صفحه نمایش زبان کودکان را می‌بندد

اما در آن دوره سنی که زندگی کودکان مملو از کشف، رشد و یادگیری است، حضور دستگاه‌های دیجیتال چطور می‌تواند روند طبیعی زندگی آنها را مختل کند؟ موضوعی که دکتر بهرام یارعلی، فوق‌تخصص مغز و اعصاب کودکان و نوجوانان در گفت‌وگو با جام‌جم به آن پاسخ می‌دهد. 
 
تماشای صفحه نمایش، چقدر می‌تواند بر رشد کودکان تأثیر بگذارد؟
شاید بهتر است برای چنین سؤالی، از واژه رشد استفاده نکنیم؛ چرا که در مفاهیم علمی، رشد جنبه جسمانی دارد و شامل رشد ابعاد مختلف بدن بچه از جمله رشد دور سر، رشد قد، وزن و‌... می‌شود. این در‌حالی است که آنچه در برابر تأثیر صفحات نمایش قابل بررسی بوده، تکامل است. 
 
تکامل شامل چه جنبه‌هایی می‌شود؟
واقعیت این است که تکامل، چهار بُعد دارد؛ بعد حرکتی، بعد شناختی، تکلم کودک و روند اجتماعی شدن او که با عوامل مختلف می‌تواند تحت تأثیر قرار بگیرد و خدایی نکرده دچار اختلال شود. 
 
و خب بیشترین تأثیر استفاده مکرر از دستگاه‌های دیجیتال به‌خصوص صفحه‌های نمایش، بر کدام قسمت است؟
قطعا بیشترین تأثیری که ابزارهای دیجیتال و به‌خصوص مانیتوردار، بر تکامل می‌گذارد، بر قسمت تکلم است. در واقع مطالعات جدید نشان می‌دهد که تکرر در تماشای صفحه نمایش، توانایی کودکان در برقراری ارتباط با دیگران را از بین می‌برد و به‌طور کلی، استفاده منظم از صفحه نمایش‌ها توسط کودکان با اختلال در مهارت‌های زبانی آنها، ارتباط مستقیم دارد.
 
یعنی مشابه همان تأثیری که آموختن زودهنگام زبان انگلیسی در کودکان دارد؟
دقیقا همین‌طور است. برخی خانواده‌ها برای آموزش زبان انگلیسی عجله دارند و برای این کار زود اقدام می‌کنند؛ این در‌حالی است که دو‌زبانه شدن، باعث یک جای خالی در گفتار و سلیس صحبت کردن کودک می‌شود. 
 
شما در بین مراجعان‌تان، چقدر با چنین پدیده‌ای مواجه هستید؟
چه بسیار کودکانی که به‌دلیل استمرار زیاد در استفاده از بازی‌های دیجیتالی، به ما مراجعه می‌کنند و با اختلال بیش‌فعالی، عدم تمرکز و تأخیر درتکلم مواجه هستند؛ کودکانی که درطول روزآن‌قدر با تلویزیون وگوشی‌های هوشمند مشغول می‌شوند که حتی روزانه بیشتر از یک ساعت در معرض نور صفحه نمایش وسایل دیجیتال قرار می‌گیرند. این درحالی است که قرار گرفتن در موقعیت گفت‌وگوهای رو‌در‌رو، خواندن کتاب با همدیگر، انجام بازی‌های تعاملی بدون صفحه نمایش و‌... می‌تواند تجربیات غنی‌تری برای خردسالان به همراه داشته باشد. 
 
عامیانه‌اش می‌شود همان شیطنت‌هایی که باعث برهم خوردن تمرکز کودکان می‌شود؛ درست است؟
دقیقا همان جمله که مثلا مادربزرگ‌ها می‌گویند که بچه‌ام در مهدکودک نمی‌تواند حقش را بگیرد، نمی‌تواند حرف بزند، در مورد چنین بچه‌هایی صدق می‌کند. علتش هم به وجود تصاویر سرشار از فلش در صفحات نمایش برمی‌گردد؛ تصاویری که مدام عوض می‌شوند و تمرکز کودک را برهم می‌زنند. همه این تصاویر، تکلم کودک را نشانه می‌گیرد و باعث شکافی بین او و توانایی‌هایش می‌شود. 
 
اما این تاخیر در تکلم چقدر می‌تواند نگران‌کننده باشد؟
درست است که کنترل نکردن مدت ‌زمان استفاده از وسایل دارای صفحه نمایش دیجیتال تأثیری منفی بر رشد اولیه زبان کودکان نوپا دارد اما واقعیت این است که اگر کودکی، سایر مؤلفه‌های تکامل را دارد، تاخیر در تکلم، آن‌قدرها هم موضوع جدی و نگران‌کننده‌ای نیست؛ البته که ممکن است در روند تکامل اجتماعی‌اش هم اختلال ایجاد کند و نتواند به‌درستی برای اطرافیانش ارتباط برقرار کند. در واقع تاخیردرتکلم، نگران‌کننده نیست وهمه‌چیز به حالت عادی برمی‌گردداما به‌هر حال ممکن است برخی روابط کودک رادچار دردسر کند. به‌طور کلی و عموما، بچه‌هایی که فقط در تکلم تاخیر دارند، اگرسایرمؤلفه‌های تکاملی‌شان ازجمله شناختی و اجتماعی شدن‌شان طبیعی باشد، موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و با گذر زمان به حالت عادی و نرمال نرم خودش می‌رسد. 
در نهایت هم این نکته را باید در نظر داشته باشیم که طبیعتا این ابزارها، تأثیراتی منفی بر روند طبیعی کودک می‌گذارد؛ هرچند اگر با گذر زمان، حالت طبیعی خودش را به‌دست بیاورد.