مرهمی بر درد رزیدنت‌ها

درنهایت نگاهی به آمار فزاینده مهاجرت پزشکان، آمار کاهشی شرکت‌کنندگان در آزمون‌های دستیاری و روند رو به رشد کرسی‌های دستیاری در رشته/ شهرهای مختلف که هیچ‌گاه پر نمی‌شوند حاکی از نیاز عاجل به ورود همه‌جانبه به موضوع و راه‌حل‌های پایدار برای حل این معضل بود. حالا دو روز پیش نمایندگان مجلس شورای اسلامی علی‌رغم مخالفت کمیسیون تلفیق، تبصره‌ای از لایحه بودجه یک‌ساله را به تصویب رساندند تا رزیدنتی تبدیل به شغل شود. بر این اساس، دستیاران علوم پزشکی از لحاظ بیمه درمان، عمر و بازنشستگی در دوران تحصیل بدون تعهد استخدامی مشمول قانون تأمین اجتماعی خواهند شد. موضوعی که در سایه آن بسیاری از مسائل و مشکلات رزیدنت‌ها مثل سابقه کاری، حقوق، ساعات کاری و ناعدالتی‌ها حل می‌شود.
 
حقوق اندک رزیدنت‌های پزشکی
دکتر رضا لاری‌پور، معاونت فنی ونظارت سازمان نظام‌پزشکی درگفت‌وگو باجام‌جم درخصوص میزان دریافتی رزیدنت‌ها می‌گوید: دریافتی دستیار پزشکان تا ۴ ــ ۳ سال پیش حقوقی معادل دو تا سه‌‌میلیون تومان بود که در دولت سیزدهم این عدد به ۸ تا ۱۱میلیون به تناسب تجرد و تاهل افراد افزایش پیدا کرد. در دولت چهاردهم نیز قول داده شد این رقم به حدود ۱۹ تا ۲۳میلیون تومان افزایش پیدا کند که در برخی از دانشگاه‌های علوم پزشکی این مبالغ پرداخت شد، اما با فرض پرداخت این مبلغ به همه رزیدنت‌ها، آنچه مهم است این است که این رقم حتی از حقوق نگهبان‌های بیمارستان‌های آموزشی ما هم کمتر است. 
لاری‌پور می‌افزاید: یک پزشک عمومی فارغ‌التحصیل که دوره دستیاری را می‌گذراند و ۸۰درصد بار درمانی را برعهده دارد و سر ماه مبلغی معادل ۱۱میلیون می‌گیرد عملا چه اتفاقی برایش می‌افتد؟ به‌خصوص این‌که هیچ تفاوتی هم در میزان پرداختی‌ها به تناسب شهرها وجود ندارد. مثلا رزیدنتی که در تهران و با هزینه‌های بالای مسکن در حال گذران زندگی است با یک رزیدنتی که در یک شهر ارزان‌تر زندگی می‌کند هیچ تفاوتی ندارد.
   
مسأله اصلی رزیدنت‌ها 
اگرچه وقتی از مسائل و چالش‌های رزیدنتی صحبت می‌شود بسیاری از افراد مسائل مالی را اصلی‌ترین چالش تصور می‌کنند اما برخی پزشکان فشارهای روحی را بر این افراد بیش از مسائل مالی موثر می‌دانند. یک پزشک متخصص که می‌خواست نامش محفوظ بماند در گفت‌وگو با جام‌جم درخصوص مسائل و چالش‌های رزیدنت‌ها می‌گوید: بیشتر از بار مالی دوران دستیاری، فشارهای روحی و تنش‌های عصبی مسأله است. فرد شاید بتواند مشکلات مالی را مدیریت کند اما مشکلات روحی مثل برخورد اساتید و سیستم سطح‌بندی بیشتر به دستیارها آسیب می‌زند. در این سیستم فرد دائم تحقیر و تنبیه می‌شود وبخشی ازآن هم به بارفرهنگی جامعه باز‌می‌گردد و جامعه به‌دلیل بعضی سیاست‌های اشتباه که در آثار برخی هنرمندان هم نمود داشته است تا حدودی علیه پزشکان موضع پیدا کرده است تا جایی که حتی شاهد انتشار اخباری از سوءقصد به پزشکان نیز هستیم. پزشک هم فرار را بر قرار ترجیح می‌دهد. هرکسی که فارغ‌التحصیل می‌شود اگر قرار باشد در این مملکت بماند به‌عنوان پزشک زیبایی شروع به فعالیت می‌کند تا درآمدش به ریسک آن بیارزد و اگر هم نخواهد در کشور بماند که بلافاصله از ایران می‌رود، هرچند که برای جلوگیری از این مسأله وثیقه‌های قانونی را بیشتر کردند اما تا کی می‌توانند این افراد را به این شکل نگه دارند؟
 
