صنعت پرنده‌نگری در نقطه صفر

به گزارش جام‌جم‌آنلاین از دانشجو، زیستگاه‌های آبی گلستان در نیمه دوم سال، رخت و لباس رنگارنگی بر تن می‌کنند. تالاب‌ها، برکه‌ها و از همه مهم‌تر خلیج گرگان در ۶ ماهه دوم سال میزبان خیل پرشماری از پرندگان آبزی و کنار آبزی می‌شوند. پرندگانی که با طی چند صد و گاهی چند هزار کیلومتر از اروپای شرقی، کشور‌های اسکاندیناوی و مناطق سیبری عازم مناطق معتدل‌تر کره زمین می‌شوند تا پاییز و زمستان را در محیطی امن و البته با شرایط آب و هوایی معتدل با تغذیه مناسب سپری کنند.

فلامینگو‌های قرمز، باکلان‌های سیاه رنگ، اگرت‌های سفید و حواصیل‌های خاکستری و ده‌ها گونه دیگر با رنگ‌بندی مختلف سفره‌ای الوان در عرصه‌های آبی گلستان می‌گسترانند و چشم هر رهگذری را به خود خیره می‌کنند.

اواخر دهه ۹۰ و در ۲ سال پیاپی حدود ۸۰ هزار قطعه انواع پرنده به دلیل آنچه بوتولیسم عنوان و در خلیج گرگان تلف شد، اما بار دیگر و در یکی دو سال اخیر حدود چند صد هزار قطعه پرنده وارد زیستگاه‌های آبی گلستان شدند و در چند هفته اخیر هم، فوج فوج پرندگان زمستان گذران وارد گلستان شدند.

تنوع زیستی چشمگیر در اکوسیستم‌های آبی گلستان

اکوسیستم‌های آبی گلستان در ماه‌های اخیر با کاهش تراز آب و پسروی پهنه‌هاب آبی دست و پنجه نرم می‌کنند، اما این مهمانان پاییزی توان دل کندن از تالاب‌ها و برکه‌های دیار هیرکان و از همه مهمتر خلیج گرگان را ندارند. حضور ده‌ها گونه پرنده آبزی و کنار آبزی در سایت‌های آبی گلستان فرصتی بی بدیل برای گلستان است تا یکی از صنایع پرطرفدار گردشگری که همان پرنده نگری است در گلستان رونق بگیرد.

حضور طیف‌های مختلف از پرندگان مهاجر در گلستان چشم انداز‌های بدیع و رویایی خلق می‌کنند و بومیان و ساحل نشینان از تماشای آن حظ و لذت می‌برند؛ اما تنوع و تکثر پرنده‌ها، فرصتی مغتنم برای علاقه‌مندان به پرنده نگری است؛ شاخه‌ای از گردشگری که در دنیای صنعتی و ماشینی هزاره سوم، طرفداران پرشماری دارد.

به رغم وجود این پتانسیل ارزشمند، هیچ گام عملی برای بهره مندی از پیامد‌های اقتصادی و علمی صنعت پرنده نگری در گلستان انجام نشده است؛ موضوعی که سرمایه گذاری و حمایت از آن می‌تواند کمک اقتصادی شایانی به جوامع پیرامونی اکوسیستم‌های آبی گلستان انجام دهد.

ورود نخستین گروه از پرندگان مهاجر به عنوان پیشقراول به پهنه آبی تالاب بین المللی گمیشان

آقامحمد مرادی رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان گمیشان در مجاورت تالاب گمیشان به خبرنگار دانشجو گفت: پرواز پرندگان از عرض‌های شمالی کره زمین شامل مناطق سردسیر سیبری و اروپای شرقی و غربی، همزمان با سرد شدن هوا و محدودیت منابع غذایی در این مناطق به تالاب‌های استان از مهر ماه آغاز می‌شود و این پرندگان تا نیمه یا اواخر فروردین ماه متناسب با درجه دمای هوا در تالاب‌های گلستان می‌مانند.

آقامحمد مرادی افزود: از هفته قبل نخستین گروه از پرندگان مهاجر به عنوان پیش‌قراول پرندگان زمستان‌گذران وارد پهنه آبی تالاب بین المللی گمیشان شدند و سایر زیستگاه‌های آبی استان هم در روز‌های گذشته شاهد حضور این پرندگان بودند.

وی از خوتکا، حواصیل، آبچلیک، اردک کله سبز و پلیکان و فلامینگو‌ها به عنوان مهم‌ترین گروه پرندگان زمستان گذران یاد کرد که پس از سفری طولانی چند هزار کیلومتری از سیبری خود را به گلستان رساندند و از مردم خواست در صورت مشاهده افراد سودجو و فرصت‌طلب برای شکار گونه‌های با ارزش جانوری، مراتب را به اداره محیط زیست و محیط‌بانان این اداره اطلاع دهند.

