تحلیل بنیادی چیست؟ موارد مورد مطالعه در تحلیل فاندامنتال بورس

اگر قصد فعالیت در بازارهای مالی را داشته باشید، حتما به اصطلاح تحلیل بنیادی یا فاندامنتال از سوی اهالی این بازارها برمی‌خورید. قدیمی‌ترین روش آنالیز بازار بورس که امروزه در دیگر بازارها هم کاربرد دارد. مانند هر فلسفه آنالیز دیگری، هدف تحلیل بنیادی نیز این است که پتانسیل رشد قیمت یک دارایی اعم از سهام، اوراق قرضه، ارز رایج و غیره را ارزیابی کند. به‌این‌ترتیب معامله‌گر قادر به اتخاذ تصمیمات فکرشده‌تری خواهد بود و ریسک سرمایه‌گذاری او نیز کاهش می‌یابد. در ادامه به بررسی اصول و کاربرد تحلیل فاندامنتال بورس، داده‌های مورد مطالعه در این روش و منابع دستیابی به آنها می‌پردازیم. به‌منظور سهولت، این مفهوم را تنها در بستر بازار بورس بررسی می‌کنیم.

تحلیل بنیادی در بورس چیست؟

تحلیل بنیادی (Fundamental Analysis) روشی برای ارزیابی پتانسیل سود و زیان دارایی‌های قابل معامله در بازار بورس از طریق بررسی عملکرد ناشران آنهاست. در این روش، نه قیمت دارایی، بلکه محرک‌های پشت پرده آن بررسی می‌شوند. به‌عنوان مثال در مورد سهام یک شرکت، صورت‌های مالی، قدرت برند، بدهی‌ها، روش مدیریت، وضعیت تولید، وضعیت صنعت مربوطه و درنهایت شاخص‌های مربوط به اقتصاد کلان هستند که مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

فرضیه اساسی تحلیل بنیادی این است که قیمت یک دارایی با ارزش ذاتی‌اش تفاوت دارد. اگر تحلیلگر در طول تحلیل بنیادی خود متوجه شود که قیمت فعلی دارایی از ارزش ذاتی‌اش کمتر است، نتیجه می‌گیرد که قیمت آن در آینده نزدیک یا میان‌مدت رشد کرده و به سمت ارزش واقعی‌اش خواهد رفت. عکس این موضوع نیز صدق می‌کند. به‌این‌ترتیب که اگر قیمت فعلی یک سهام، اوراق قرضه و غیره در بورس از ارزش ذاتی‌اش بیشتر باشد، احتمال افت آن در آینده زیاد است.

در تحلیل بنیادی، علاوه بر مطالعه آماری شرکت‌ها، تحقیقات جامعی نیز درخصوص وضعیت کیفی مدیریت و برندآگاهی آن در مقایسه با رقبا صورت می‌گیرد. محبوبیت شرکت در شبکه‌های اجتماعی، زیرساخت‌های تکنولوژیکی، برنامه‌های آتی، مدل کسب‌وکار، روش‌های مدیریتی و شفافیت آنها از جمله دیگر عواملی هستند که در ارزیابی سهام آن بررسی می‌شوند. این رویکرد تا جایی گسترده شده که برخی صاحب‌نظران آن را تحت عنوان تحلیل بنیادی کیفی دسته‌بندی می‌کنند.

موارد مورد مطالعه در تحلیل بنیادی بورس

همانطور که گفتیم، تحلیل فاندامنتال بورس، شامل بررسی وضعیت ناشران بورسی است. در مورد شرکت‌های بورسی، مهم‌ترین مواردی که در این روش مطالعه می‌شوند عبارتند از:

·   صورت سود و زیان؛ که نشان‌دهنده میزان ورودی‌ها و مخارج شرکت و مقدار باقی‌مانده به‌عنوان سود است.

·   ترازنامه؛ که نشان می‌دهد شرکت چه میزان بدهی و دارایی تحت تملک داشته و تفاوت آنها چقدر است. این تفاوت، حقوق صاحبان سهام را نشان می‌دهد.

·   صورت جریان‌های نقدی؛ که جریان نقدینگی در فعالیت‌های اجرایی، مالی و سرمایه‌گذاری شرکت را نشان می‌دهد.

شرکت‌ها موظف هستند این اسناد را مرتبا به‌روزرسانی کرده و منتشر کنند. بسیاری از این اطلاعات در گزارش‌های موسوم به صورت‌های مالی یافت می‌شوند. با تحلیل بنیادی آنها می‌توان به داده‌هایی آماری دست یافت که وضعیت سلامت مالی شرکت را نشان می‌دهند. ازجمله مهم‌ترین آنها موارد زیر هستند:

·   نسبت به قیمت به سود یا P/E

·   سود هر سهم یا EPS

·   بازده حقوق صاحبان سهام یا ROE

·   نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام یا D/E

در تحلیل فاندامنتال بورس با دستیابی به این داده‌ها و مقایسه آنها با رقبا می‌توان وضعیت سودآوری سهام، درآمدها و درنهایت پتانسیل رشد سهام شرکت و جایگاه آن در صنعت مربوطه‌اش را به دست آورد.

شاخص‌های اقتصاد کلان و خرد در تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی، یک روش فراگیر آنالیز است که تاثیر عوامل بسیار کلان‌تر را نیز بر وضعیت فعلی و آینده دارایی مورد مطالعه‌اش اندازه می‌گیرد. به همین دلیل، متخصصان این حوزه، همواره نیم‌نگاهی نیز به وضعیت اقتصاد کلان کشور، منطقه و نیز جهان دارند. آنها داده‌های مهمی مانند نرخ تورم، شاخص هزینه‌های تولیدکننده، تولید ناخالص ملی و نرخ بیکاری را نیز در محاسبات خود لحاظ می‌کنند. هدف آنها این است که تاثیر این عوامل را هم بر قیمت دارایی مورد نظر بسنجند.

