«سینماحقیقت»مطالبه‌گر و جسور

به جز این، بسیاری از سینماگران مانند نرگس آبیار، محمدحسین مهدویان و محمد کارت که امروز با آثار داستانی خود در بخش‌های مختلف جشنواره فیلم فجر حضور پیدا کردند و عملکرد موفقی داشتند، کار خود را از سینمای مستند شروع کردند. از این رو توجه به سینمای مستند در این میان اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند و جشنواره سینما حقیقت نیز هرسال در فصل پاییز با همین رویکرد و البته جریان‌سازی و معرفی استعدادهای جدید عرصه مستند به جامعه سینمایی برگزار می‌شود. از این رو، هجدهمین جشنواره فیلم حقیقت(مستند) امسال نیز به‌روال هرسال با پیامی از سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کار خود را آغاز خواهد کرد. وزیر ارشاد در پیام خود درباره اهمیت سینمای مستند صحبت و تاکید کرده که جشنواره سینما‌حقیقت فرصتی ناب را فراهم می‌کند تا نگاه‌ها، ایده‌ها و روایت‌های گوناگون مستندسازان از زوایای متنوع تصویر شود و نمادی از تلاش‌های ارزشمند سینماگران ایران در عرصه مستند محسوب می‌شود و این جشنواره کار خود را از امروز یکشنبه ۱۸‌آذر با برگزاری مراسم افتتاحیه ساعت ۱۵‌در پردیس چارسو شروع می‌کند. نمایش فیلم‌های جشنواره نیز هر روز از ساعت ۱۳:۰۰تا ۲۳:۳۰ در سه بخش مسابقه مستندهای بلند، نیمه‌بلند و کوتاه در سه سالن ۱ تا ۳ تا یکشنبه ۲۵ همین ماه خواهد بود. 
   
توجه ویژه جشنواره به غزه
با توجه به تحولاتی که در عرصه بین‌الملل اتفاق افتاده و حملات رژیم ‌صهیونیستی به غزه و کشتار زنان و کودکان مظلوم فلسطینی، طبیعی است که یک رویداد سینمایی ایرانی نسبت به آن بی‌تفاوت نباشد. همچنان که بدنه جامعه و هنرمندان در رویدادهای سینمایی مختلف به این موضوع واکنش نشان دادند، در جشنواره سینما‌حقیقت نیز می‌توان نمود این توجه را مشاهده کرد. محمد حمیدی‌مقدم، دبیر جشنواره نیز به این اشاره کرده که این بخش زینتی نیست و به شکل تعاملی و گفت‌وگو‌محور خواهد بود و در بخش غزه‌، مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی روی دو فیلم سرمایه‌گذاری کرده است. از این‌رو، امسال در بخش ویژه غزه، ۲۲ فیلم کوتاه از پروژه «از نقطه صفر‌؛ داستان‌های ناگفته‌ای از غزه» به کارگردانی رشید مشهراوی روی پرده می‌روند. فیلم‌های «عکس‌های سلفی» ساخته ریما محمود، «بدون سیگنال» به کارگردانی محمد الشریف، «من را ببخش سینما!» ساخته احمد حسونا، «فلش‌بک» به کارگردانی اسلام الزریعی، «اکو» اثر مصطفی کولب، «همه‌چیز خوبه!» نیدال دامو،«پوست لطیف»ساخته خمیس مشهراوی، «افسون» به‌کارگردانی بشار آل بالبیسی، «معلم» اثر تامر نیجیم، «یک روز مدرسه» ساخته احمد آل داناف، «بار اضافی» اثر آلاء اسلام ایوب، «بهشت جهنم» به‌کارگردانی کریم ساتوم، «۲۴ ساعت» ساخته علا دامو،«جاد و ناتالی»اثر اُوس البنا،«بازیافت» ساخته رباب خمیس، «تاکسی وانیسه» به‌کارگردانی اعتماد وشاح، «نذورات» اثر مصطفی آل نبیه، «نه!» ساخته حنا اعلیو، «فرح و مریم» به کارگردانی وسام موسی، «تکه‌ها» اثر باسل المقوسی،«خارج از قاب» ساخته ندا ابو‌حسنا و «بیداری» از مهدی کریره جزو فیلم‌هایی است که دراین بخش نمایش داده می‌شود.به این ترتیب،امسال شاهد مجموعه‌‌آثار قابل‌توجهی از مستندسازان جهان عرب درباره فلسطین، لبنان و به‌خصوص کشتار جمعی در غزه را شاهد خواهیم بود. 
   
