اکنون نشانههایی از بیاعتمادی، تنش و حتی تهدید به درگیری نظامی، سایهای سنگین بر این رابطه افکنده و بهخوبی نشان میدهد هیچ صلحی با صهیونیستها پایدارنیست.در چارچوب نظری واقعگرایی، یکی از مفروضات اساسی، عدم قطعیت در نیات طرف مقابل است. این عدم قطعیت، فضایی از بیاعتمادی را ایجاد میکند و دولتها را به سمت افزایش قدرت و تقویت بنیه نظامی سوق میدهد. این اصل، حتی در مورد مصر و رژیمصهیونیستی نیز صدق میکند و همچنان تهدیدی امنیتی علیه یکدیگر تلقی میشوند.
کمپ دیوید: از امید تا واقعیتهای تلخ
پیمان کمپ دیوید، درسال ۱۹۷۸ امضا شد. این توافق مصر را به نخستین کشور عربی تبدیل کرد که رژیم اشغالگر صهیونیستی را به رسمیت شناخت. با این حال، صلح کمپدیوید همواره با چالشهایی روبهرو بود. مسأله فلسطین، اختلافنظرها بر سر مرزها و امنیت و تغییر موازنه قدرت در منطقه، از جمله عواملی بودهاند که این صلح را بارها در معرض آزمون قرار دادهاند.حمله بزرگ طوفانالاقصی در ۷اکتبر۲۰۲۳ و متعاقبا حملات سنگین اسرائیل به غزه روابط مصر و اسرائیل را نیز به شدت تحت تأثیر قرار داد. از دیدگاه مصر، نسلکشی اسرائیل در غزه تهدیدات امنیتی جدیدی رابرای این کشور بههمراه داشته است. پیشروی نیروهای اسرائیلی تا کریدور فیلادلفی، محورمرزی باریک میان مصر و نوار غزه، نگرانیهای قاهره را در مورد احتمال سرازیر شدن آوارگان فلسطینی به خاک مصر افزایش داده است.کریدور فیلادلفی، منطقهای استراتژیک است که از دیرباز برای مصر اهمیت ویژهای داشته است. کنترل این منطقه توسط صهیونیستها، بهمعنای تسلط کامل این کشور بر مرزهای غزه و محدودشدن دسترسی مصر به این منطقه است. قاهره نگران است که اسرائیل از این موقعیت برای اعمال فشار بر فلسطینیان و کوچ اجباری آنها به مصر استفاده کند؛ این سناریو البته برای مصر غیرقابلقبول است چرا که امنیت حاکمان این کشور را تهدید کرده و مشکلات آن را بیشتر میکند.
مصر به دنبال افزایش قدرت نظامی
در واکنش به این تهدیدات، مصر به تقویت حضور نظامی خود در مناطق مرزی با صهیونیستها اقدام کرده است. استقرار تانکها، جنگندهها و سیستمهای دفاع هوایی پیشرفته، پیامی روشن برای این رژیم داشته و نشان میدهد مصر آماده دفاع از منافع ملی خود است اما این اقدامات، در تلآویو با نگرانی و تردید روبهرو شده است. برخی مقامات اسرائیلی معتقدند که مصر در حال ارسال سیگنال جنگ است و به دنبال برهم زدن موازنه قدرت در منطقه است.
رسانههای اسرائیلی، به طور گسترده به پوشش تحرکات نظامی مصر پرداختهاند و با انتشار گزارشها و تحلیلهای مختلف، سعی در ایجاد فضای رعب و وحشت دارند. برخی رسانهها، حتی از احتمال حمله پیشدستانه اسرائیل به مصر سخن گفتهاند. این نوع جنگ روانی، به تشدید تنشها دامن زده و احتمال سوءتفاهم و اشتباه محاسباتی را افزایشمیدهد.
روزنامه جروزالم پست، یکی از شناخته شدهترین رسانههای صهیونیستی،درگزارشی تحلیلی به بررسی روابط مصرواسرائیل پرداخته و تأکید کرده است که پس ازدههها، این رابطه مملو ازسوءظن متقابل است.این روزنامه، تقویت نظامی مصررانشانهای از بیاعتمادی قاهره به تلآویو تفسیر کرده و خواستار هوشیاری و آمادگی اسرائیل برای مقابله با هرگونه تهدیدی از سوی مصر شده است.
وبسایت خبری NZIV، با انتشار گزارشی تندتر، خواستار تشکیل جبهههای دیپلماتیک، رسانهای، مالی و نظامی برای پاسخدادن به تهدید از سوی مصر شده است. این وبسایت، پیشنهاد آمادهسازی برنامهای نظامی برای ایجاد بازدارندگی در برابر مصر تحت عنوان «بیداری هارون» را داده است؛ برنامهای که شامل حمله گسترده پیشدستانه به مصر میشود.
مصر و آمریکا؛ شکاف عمیق بر سر غزه
تنش در روابط مصر و اسرائیل، تنها بخشی از ماجراست. روابط مصر با آمریکا نیز، به دلیل اختلافنظر بر سر بحران غزه، بهشدت تیره شده است. مخالفت قاهره با طرحهای پیشنهادی آمریکا برای اسکان آوارگان فلسطینی در خاک مصر، روابط دو کشور را وارد یکی از پرتنشترین دورههای خود در چند دهه اخیر کرده است.
عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر، بارها تأکید کرده که مصر تحت هیچ شرایطی اجازه اسکان آوارگان فلسطینی در خاک خود را نخواهد داد. او معتقد است که این اقدام، بهمعنای مشارکت در یک توطئه برای از بین بردن مسأله فلسطین است. السیسی، همچنین هشدار داده که هرگونه تلاش برای تغییر ترکیب جمعیتی منطقه، میتواند به بیثباتی بیشتر و تشدید درگیریها منجر شود.
در مقابل، آمریکا به مصر فشار آورده است تا با پذیرش آوارگان فلسطینی موافقت کند. برخی مقامات آمریکایی، حتی تهدید کردهاند که درصورت عدم همکاری مصر، کمکهای مالی به این کشور قطع خواهد شد. این تهدیدها، با واکنش تند قاهره روبهرو شده است. مقامات مصری معتقدند که آمریکا با این اقدامات، سعی درتحمیل اراده خود بر مصر دارد وبه منافع ملی این کشوراحترام نمیگذارد.
برخی تحلیلگران معتقدند که بحران کنونی،میتواند فرصتی تاریخی برای مصر باشد تا اززیر یوغ آمریکا رهایی یابدواستقلال و اراده خود را بازیابد. به گفته این تحلیلگران، مصر میتواند با اتخاذ سیاست خارجی مستقلتر ومتنوعتر، منافع ملی خود را بهتر تأمین کند.
بحران کنونی در روابط مصر، اسرائیل و آمریکا، نشاندهنده تغییرات عمیقی در موازنه قدرت و معادلات سیاسی منطقه است. پیمان کمپدیوید،که زمانی بهعنوان نمادی ازراهکاری سازشکارانه باصهیونیستها درخاورمیانه تلقی میشد،اکنون درلبه پرتگاه قرار دارد.
آینده این روابط، به عوامل متعددی بستگی دارد؛ از جمله تحولات سیاسی در اسرائیل و آمریکا، نقشآفرینی قدرتهای منطقهای و بینالمللی و مهمتر از همه، اراده و تصمیمگیری رهبران مصر برای حفظ منافع ملی خود در این شرایط پیچیده و متغیر.