عاشق صحنه؛ پهلوان تصویر

خنی‌بیک که مدت‌ها به دلیل بیماری خانه‌نشین شده بود، در زمان مرگ ۸۳ ساله بود و در کارنامه کاری‌اش چندین نمایش، فیلم و مجموعه تلویزیونی درخشان دیده می‌شود. 
   
آغاز با هنرپیشگی
داستان زندگی او در۱۸مردادسال۱۳۲۰آغاز شد.درمحله پامنار تهران به دنیا آمد ودرمدرسه«برزویه» تحصیلاتش راآغاز کرد. گره خوردگی او با هنر از همان دوران تحصیل آغاز شد. سینما و نمایش‌های آن دوران، در نوجوانی عشق به هنرپیشگی را در وجود او زنده کرد و در حالی که ۱۲ سال بیشتر نداشت، راه خود را پیدا کرده بود و می‌دانست باید هنرپیشه شود و همه زندگی‌اش براساس همین خواست وعشق شکل گرفت،اما ازهمان اول راه را درست رفت، آموخت، تجربه کرد و همه جوانی‌اش را روی صحنه گذراند. 
   
عشق به نمایش
خانی‌بیک از همان ابتدا دوست داشت همه چیز را درست و اصولی فراگیرد، برای همین نزد یکی از مشهورترین هنرمندان تئاتر زمانه خود رفت، زنده‌یاد مهین دیهیم. دیهیم که خود از شاگردان مکتب عبدالحسین نوشین بود و در گروه تئاتر حسین خیرخواه فعالیت می‌کرد، از جمله هنرمندانی بود که به واسطه صدای پخته‌اش ‌بارادیو هم همکاری وسیعی داشت‌. اوبه شاگردانش هم نمایش و هم بیان را به خوبی می‌آموخت. درسال۱۳۴۵مهین دیهیم خانه‌ تئاتری ایجادکردکه به خانه‌ هنرمندان ایران معروف شد.خانی‌بیک جوان از کسانی بود که به کلاس‌های هنری این مجموعه می‌رفت وزیرنظر مهین دیهیم،نخستین و مهمترین درس‌های هنر نمایش را فرا گرفت. قدرت بازیگری و صدای استوار و رسایش حاصل درس‌هایی بود که همان زمان از آن کلاس‌ها آموخته بود. خانی‌بیک پس از آن از سال ۱۳۴۶با حضور در نمایشی به نویسندگی و کارگردانی زنده‌یاد هادی اسلامی روی صحنه رفت و زندگی‌اش با تئاتر رقم خورد.
   
آچار فرانسه تئاتر
یک سال از نخستین تجربه‌اش روی صحنه نمی‌گذشت که همراه عباس جوانمرد و هادی اسلامی تصمیم گرفتند؛ زندگی خود را تمام وقت به هنر نمایش اختصاص دهند. سابقه تئاتری هردو نفر از حسین بیشتر بود. جوانمرد درس آموخته هنرستان هنرپیشگی بود و در هنر نمایش اسم و رسمی داشت.هادی اسلامی هم درس خوانده دانشکده تئاتر بود و نمایشنامه «زیرگذر لوطی صالح» او در آن زمان، میان دوستداران تئاتر مشهور شده بود. به همین دلیل کنار هم قرارگرفتن این افراد که هم دوست بودند و هم عاشق تئاتر باعث شد، خیلی از تئاترهای جوان جذب گروه آنها شوند. آنها «گروه دوم هنر ملی» تشکیل دادند، اشاره‌ای به نخستین تجربه جوانمرد در تشکیل گروه هنر ملی در دهه ۳۰ که چهره‌هایی چون شاهین سرکیسیان، بهرام بیضایی، علی نصیریان، منوچهر انور، عنایت‌ا... بخشی، محمود دولت‌آبادی، بهزاد فراهانی، جمشید لایق، فردوس کاویانی، هادی اسلامی، حسین کسبیان و بیژن و بهمن مفید در آن عضویت داشتند. گروه دوم هنر ملی توانست چهره‌های جوان و جدیدی چون خسرو شکیبایی، سیروس گرجستانی، رقیه چهره‌آزاد، مهری مهرنیا، کیومرث ملک‌مطیعی و...راجذب کند. ویژگی برجسته همه آنها عشق دیوانه‌وار به تئاتر بود، خود خانی‌بیک گفته است: «ما منسجم بودیم و همدیگر را بسیار دوست داشتیم و به‌دلیل علاقه شدید به تئاتر آچار فرانسه اداره تئاتر شدیم.» 
   