جایزه شهید آوینی
امسال در بخش جایزه شهید آوینی که به فیلم‌های مرتبط باانقلاب اسلامی، مقاومت، دفاع‌مقدس و مطالبه‌گری و روشنگری می‌پردازد، ۲۶ مستند حضور دارند که یکی از این مستندها مربوط به محسن اسلام‌‌زاده است که سال گذشته با حضور در مناطق جنگی لبنان و غزه «بهشت کوچک من» را ساخته و به‌نظر می‌رسد از آثار شاخص و مورد توجه جشنواره امسال باشد. مستندهای دیگری که در این بخش شرکت کردند، «آستیگمات» به کارگردانی مهدی آگاه‌منش، «آلبوم خانوادگی من» به‌کارگردانی محمدرضا نوروزبیگی، «آن رزمنده همدانی» به‌کارگردانی بهمن ابراهیمی، «آن روز که سنگ بارید» به کارگردانی سعید صادقی سرارودی، «آن‌سوی دیوار» به‌کارگردانی علیرضا حسنی، «بمب‌ها می‌آیند» به‌کارگردانی مهدی ملکی، «پدر» به‌کارگردانی حسین همایونفر، «تفسیر و تفنگ» به‌کارگردانی سید‌حسین امام‌جمعه و رضا ایروانی الداغی، «تو به کوچ عادت داشتی» به‌کارگردانی امیر عسگری، «جمال» به کارگردانی محمد منصور، «خط‌القعر» به‌کارگردانی فرشاد اکتسابی، «خون، حنا، پاروت» به‌کارگردانی محمد‌فرج صالحی، «رسم دریاداری» به کارگردانی شهرام درخشان، «روزگار احمد» به کارگردانی محسن اردستانی رستمی، «سنگر هفت تپه» به‌کارگردانی علی زهیری، «صور صعده» به کارگردانی امیرحسین رضایی و محمدمهدی شعاعی، «ضد قهرمان» به کارگردانی عارف افشار، «عاتقه» به کارگردانی مسعود دهنوی، «مامان» به کارگردانی علی محمد صادقی، «محمد ایرانی» به کارگردانی مصطفی ملاحسینی اردکانی، «نبرد نجف» به کارگردانی محمدهادی نعمتی و احسان شادمانی، «نبردهای فانتوم» به کارگردانی سالار بی‌باک، «نجواهای شکسته» به کارگردانی امیر اطهر سهیلی، «هدف اکبر» به کارگردانی حسین نژادموسی و «یک وجب خاک» به کارگردانی نیما مهدیان بودند. دبیرجشنواره پیشاپیش گفته که مستندهای امسال این بخش، بسیار جسور و مطالبه‌گرند و باید دید و فیلم‌ها را تماشا کرد تا صحت‌و‌سقم این گفته را سنجید. 
   
