یادگیری؛ مسیری همیشگی

زمانی نگرانی پدر و مادرها پس از فراغت دانش‌آموزان از درس و مدرسه، حضوردرکوچه و خیابان و بازی‌ در فضای بیرونی خانه بود که ساعت‌ها وقت آنها را می‌گرفت اماهم اکنون این نگرانی شکل دیگری به خود گرفته وشاهدحضور مداوم دانش‌آموزان در بستر فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های رایانه‌ای هستیم.این موضوع در‌حالی است که اوقات فراغت دانش‌آموزان در ایام تابستان بخش مهمی از حوزه پرورش و تربیت آنها را دربرمی‌گیرد و باید متناسب با علاقه و استعداد آنان پر شود. با وجود این‌که در سه ماه فصل تابستان، آموزش کتب درسی متوقف می‌شود اما گذراندن این تعطیلات با یک برنامه‌ریزی دقیق و هدفمند تا شروع سال تحصیلی بعدی، از عمده نگرانی‌های والدین به‌شمار می‌رود. البته بماند که والدین با همین نگرانی‌هایشان، کودکان و نوجوانان را هنوز از آخرین جلسه امتحان خود خارج نشده در کلاس‌های متعددی ثبت‌نام می‌کنند که دیگر این بچه‌ها حتی مجالی برای نفس کشیدن و استراحت هم ندارند. با وجود این پر کردن اوقات‌فراغت دانش‌آموزان به هر شکل و با هر هزینه‌ای به معنای استفاده درست و مدیریت شده از آن تلقی نمی‌شود، بلکه اوقات‌فراغت، مجموعه فعالیت‌‌هایی است که شخص پس از رهایی ازتعهدات وتکالیف درسی وشغلی خود و با میل و اشتیاق به تحقق اهداف و برنامه‌های تعیین شده می‌پردازد.
 
اهمیت مهارت‌آموزی در اوقات‌فراغت
پر کردن اوقات‌فراغت دانش‌آموزان به‌معنای پرکردن تمامی ساعات آنها و وارد کردن اضطراب حضور در کلاس‌های مختلف نیست. اینجاست که مهارت‌‌آموزی در جامعه امروزی، برخلاف گذشته دارای اهمیت بیشتری می‌شود. زهرا علی‌اکبری، کارشناس آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم نیز به اهمیت این موضوع اشاره می‌کند و می‌گوید: «تعطیلات تابستانی برای دانش‌آموزان یک فرصت بسیار خوبی است که کمبودهای موجود در دوران مدرسه به لحاظ تربیتی و آموزشی را جبران کنند. یکی از مشکلات نظام آموزشی، تعداد زیاد دروس حفظی و محتوای آموزشی‌ای است که دانش‌آموز باید آن را فراگیرد؛ به همین سبب از برنامه‌هایی همچون مهارت‌آموزی عقب می‌مانیم.»
وی همچنین ادامه می‌دهد: «اوقات‌فراغت می‌تواند جای خالی مهارت‌آموزی را پر کند اما این‌که بخواهیم کل تابستان و از زمان استراحت دانش‌آموز استفاده کنیم، کار درستی نیست چرا که آنها می‌توانند این زمان را در کنار خانواده باشند و به آنان اختصاص دهند. با این حال یادگیری و آموزش باید منطقی باشد به‌گونه‌ای که دانش‌آموز در این ایام نه خیلی رها شده و نه خیلی غرق در کلاس‌های آموزشی مختلف شود.» موضوع مهارت‌آموزی هم در سند تحول بنیادین آموزش‌و‌پرورش به آن اشاره شده و هر دانش‌آموز باید تا پایان تحصیلات خود حداقل یک مهارت را به‌درستی بیاموزد.
 
اوقات تکرارنشدنی فراغت دانش‌آموزان
اوقات‌فراغت‌ نباید به زمان یا فصل خاصی در طول سال اطلاق و درهمان زمان به فوریت و با شتاب برای آن برنامه‌ریزی سطحی صورت گیرد. این کارشناس آموزش‌و‌پرورش نیزباماهم‌نظراست وتوضیح می‌دهد:«یادگیری یک مسیر همیشگی است و نباید معطوف به ۹ماه سال باشد. یادگیری نباید فقط جنبه علوم وریاضی و...داشته باشد بلکه می‌تواند یاد گرفتن یکی از مهارت‌های اجتماعی، زندگی، فردی و... باشد.»
سوی دیگر اوقات‌فراغت دانش‌آموزان می‌تواند استفاده بهینه از ظرفیت‌های کتابخانه‌ها در فصل تابستان باشد؛ از مهم‌ترین مسائلی که خانواده‌ها باید به آن توجه کنند چرا که چنین اوقات‌فراغتی یک‌بار تکرار می‌شود و انرژی‌های فراوان کودکی، نوجوانی و جوانی برای مطالعه‌های غیردرسی و فراگرفتن مطالب مختلف کمتر تکرار می‌شود. زهرا علی‌اکبری هم معتقد است که این زمان یکی از بهترین فرصت‌ها برای روی آوردن به فرهنگ کتاب و مطالعه است و یکی از فرصت‌هایی که کشور می‌تواند این فرهنگ را ترویج دهد، اوقات فراغت تابستان است. با این حال بهتر است ذهن دانش‌آموزان در تابستان برای کسب اطلاعات تازه خالی گذاشته شود تا دوران درس و مدرسه‌شان را با انرژی مضاعفی آغاز کنند. دادن اطلاعات به‌روز و کارآمد به کودکان و نوجوانان و استفاده بهینه آنان از این اطلاعات نیز در این میان دارای اهمیت بسزایی است.

اوقات‌فراغت با چاشنی آموزش دروس مدرسه!
یکی از مواردی که مورد توجه اکثر خانواده‌ها قرار دارد؛ ترس از یاد بردن دروسی است که دانش‌آموزان آن را در مدرسه آموخته‌اند. بر همین اساس خانواده‌ها تلاش می‌کنند تا در دوران فراغت، فرزندان خود را حتما به کلاس‌هایی بفرستند که در راستای دروس مدرسه‌شان باشد. علی‌اکبری هم با شرکت دانش‌آموزان در کلاس‌های درسی در دوران تابستان خیلی موافق نیست و می‌گوید: «برخی خانواده‌ها معتقدند که فرزندانشان برای مثال در درس ریاضی عملکرد خوبی نداشته و تعطیلات تابستان را فرصت خوبی برای تقویت عملکرد او می‌دانند. اما دانش‌آموزی که نتایج امتحانات او حاکی از عملکرد مثبتش است، حضور در کلاس‌های درسی در زمان اوقات‌فراغت، حتی به لحاظ روان‌شناسی تربیتی نیز صحیح نیست.» موضوع از این قرار است که بخش اعظم زمان ‌و تمرکز دانش‌آموزان در مدارس، روی امور آموزشی است و کمتر به امور تربیتی، تفریحی، هنری و ورزشی و... توجه دارند. شاید اوقات‌فراغت آنان در تابستان زمان مغتنمی برای جبران این نیازها باشد.