درخشش روی صحنه
به این ترتیب بود که خانی‌بیک روی صحنه درخشش را آغاز کرد.همزمان با بازی در تئاتر، کارمند اداره داروی وزارت بهداشت هم بود، ولی زندگی واقعی و پرازعشق و احساسش روی صحنه شکل می‌گرفت.نمایش‌هایی که او بازی می‌کرد، معمولا نوشته‌های هادی اسلامی بود.یکی از نقش‌های او در آن زمان که خیلی درباره‌اش صحبت می‌شد، نقش «عزیز تارزن» یک معتاد تارنواز در نمایش «حسن سنتوری» بود. تا سال ۵۶ که از تئاتر به سینما رفت، در۱۳نمایشنامه به ایفای نقش پرداخت وهمگان اورابه‌عنوان یک بازیگر قدر تئاتر می‌شناختند. ضمن این‌که نخستین تجربه بازیگری خود برای تلویزیون را با بازی در سریال «کیمیاگر» به کارگردانی علی‌اصغر سنجری و بازی محمد شیری، منوچهر حامدی و محسن یوسف‌بیک پشت سر گذاشت، اما درخشش او بعد از انقلاب با بازی در برخی از بهترین سریال‌های تاریخی تلویزیون رقم خورد. 
   
حضور در سینما
سرانجام سال ۱۳۵۶ وارد سینما می‌شود. اولین کار سینمایی او «باغ بلور» به کارگردانی ناصر محمدی نام داشت که در این فیلم با هنرمندانی چون ناصر محمدی، پرویز فنی‌زاده، پروین سلیمانی و... همکاری کرد. در سال‌های ابتدایی پیروزی انقلاب در چند فیلم بازی کرد، اما اوج دوران بازیگری او در سینما به دهه ۶۰ برمی‌گشت. او در این دوران در دست شیطان (۱۳۶۰)، افیون ــ تب مرگ(۱۳۶۰)، سفیر(۱۳۶۱)، زیر باران(۱۳۶۳)، زنگ اول(۱۳۶۳)، راه دوم(۱۳۶۳)، تفنگ شکسته(۱۳۶۴)، خانه‌ای مثل شهر (۱۳۶۶)، پرستار شب(۱۳۶۶)، صخره همیشه سبز (۱۳۶۷)، تفنگ‌های سحرگاه(۱۳۶۷)، شاخه‌های بید(۱۳۶۷)، عبور از غبار (۱۳۶۸)،ریحانه(۱۳۶۸)، آخرین پرواز(۱۳۶۸)، بازگشت قهرمان(۱۳۶۹)وآهوی وحشی(۱۳۶۹) بازی کرد.یکی از نخستین فیلم‌های او که در آن دوران به‌واسطه پخش چندین‌باره از تلویزیون به‌خوبی دیده شد، «سفیر» به کارگردانی فریبرز صالح بود که به داستان شهادت قیس‌بن‌مسهر، پیک امام‌حسین(ع) به کوفه می‌پرداخت. او در این دهه با برخی از کارگردان‌های جوان سینمای ایران که بعدها در هنر هفتم درخشیدند کار کرد: احمدرضا درویش، پوران درخشنده، بهروز افخمی، امرا...احمدجو و زنده‌یادسیف‌ا...داد. فعالیت‌های سینمایی او در دهه ۷۰ بیشتر بر فیلم‌های دفاع‌مقدسی و پلیسی متمرکز بود، ازجمله فیلم‌های «پوتین» به کارگردانی عبدا... باکیده، «راه افتخار» و «دیپلمات» به کارگردانی داریوش فرهنگ و «فرار مرگبار» به کارگردانی تورج منصوری.بیشترین فعالیت هنری او در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ به تلویزیون اختصاص داشت و او در این دوران تنها در فیلم سینمایی «رنج و سرمستی» به کارگردانی جهانگیر الماسی بازی کرد. 
   