از بخش ملی و بین‌الملل چه خبر؟
به‌گفته برگزارکنندگان جشنواره، در این دوره از جشنواره، ۵۳۳ فیلم متقاضی حضور در جشنواره بودند و تولید آثار نسبت به سال گذشته به شکل پایاپای بود ولی میزان رجوع به مرکز گسترش، به‌نسبت پارسال بیشتر شده است. از بین فیلم‌های متقاضی، تعداد ۶۶ فیلم برای بخش مسابقه ملی انتخاب شدند که ۲۵ فیلم بلند، ۲۱ فیلم نیمه‌بلند و ۲۰ فیلم کوتاه در جشنواره امسال حضور خواهند داشت. همچنین در بخش شهید آوینی ۲۶ فیلم حضوردارند که ۹ فیلم با بخش ملی مشترک است. از آنجایی که سرمایه‌گذاری در زمینه ساخت فیلم مستند از جمله عوامل مهم دخیل در تولید یک فیلم خوب است، از میان ۶۵ فیلم حاضر در جشنواره، ۱۶فیلم به‌صورت خصوصی ساخته شده وبخش دیگر فیلم‌ متعلق به سازمان و نهادهای مختلف است. دربخش خارج ازمسابقه نیز ۱۰ فیلم حضور دارند که همه جزو آثار مهم سینمای مستند به‌حساب می‌آیند. همچنین در بخش مسابقه بین‌الملل نیز ۲۳۱۴ فیلم‌ متقاضی حضور بودند که از میان آنها ۵۹ فیلم‌ انتخاب شدند. 
   
نمایش پنج مستند در بخش «اساتید»
در بخش اساتید مستندسازی امسال فیلم‌های ویژه‌ای نمایش داده می‌شود‌؛ مستند کوتاه «شیشه» ساخته برت هاتسترا درباره صنعت شیشه در هلند در سال ۱۹۸۵، «غبار جنگ» به‌کارگردانی ارول موریس درباره مک نامارا وزیر دفاع سابق آمریکا و یکی از قدرتمندترین چهره‌های سیاست جهان، «گلینرها و من» ساخته انیس واردا درباره زندگی گردآورندگان، بازیافت‌کنندگان و شکارچیان گنج در فرانسه، «تصویر گمشده» به‌کارگردانی ریتی پن درباره جنایات دوره حکومت خمرهای سرخ، دیکتاتور کامبوج از سال ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹ و «عکاس جنگ» ساخته کریستین فری درباره جیمز نچوی عکاس سرشناس، از جمله این آثار هستند. به این‌ترتیب می‌توان با آثاری از برجسته‌ترین مستندسازان جهان نیز آشنا شد. 
   
از عکس تا هوش مصنوعی
امسال کارگاه‌های آموزشی هم به‌روال سال‌های گذشته در جشنواره برگزار می‌شود که بخش عمده اجرای این کارگاه‌ها به صنوف سپرده شده است. نکته مهم و قابل توجه در کارگاه‌های امسال، توجه ویژه به موضوع هوش مصنوعی و تاثیر آن در مستندسازی آینده است. تمامی این برنامه‌ها و کارگاه‌ها در سالن ۴ پردیس چارسو برگزار می‌شود و قرار است فردا کارگاه «ابزارهای نوین تصویربرداری در سینمای مستند» را ارسطو مداحی‌گیوی از ساعت ۱۴ تا ۱۵:۴۰ و «مستند اجتماعی» را ژائو لیانگ از ساعت ۱۶ تا ۱۷:۴۰ برگزار می‌کند.همچنین روز سه‌شنبه ۲۰ آذرماه از ساعت ۱۵ تا ۱۶:۴۰ کارگاه «مبانی تاریخ شفاهی و بایسته‌های آن در فیلم مستند» به همت صنف کارگردانان مستند راگودرز رشتیانی اجرا می‌کند. چهارشنبه ۲۱ آذرماه نیز کارگاه «هوش مصنوعی و چالش اعتماد، هوش مصنوعی و جنبه‌های فلسفی و اجتماعی» را امیرحسن موسوی (دکترای فلسفه علم و تکنولوژی)وسروش زرگرباشی(دانشجوی دکترای هوش مصنوعی قابل‌اعتماد در دانشگاه بن آلمان) به‌همت صنف کارگردانان مستند ازساعت۱۵تا۱۶:۴۰ برگزار می‌کنند.سیف ا...صمدیان نیز روز پنجشنبه ۲۲ آذرماه کارگاهی با موضوع «عکس به مثابه ماده‌خام در سینمای مستند» از ساعت ۱۵ تا ۱۶:۴۰ دارد. روز جمعه ۲۳ آذرماه نیز سه کارگاه برگزار می‌شودکه«هوش مصنوعی و اعتبار سینمای مستند»را حامد شکیبانیا رئیس هیات‌مدیره انجمن تهیه‌کنندگان سینمای مستند ومهرداد زاهدیان رئیس هیات‌مدیره انجمن کارگردانان سینمای مستند با مدیریت پنل مسعود سفلایی از ساعت‌ ۱۴‌ تا ۱۵:۴۰، کارگاه «قراردادنویسی پروژه‌های سینمایی در ایران» به‌همت صنف تهیه‌کنندگان مستند و با مدیریت پنل علیرضا حسینی و حضور وحید آگاه از ساعت ۱۶ تا ۱۷:۴۰ و همچنین «سینمای مستند و باستان‌شناسی» با ریچارد پتیگرو در ساعت ۱۸ تا ۱۹:۴۰ برگزار می‌شود. شنبه ۲۴ آذرماه نیز کارگاه «استفاده خلاقانه منابع آرشیوی در سینمای مستند» را صنف کارگردانان مستند و مهرداد زاهدیان از ساعت ۱۶ تا ۱۷:۴۰ و مستر کلاس آنلاین جاشوآ اپنهایمر با حضور احمد الستی از ساعت ۱۸ تا ۱۹:۴۰ برگزار خواهد شد. 
   