جایگاه دانشجو و وظایف متخصص
این پزشک متخصص ادامه می‌دهد: در نهایت، این فضا باعث شده‌ است که محیط بیمارستان‌های دولتی به مکان‌هایی خشن تبدیل شود. رسیدگی به بیماران به‌دلیل افزایش چندبرابری تعداد بیماران نسبت به کادر درمان کاهش یافته است و نتیجه این وضعیت، فشار مضاعف بر دستیاران است. در سیستم دولتی، بسیاری از اموربه عهده دستیاران است وتنها درصد کمی از پزشکان معالج و اعضای هیات علمی به‌طور مستمر در بیمارستان‌های دولتی حضور دارند. این عدم توازن و فشار روی رزیدنت‌ها به‌منظور جلوگیری از به‌خطرافتادن جان بیماران ایجاد می‌شود. انصراف‌هایی که از سوی رزیدنت‌ها صورت می‌گیرد و حتی مواردی از خودکشی که وجود داشته معمولا در سال اول بوده است. زیرا این سال از نظر روحی و کاری بسیار سخت است. هرچند در سال‌های دو و سه هم این شرایط وجود دارد اما نسبت به رشته‌ها شرایط متفاوت است. مثلا دررشته‌هایی مثل رادیولوژی وپوست فشارهای سیستم سطح‌بندی کمتر است، اما در برخی رشته‌ها مثل زنان و جراحی‌عمومی به‌دلیل اهمیت جان بیمار سیستم سطح‌بندی سختگیرانه‌تر است. البته این مختص ایران نیست ودرهمه جای دنیا این نظام سطح‌بندی وجود دارد، اما مسأله در کشور ما، رواج تنبیه‌ها و فشارهای روحی حاکم بر دستیاران است. این پزشک در خصوص نحوه تنبیه دستیاران می‌گوید: عمده این تنبیه‌ها با اضافه‌کردن شیفت کاری اعمال می‌شود. طبق قانون، حداکثر کشیک از پنج تا شش کشیک در ماه تجاوز نمی‌کند، اما در ایران یک رزیدنت ۱۰تا ۱۵ کشیک در ماه دارد و هنگام تنبیه به آن اضافه هم می‌شود. وقتی کشیک ازعدد۱۵رد می‌شود، هر یک کشیک اضافه، ۴۸ ساعت به کار فرد اضافه می‌کند. مثلا اگر رزیدنت سه کشیک اضافه در ماه تنبیه شود در خوشبینانه‌ترین حالت سه تا ۴۸ ساعت و در بدترین حالت دو تا ۹۶ ساعت پشت‌سرهم و بدون استراحت باید شیفت بایستد.
 
قوانین حمایت از پزشکان، تزئینی است
وی راهکار کاهش فشارها بر دستیاران را فرهنگ‌سازی می‌داند و می‌گوید: اگرچه قوانینی برای حمایت از پزشکان و کادر درمان وجود دارد، اما این قوانین به‌صورت تزئینی است. زیرا زمانی که درگیری در یک بیمارستان رخ می‌دهد و کار به کلانتری کشیده می‌شود، معمولا در همان ابتدا به بخشش و گذشت توصیه می‌گردد و در نهایت، پروسه‌ای برای حمایت از پزشک وجود ندارد.

کار سنگین رزیدنت‌ها
یک پزشک متخصص: درگذشته شاهد مقاومت‌هایی برای بیمه‌شدن رزیدنت‌ها بودیم. درسیستم بهداشت و درمان،نگاه بعضی‌ها به رزیدنت‌ها این‌گونه است که تمام کارها را بر دوش او بیندازند.بسیاری از این افراد درسال اول ۴۸ یا ۷۲ ساعت در سال اول شیفت می‌ماندند و هیچ‌کس نمی‌توانست چیزی بگوید و حتی پرداختی آنها را نیز کمک‌هزینه تحصیلی می‌گفتند که اسم حقوق نیاید، چون اگر حقوق می‌شد یک شغل به حساب می‌آمد که بیمه و ساعت کار موظفی دارد.