غروب تلخ
حسین خانی‌بیک در دوران کرونا، به این بیماری دچار شد و بعد از آن نشانه‌های ابتلا به بیماری آلزایمر در او ظاهر شد و متاسفانه به‌تدریج قدرت تکلم وشناخت دیگران را ازدست داد. کوروش سلیمانی،هنرمند سینما، تئاتر و تلویزیون که چندی پیش به دیدار او رفته بود، درباره دیدار با این بازیگر پیشکسوت نوشته بود: «امروز افتخار یافتیم که مهمان منزل پرمهرِ استاد حسین خانی‌بیک باشیم و به نمایندگی از انجمن صنفی بازیگران سینما، بنده همراه با عزیزان خانم فریبا کوثری، پژمان بازغی و کامبیز دیرباز به عیادت ایشان برویم. سودابه خانم همسر بزرگوار و دختران با‌محبت ایشان با مهربانی بسیار پذیرای ما شدند و بعد از این‌که جویای احوال شدیم، از روند شکل‌گیری بیماری ایشان گفتند که از بعد از سریال «مختارنامه»وازسال۹۲آغاز شد.سودابه خانم می‌گفتند، نمی‌دانم چرا حسین که زندگی سالمی داشته، اهل کوه و ورزش بوده و کتاب و شعر شاعران بسیاری را از بر بوده و پیوسته غزل و تصنیف برای جمع می‌خوانده، باید چنین درگیر این بیماری شود.سرانجام این بیماری باعث شد خبر مرگ او در آخرین ساعات روز سه‌شنبه منتشر شود.

پیام تسلیت رئیس سازمان صداوسیما به مناسبت درگذشت حسین خانی‌بیک

خداحافظی با هنرمندی  متعهد و توانا
در پی درگذشت حسین خانی‌بیک، بازیگر پیشکسوت کشورمان، پیمان جبلی رئیس سازمان صداوسیما در پیامی درگذشت وی را تسلیت گفت.در این پیام آمده است: درگذشت آقای حسین خانی‌بیک، بازیگر پیشکسوت تلویزیون، تئاتر و سینمای کشورمان را تسلیت می‌گویم. آن مرحوم با بازی درسریال‌هایی مثل امام علی(ع)، مختارنامه، شب دهم، روشن‌تر از خاموشی و پلیس جوان نشان داد هنرمندی متعهد و توانمند است. برایش غفران الهی و برای خانواده و دوستانش از خداوند منان صبر مسالت می‌کنم.

نقش‌های ماندگار تلویزیونی
بیشترین دلیل محبوبیت حسین خانی‌بیک بازی او در چندین سریال تلویزیونی محبوب دهه‌های مختلف بعد از انقلاب بود. نخستین سریال مهمی که او در دهه ۶۰ بازی کرد، سربداران به کارگردانی محمدعلی نجفی بود که وی در این سریال نقش آی‌تخت برده را بازی می‌کرد. او در دهه شصت در سریال‌های هشت بهشت به کارگردانی اکبر خواجویی و نیز با سلسله حکمت به کارگردانی مشترک اکبر خواجویی، سیروس مقدم و مرتضی جعفری نیز بازی کرد اما در دهه ۷۰ در چندین سریال بازی کرد که از مهم‌ترین آنها می‌توان به چهار سریال اشاره کرد. یکی از این سریال‌ها «پهلوانان نمی‌میرند» به کارگردانی حسن فتحی است که در این سریال نقش شیخ‌حسین را بازی کرد که زنده‌یاد احمد رسول‌زاده روی این نقش صحبت کرد. خانی‌بیک همچنین در سریال «‌روزی روزگاری» به کارگردانی امرا... احمدجو هم درنقش رمضانعلی (رمضون گنگه) بازی ماندگاری داشت. البته از میان سریال‌های او در این دهه نباید از نقش حسن‌خان آلیانی در سریال «میرزا کوچک‌خان» به کارگردانی بهروز افخمی گذشت که با صدای ماندگار زنده‌یاد حسین معمار‌زاده خاطره‌ساز شد.اما دهه ۷۰ در تلویزیون ایران با نام سریال باشکوه «امام علی(ع)» گره خورده است که او در این سریال نقش دینار را بازی کرد. او در دهه ۸۰ هم در دو سریال مهم بازی کرد، یکی «شب دهم» به کارگردانی حسن فتحی که در این سریال نقش مرشد قدرت را بازی کرد. شاید بیشتری مخاطبان نقش ماندگار حسین خانی‌بیک را در سریال مختارنامه به یاد داشته باشند که در آنجا نقش ایاس بن مضارب سردسته شرطه‌های کوفه را بازی می‌کرد.

تئاتر
۱۳ نمایش
زیرگذر لوطی‌صالح
حسن سنتوری
دندون طلا
زورق بی‌صاحب
تاجر ونیزی

سینما 
۳۱ فیلم
راه افتخار
پوتین
پرستار شب
آخرین پرواز
غریبانه

سریال
۳۴ سریال
امام علی(ع)
مختارنامه
روز دهم
روزی روزگاری
سربداران