه ۹۰، تعداد جانباختگان تصادفات از سال ۱۳۹۱، به کمتر از ۲۰ هزار نفر و در برخی موارد به ۱۵ هزار کشته در سال رسیده بود اما متأسفانه همین سال گذشته با ثبت ۲۰ هزار و ۴۵ قربانی در حوادث رانندگی، پس از گذشت ۱۱ سال، آمار تلفات تصادفات مجددا از مرز ۲۰ هزار نفر هم عبور کرد. حالا سؤالی که پیش می‌‌آید این است که آیا پویش نه به تصادف و صرفا چنین پویش‌هایی، می‌تواند بر رفتار رانندگان در رعایت قوانین راهنمایی و رانندگی، که یکی از مقصران این‌گونه حوادث‌اند، اثرگذار  واقع شده و اقدامی کمک‌کننده باشد؟ 
   
کاهش تصادفات‌‌ با کمپین «نه به تصادف»
دکتر پزشکیان در جلسه اخیر هیأت دولت بر لزوم بهبود کیفیت و ارتقای ایمنی تاکید کرد و از وزارت صمت خواست تا اقداماتی در این زمینه انجام دهد و به‌دنبال آن دستور اجرای پویش نه به تصادف را صادر کرد. پویش‌هایی که با هدف ترویج رعایت قوانین رانندگی، کاهش سرعت و استفاده از تجهیزات ایمنی شاید بتواند در کاهش میزان تصادفات جاده‌ای مؤثر واقع شود. البته دکتر حسین کرمانپور، رئیس مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت بهداشت در گفت‌وگو با «جام‌جم» درخصوص راه‌اندازی این پویش این‌گونه توضیح می‌دهد: «در ابتدا وزارت بهداشت پیشنهاددهنده این پویش بود اما پس از ارائه وزیر بهداشت، دولت اجرای آن را در اختیار قرار گرفت؛ چرا که وزارت بهداشت در این پویش فقط ۱۰ تا ۱۵ درصد می‌تواند مؤثر باشد.» طبق توضیحات وی وزارت بهداشت هیچ نقشی در کاهش تصادفات ندارد بلکه در بهترین شرایط وقتی می‌تواند ورود پیدا کند که اگر فردی دچار مشکل شد، سریع به اورژانس‌ها و مراکزدرمانی منتقل شود وخدمات موردنیاز را دریافت کند.کرمانپور می‌افزاید: «ازطرفی برای بیماران قلبی، اعصاب‌و‌روان، دیابتی، مغز و اعصاب، اختلال خواب و بیماری‌های عضلانی واسکلتی به‌سبب داروهایی که استفاده می‌کنند، در حال تهیه ویدئوهایی هستیم تا پیش از سفر به نکات آن که اثر دارو بر رانندگی است، بیشتر توجه کنند.» وی ضمن بیان این‌که این پویش‌ها اصولا فرهنگ‌سازی بوده و مداخله نیست، می‌گوید: «ما در جاده و کیفیت خودروها و قوانین موجود نمی‌توانیم هیچ تأثیری بگذاریم اما در یکی از اضلاع حوادث جاده‌ای که ‌فرد، قانون‌گذار، صنعت‌گر خودرو، وزارتخانه‌ها و موسساتی قرار دارند‌‌، با برگزاری چنین پویش‌هایی آنها را نسبت به موضوع تصادفات حساس می‌کنیم.»
   
اثرات جانبی یک پویش
در دنیای امروز که تصادفات جاده‌ای به یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهانی تبدیل شده است، شاید مطالعه نمونه‌های موفق چنین پویش‌هایی در سایر کشورها هم به ما کمک کند. کرمانپور نیز با اشاره به کشور سوئد به‌عنوان یک کشور توسعه یافته عنوان می‌کند: «در کشورهای پیشرفته با وجود این‌که جاده‌ها و خودروهای‌شان استاندارد و قوانین‌شان بسیار سخت‌گیرانه است اما باز  هم‌چنین پویش‌هایی را با این مضمون و براساس فرهنگ خودشان طراحی و برگزار می‌کنند.» وی هم‌چنین ادامه می‌دهد: «علت برگزاری این پویش‌ها در سایر کشورها با وجود استانداردهای لازم، وجود اصطلاحی در روانشناسی اجتماعی با عنوان اثرات جانبی یا خارجی است. این یعنی که همه شرایط مهیاست اما این به‌این‌مفهوم نیست که اگر شما تصادف کنید، طرف دیگری آسیب نبیند چرا که در بسیاری از مواقع، به‌راننده هیچ آسیبی نرسیده اما عابر پیاده که اصلا مقصر هم نبوده، تصادف کرده و جان باخته است.» 
   
کمپین‌های اثرگذار
تصادفات جاده‌ای در ایران همچنان یک بحران جدی تبدیل شده است که هر‌ساله هزاران نفر را به کام مرگ می‌کشاند. پویش‌هایی همچون «نه به تصادف» که به ترویج فرهنگ رعایت قوانین رانندگی و کاهش سرعت نیز توجه دارد، شاید به‌تنهایی نتواند مشکلات اساسی نظیر فرسودگی خودروها، مشکلات جاده‌ای و خطای انسانی را برطرف کند اما می‌تواند در کاهش سهم خطای انسانی در تصادفات رانندگی بسیار تأثیرگذار باشد. 

تلفاتی که صفر نمی‌شود!
مطابق آمار اعلام‌شده از سوی سازمان پزشکی قانونی کشور تا پایان پاییز، بیشترین تعداد تلفات تصادفات به ترتیب دراستان‌های فارس با یک هزارو۱۷۵، تهران وخراسان‌رضوی هر‌کدام با یک هزار و۵۵ و کرمان با یک‌هزار وسه نفر وکمترین آن در استان‌های ایلام با ۱۳۰، کهگیلویه و بویراحمد با ۱۷۸ و اردبیل با ۲۰۸ نفر ثبت شده است. این در حالی است که ایام عید نوروز، جزو پر تردد‌ترین ایام در طول سال در جاده‌های کشور به شمار می‌رود به‌گونه‌ای که سازمان پزشکی قانونی طی گزارشی، آمار جانباختگان تصادف در تعطیلات نوروزی از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۲ را ۹هزار و ۸۱۵ نفر اعلام کرده است. آمارهای وحشتناک و نگران‌کننده‌ای که هرساله گویای قربانی‌های متعددی در تصادفات جاده‌ای  کشور است و وضعیت ایران را از نظر تعداد سوانح جاده‌ای در میان کشور‌ها و در مقایسه با بیشتر کشور‌های همجوار، تأمل برانگیز نشان می‌دهد.