غفلت از ظرفیت پرنده‌نگری برای ایجاد اشتغال در استان

حمید منوچهری، رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بندرترکمن در حاشیه خلیج گرگان گفت: پرنده‌نگری یک رشته از گردشگری طبیعی و تفریح سالم است که در زندگی ماشینی امروزی روح و روان را صیقل داده و آرامش وصف ناپذیری را ایجاد می‌کند.

وی افزود: به علت عدم استقبال بخش خصوصی، پرنده‌نگری در این استان شمالی مورد غفلت واقع شده و از این ظرفیت تاکنون برای اشتغالزایی بیشتر و رونق اقتصادی منطقه استفاده نشده است.

منوچهری ادامه داد: زیستگاه‌های آبی منطقه شامل تالاب‌ها، دریاچه‌ها، آب‌بندان‌ها، سد‌ها و سایر منابع آبی به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب و منابع غذایی کافی هر ساله در فصل‌های پاییز و زمستان از هزاران قطعه انواع پرندگان مهاجر و بومی میزبانی می‌کنند و در این ماه‌ها شاهد حضور گردشگران فراوانی برای استفاده از جاذبه‌های طبیعی استان از جمله جنگل‌های هیرکانی و منابع آبی آن هستند که بخشی از آنان ساعاتی از وقت خود را در کنار تالاب‌ها و سایر منابع آبی به مشاهده پرندگان می‌گذرانند.

منوچهری ادامه داد: توسعه بخش پرنده نگری در گلستان علاوه بر مزیت‌های فراوانی که می‌تواند عائد صنعت گردشگری کند، نقش مهمی در آشنا کردن مردم با دنیای زیبا و لطیف پرندگان و اشاعه فرهنگ حفظ و پاسداشت حیات وحش و محیط زیست خواهد داشت.

ظرفیت‌های طبیعی گلستان برای توسعه صنعت گردشگری

عبدالحکیم ادریسی، دبیر تشکل‌های زیست محیطی غرب گلستان گفت: گردشگر یا توریست پرنده‌نگر نسبت به بقیه گردشگران به زیرساخت‌های گردشگری چندانی نیاز ندارد و بیشتر وقت خود را در دل طبیعت وحشی می‌گذراند.

وی افزود: لازم است با ایجاد فضای مناسب و استقرار دوربین به همراه فردی کارشناس برای ارائه توضیحات لازم از نحوه استفاده و نوع پرندگان قابل مشاهده زمینه جذب گردشگران عادی را هم به این بخش از جاذبه‌های طبیعی فراهم کرد.

ادریسی بیان کرد: ایجاد سایت‌های پرنده‌نگری علاوه بر تامین منابع مالی برای خریداری لوازم مخصوص که مهمترین آن تلسکوپ با قیمت حداقل ۱۰۰میلیون تومان و دوربین با قیمت حداقل ۱۰میلیون تومان است، به دعوت از متخصصان فعال در این حوزه برای استفاده از تجریبات سایت‌های مشابه در سایر استان‌ها و دیگر کشورهاست نیاز دارد تا بتوان از این فرصت برای رونق این نوع از گردشگری بهره بیشتری گرفت.

دبیر تشکل‌های زیست محیطی غرب گلستان گفت: هم اینک پرنده‌نگری به عنوان یک صنعت در برخی کشور‌ها رونق پیدا کرده و افراد برای گذران اوقات فراغت به تماشای پرندگان می‌روند و اگر حرفه‌ای‌تر باشند از آن‌ها عکاسی هم می‌کنند.

وی افزود: در بسیاری از کلان‌شهر‌ها با اینکه شاید از محیط‌زیست گیاهی و جانوری هم دور باشند، اما اماکن مدیریت‌شده برای تفرج و تماشای پرندگان و بهره‌گیری از ظرفیت بالقوه آن‌ها در تحقیقات، آموزش و گذران اوقات فراغت، احداث می‌کنند، اما این ظرفیت در گلستان خاک می‌خورد و با آرزوی ورود سرمایه گذار بخش خصوصی، در نقطه صفر هستیم. 

انواع مرغابی‌ها، قو، پلیکان، حواصیل، چنگر، پرستوها، آبچلیک‌ها، غاز، فلامینگو، باکلان و عقاب دریایی دم سفید از جمله گونه‌های پرندگان مهاجری هستند که نیمی از سال را در زیستگاه‌های آبی گلستان ساکن می‌شوند.

استان گلستان به سبب داشتن مجموعه تالاب‌های آلماگل، آلاگل، آجی‌گل، اینچه، دانشمند، بی‌بی‌شیروان، تالاب ساحلی گمیشان و خلیج گرگان، همه ساله میزبان صد‌ها هزار انواع پرنده آبزی است.

بسیاری از متخصصان و اهالی فن بر این باورند که با این حجم از ورودی پرندگان مهاجر و امکانات لازم برای استقرار گردشگران باید با الگو گیری صحیح از کشور‌های مطرح این صنعت پرنده نگری را در گلستان توسعه داد تا بخش زیادی از دغدغه‌های معیشتی جوامع پیرامونی زیستگاه‌های آبی گلستان برطرف شود.