گام‌بلند‌علیه یک‌جانبه‌گرایی

ایران می‌تواند با نهادینه کردن روابط با مسکو، این پالس را به غرب و صهیونیست‌ها بدهد که برای مواجهه با هر شرایطی آماده است و در بغرنج‌ترین موقعیت‌ها نیز این قابلیت را دارد که بلوک قدرتمندی از متحدانش را سامان بخشد و به پیش برود.

کاظم جلالی، سفیر کشورمان درروسیه چندی پیش در گفت‌وگو با شبکه خبری المیادین لبنان، از امضای موافقت‌نامه جامع همکاری میان ایران و روسیه در آینده نزدیک خبر داد. به گفته جلالی، این موافقت‌نامه جامع است و همه ابعاد روابط فی‌مابین تهران و مسکو را شامل می‌شود. جلالی این را هم گفته که با وجود آماده بودن موافقت‌نامه برای امضا در شهر کازان و در حاشیه اجلاس سران بریکس که قرار است یکم آبان پیش‌رو برگزار شود اما رؤسای‌جمهور دو کشور ایران و روسیه اخیرا و در شهر عشق‌آباد، با یکدیگر توافق کردند که این موافقت‌نامه در قالب سفر دوجانبه به امضا برسد. سفیر کشورمان در این‌باره تصریح کرد: «آقای پوتین از آقای پزشکیان برای یک سفر دوجانبه به مسکو دعوت کردند و آقای پزشکیان نیز پذیرفتند، ان‌شاءا... پس از اجلاس سران بریکس، برای این سفر دوجانبه برنامه‌ریزی خواهیم کرد.» اظهارات جلالی پس از آن مطرح می‌شود که قریب یک ماه قبل، پوتین رئیس‌جمهور روسیه پیشنهاد وزارت امور خارجه این کشور برای امضای توافق‌نامه مشارکت راهبردی جامع با ایران را به تأیید رساند. اما پیشینه سیاسی این موافقت‌نامه چیست و قرار است چه ابعادی از روابط دو‌جانبه را پوشش بدهد؟ مقدمات موافقت‌نامه راهبردی میان ایران و روسیه در واقع پس از سفر سه سال قبل شهید رئیسی به مسکو، کلید زده شد. پوتین، رئیس‌جمهور روسیه در انتهای سال ۱۴۰۰(ابتدای سال ۲۰۲۲) از آیت ا...رئیسی، همتای ایرانی خود برای سفر به مسکو دعوت به‌عمل آورد تا طی این سفر، ایران و روسیه جهت تهیه سند راهبردی جدید ۲۰ساله آماده شوند.  شهید رئیسی در این سفر بااشاره به آمادگی تهران برای توسعه روابطش بامسکو گفته بود:«آمادگی داریم سندجامع همکاری‌های بلندمدت دو کشور را نهایی کنیم تا روند ارتقای هرچه بیشتر روابط و همکاری‌های دو کشور با سرعت، اجرایی شود.» پوتین هم با تأکید بر این‌که تهران و مسکو از مواضع و همگرایی مشترکی در بسیاری از موضوعات برخوردار هستند، تأکید کرده بود: «مسکو از پیشنهادهای تهران در تدوین سند جدید همکاری بلندمدت دو کشور حمایت می‌کند و مصمم هستیم هرچه سریع‌تر نهایی و اجرایی شود.»درهمین راستا ودرنهم اسفند ماه۱۴۰۲، ایران و روسیه در پایان هفدهمین نشست کمیسیون همکاری‌های اقتصادی دو کشور در محل هتل اسپیناس‌پالاس تهران با حضور جواد اوجی، وزیر وقت نفت و الکساندر نواک، معاون نخست‌وزیر روسیه به‌عنوان رؤسای کمیسیون همکاری اقتصادی دو کشور، ۱۹سند همکاری امضا کردند. سند نخست، سند نهایی هفدهمین نشست کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی، تجاری، فرهنگی، علمی و فناوری ایران و روسیه بود که به امضای اوجی و نواک رسید. پس از آن سند، نقشه راه همکاری‌های علمی و فنی درصنایع نفت و گاز ایران و روسیه بین وحیدرضا زیدی‌فرد، معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت و پاول ساروکین، معاون وزیر انرژی روسیه امضا شد. از دیگر موضوعات مورد بررسی در این نشست از سوی اوجی و نواک، موافقت‌نامه راهبردی ایران و روسیه بود. 
   
پایان زودهنگام دولت سیزدهم و تعویق موقت موافقت‌نامه 
حادثه سقوط بالگرد شهید رئیسی، تکمیل توافق‌های ابتدایی صورت گرفته میان دولت سیزدهم در ایران و روسیه پیرامون موافقت‌نامه همکاری‌های راهبردی میان دو کشور را تا ماه‌ها، به تعویق انداخت. در همین‌باره ضمیر کابلوف، فرستاده ویژه رئیس‌جمهور روسیه در امور افغانستان و مدیر اداره دوم آسیایی وزارت امور خارجه روسیه، خردادماه امسال اظهار کرد: «تکمیل توافق‌نامه جامع همکاری میان مسکو و تهران به دلیل شهادت سید‌ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور پیشین ایران، موقتا و با توافق طرفین به تعلیق درآمده است اما این کار در نهایت انجام خواهد شد.»  با روی کار آمدن مسعود پزشکیان، سیاست همسایه‌گرایی و تعمیق روابط با کشورهای شرقی، همچنان در دستور کار دولت در ایران باقی ماند. همان‌طور که در سطور قبل نیز به آن اشاره شد، تقریبا یک ماه قبل بود که پوتین، توافق‌نامه مشارکت راهبردی جامع با ایران را به تأیید رساند. پیش از این تأیید و در جریان سفر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی کشورمان به سنت‌پترزبورگ جهت شرکت در نشست مقامات عالی‌رتبه امنیتی کشورهای عضو بریکس، علی‌اکبر احمدیان در دیدار با همتای روس خود، تکمیل موافقت‌نامه جامع همکاری‌های بلندمدت دو کشور را مورد رایزنی قرار داد.  ایران و روسیه در سال‌های اخیر و به‌ویژه در دوران دولت سیزدهم که سیاست توجه به کشورهای شرق در دستور کارش بود، توانستند روابط خود را گسترش دهند و نگاه مشترکی نسبت به تحولات بین‌المللی پیدا کنند. موافقت‌نامه ایران و روسیه، موافقت‌نامه جامعی در حوزه‌های مختلف همکاری‌ها از‌جمله در حوزه‌های سیاسی، منطقه‌ای، بین‌المللی، اقتصادی، ‌‌‌امنیتی، اطلاعاتی، سایبری، دفاعی و دیگر حوزه‌هاست که می‌تواند روابط فی‌مابین را بیش از پیش نهادینه کند.  اکنون و حسب اظهارنظر  سفیر کشورمان در مسکو، باید منتظر سفر آتی پزشکیان به مسکو و دیدار با همتای روس خود جهت امضای موافقت‌نامه جامع همکاری میان دو کشور باشیم. این موافقت‌نامه در شرایطی قرار است امضا شود که طیف گسترده‌ای از مخاطرات به‌واسطه جنایات رژیم‌صهیونیستی، منطقه غرب آسیا را تهدید می‌کند. ایران می‌تواند با نهادینه کردن روابط با مسکو، این پالس را به غرب و صهیونیست‌ها بدهد که برای مواجهه با هر شرایطی آماده است و در بغرنج‌ترین موقعیت‌ها نیز این قابلیت را دارد که بلوک قدرتمندی از متحدانش را سامان بخشد و به پیش برود.