سه بزرگداشت برای بزرگان 
در هجدهمین دوره از جشنواره سه بزرگداشت برای تمام بزرگانی که به‌نحوی نقشی مهم و تاثیرگذار داشتند،برگزار می‌شود‌؛ یکی از این بزرگداشت‌هامربوط به ناصر ممدوح یکی ازگویندگان شاخص سینمای مستند است.همچنین از سال‌ها تلاش ابراهیم‌ سعیدی فیلمساز مستند تاثیرگذار قدردانی خواهد شد و ازمصطفی دالایی که جزو اولین نفرات حلقه روایت فتح بوده نیز تقدیر خواهد شد. این آیین‌های بزرگداشت در روزهای ۲۰، ۲۱ و ۲۲ آذر به‌شکل جداگانه ساعت ۱۸ تا ۲۰ در سالن شماره ۴ پردیس چارسو برگزار می‌شود.همچنین پوستر این بزرگداشت‌ها را حمیدرضا بیدقی ،مدیر‌هنری جشنواره طراحی کرده است. 

حذف بخش برخط
یکی از امتیازات سال‌های گذشته جشنواره، امکان دیدن فیلم‌ها به‌صورت برخط بود اما به‌گفته مسئولان جشنواره، این بخش به‌دلیل این‌که برخی آثار مهم، قابلیت پخش برخط را نداشته، امسال بخش اکران آنلاین‌ وجود ندارد اما به نیاز مخاطبان علاقه‌مند شهرستانی برای تماشای مستند به‌شکل دیگری پاسخ داده شده وآثار در۳۹شهر و۴۰ نقطه از اول، دوم تا سوم دی‌ماه به‌شکل منتخب در سینماهای هنروتجربه اکران می‌شود. در جشنواره امسال، موزه سینما در کنار جشنواره قرار گرفته و به آن کمک می‌کند و برخی از فیلم‌ها در آنجا‌ نمایش داده می‌شود. در سال‌های گذشته بسیار تجربه شده بود که علاقه‌مندان به تماشای فیلم مستند نتوانستند به دلایل مختلف فیلمی را ببینند اما امسال با امکان رزرو بلیت، دیگر کسی پشت در سینما نمی‌ماند و با امکان ویدئو لایبرری (کتابخانه ویدئویی) هیچ‌کدام از فیلمسازان و اهل رسانه تماشای فیلم‌ها را از دست نمی‌دهند.