از طرف دیگر، اقتصاد خرد نیز در تحلیل بنیادی مورد توجه قرار می‌گیرد. تحلیلگران در مطالعه یک شرکت یا به‌طورکلی ناشر یک دارایی قابل معامله در بورس، عواملی مانند وضعیت کلی صنعت مربوطه و عرضه و تقاضای آن را هم در نظر می‌گیرند. هدف تحلیل‌گر این است که دریابد شرکت مورد نظرش از نظر درآمد و سودآوری هر سهم، تحت شرایط مختلف بازار و تغییرات عرضه و تقاضا چطور عمل می‌کند.

همچنین وضعیت اقتصاد کلان جهانی و تحولات ژئوپلیتیک در تحلیل فاندامنتال بورس دخیل است. این موضوع در مورد برخی صنایع اهمیت بیشتری می‌یابد. ازجمله آنها می‌توان به بخش‌های انرژی، مواد غذایی، فناوری‌های کامپیوتری و صندوق‌های حاوی فلزات گرانبها و ارزهای دیجیتال اشاره کرد.

منابع اصلی برای تحلیل فاندامنتال بورس

بسته به دارایی مورد نظر، منابع مختلفی برای دریافت داده‌های لازم جهت انجام تحلیل بنیادی وجود دارند. در مورد شرکت‌های فعال در بازار بورس ایران، مهم‌ترین این منابع را در این بخش معرفی می‌کنیم.

وب سایت کدال بورس

تمامی شرکت‌های دارای مجوز فعالیت در سازمان بورس و اوراق بهادار ایران، ملزم به ارائه اسناد و صورت حساب‌های مالی خود به سامانه کدال به آدرس Codal.ir‌ هستند. این سامانه، یکی از مهم‌ترین منابع استخراج داده‌های مربوط به شرکت‌ها، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و دیگر نهادهای فعال در بازار بورس محسوب می‌شود. با مراجعه به آن می‌توانید شرکت مورد نظر خود را در بخش اطلاعیه‌ها جستجو کرده و آخرین اطلاعیه‌های منتشر شده از سوی آن را مطالعه کنید.

دریافت مستقیم داده‌های تحلیل بنیادی از شرکت

دیگر منبع مهم برای دریافت داده‌های مورد نیاز در تحلیل بنیادی خود شرکت و وب‌سایت آن است. شما به‌عنوان یک سهامدار، حق دسترسی به اسناد و مدارک شرکت را دارید. ممکن است، بخشی نیز به‌عنوان رابطه با سرمایه‌گذاران تعریف شده باشد. در این صورت، از طریق آن نیز می‌توانید درخواست کنید که صورت‌های مالی، رونوشت اسناد مربوط به تصمیمات هیئت‌مدیره، گزارش‌های درآمد و غیره در اختیارتان قرار بگیرد.

منابع خبری و اقتصادی

روزنامه‌های اقتصادی و وب‌سایت‌های خبری فعال در حوزه بورس نیز منبع مهمی برای دستیابی به داده‌های لازم به‌منظور تحلیل بنیادی شرکت‌های بورسی هستند. برای تحقیق در مورد اعتبار برند و سهم هر شرکت از نقدینگی جاری در صنعت مربوطه‌اش نیز مجلات تخصصی آن حوزه می‌توانند مفید واقع شوند.

کارگزاری‌ها و مشاوران بورس

کارگزاری‌های حرفه‌ای معمولا داده‌های لازم برای تحلیل فاندامنتال بورس را در اختیار مشتریان خود قرار می‌دهند. وب‌سایت آنها نیز خود منبع خبری خوبی برای تحقیق در مورد شرکت‌ها محسوب می‌شود. شرکت‌های متخصص در حوزه مشاوره بورس و سرمایه‌گذاری نیز می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.

شاخص‌های بازاریابی اینترنتی

به‌خصوص به‌منظور ارزیابی اعتبار برند یک شرکت، بازار هدف، موقعیت آن در برابر رقبا و احساسات اجتماعی پیرامون آن می‌توان از شاخص‌های مربوط به بازاریابی اینترنتی نیز در تحلیل بنیادی استفاده کرد. حجم جستجوهای گوگل و KPI‌ های مختلف شبکه‌های اجتماعی می‌توانند دیدگاه خوبی از موفقیت شرکت در برنامه‌های بازاریابی‌اش ارائه کنند.

سخن آخر؛ اهمیت تحلیل بنیادی

تحلیل بنیادی، روشی برای ارزیابی ارزش یک دارایی برای سرمایه‌گذاری بلندمدت است. این رویکرد، نوسانات کوتاه‌مدت را کنار گذاشته و بینشی کلی و ارزش‌محور در مورد دارایی ارائه می‌دهد. استفاده از تحلیل فاندامنتال همچنین خود یکی از اصول مدیریت ریسک است، چراکه می‌تواند از تصمیم‌گیری‌های احساسی جلوگیری کند. بااین‌حال بسیاری از کارشناسان بر لزوم استفاده تحلیل تکنیکال نیز تاکید دارند. روشی که توجه ویژه‌ای بر قیمت دارایی داشته و تلاش می‌کند وضعیت آینده آن را با توجه به رفتار قبلی‌اش پیش‌بینی کند.