این روزها و شبها بهراستی شوری شگفت در جانها و دلهاست. با یکی دیگر از مداحان دیرین و خدمتگزاران دستگاه آسمانی آقاسیدالشهداء(ع) سیداحمد صالحیخوانساری به همدلی و همزبانی در زیر سایه سرخ پرچم محرم پرداختیم.
پرهیز از خرافهگرایی و بیان مطالب و سخنانی که پشتوانه خردمندانه یا سند روایی و تاریخی ندارد بسیار مهم است. ضرورت ارائه حدیث و روایات درست که مطابق با قرآن باشد بهویژه که مداحان با دستاویز «زبان حال» هر سخن و برداشت سست و عوامانهای را به سرآمدان و برگزیدگان هستی یعنی خاندان پیامبر(ص) نسبت ندهند؛ از سوی دیگر بسکه این مجالس مهم و تأثیرگذارند از دیرباز هدف نفوذ اجنبی و جهود و انگلیس برای دستاندازی، کژنمایی، تحریف و وارونهسازی معنا و محتوا بوده است؛ سخنانمان را از این موضوع آغاز کنیم؟
مسأله عاشورای سیدالشهدا(ع) و نهضت حسینی و عاشوراییان بهقدری در عالم جا بازکرده و طرفداران فراوانش روزافزون میشوند لذا معاندان و دشمنان و مخالفان میکوشند از هر دری برای تضعیف این عظمت وارد بشوند، لذا برخی از مداحان جوان حتی سن و سالدار در اشعار و مقتلها و روایات، چندان دقت نظر به خرج نمیدهند. مقتلخوانی باید از متنهای منقح و مقابله و نقد شده و قوی، همچنین از اشعار استخواندار بهره بگیرند. از سوی دیگر دقت کنید که ما چیزی به آن صورت به نام «زبان حال» نداریم. درست است که مسائلی در اینباره هست و حضرت آقا حفظها... (مقام عظمای ولایت) در اینباره سفارش فرمودند که اگر میخواهید جملهای هم بهعنوان زبان حال بگویید، دستکم باید معقول باشد.برخی از این زبان حالهای بیان شده بیشتر به قصه شبیه است، قصهای که چندان پر و پایهای هم ندارد. بنده صددرصد مخالف نیستم اگر براساس روایات متقن به بیان زبان حال پرداخته شود اما اصولا با زبان حال چندان موافق نیستم مگر اینکه از مقتل و روایت درست و متقن برآمده باشد، آن هم در قالب شعری که با نغمات و وزن مناسب سروده شده باشد و با مقام یا آهنگی برازنده و در شأن مجلس اباعبدا...(ع) بخوانند. نه با آهنگ موسیقایی و روی ترانههای آنچنانی اما برخی به زبان حال به بیان گزارهها و جملاتی میپردازند که شنونده و مخاطب را میآزارد و رنجیدهخاطر میکند زیرا شنونده یقین میکند که (در شأن نه سیدالشهدا(ع) که ما نمیتوانیم به شأن و شئونات ایشان حتی نزدیک بشویم) بلکه در شأن یک مداح اهلبیت نیست که چنان گفتاری بر زبان بیاورد.مجالس اهلبیت بهویژه محرم و صفر بسیار در فرهنگ ما پویا و سرزنده و تأثیرگذار است و در زندگی ما جریان دارد به همین خاطر بسیاری از همین طریق هدایت و مستبصر شده به روشنی رسیدهاند، از اینروست که همیشه اجنبی، بهایی، انگلیسی و... سعی کردند که با تحریف و دروغپردازی به مسخ حقایق، اهداف و آرمانهای راستین کربلا بپردازند و از محرم و صفر فقط یک پوستواره آیینی باقی بگذارند بدون روح سلحشوری ایمانی، انسانسازی، آزادگی و... .از کلام برادر بزرگترم وام میگیرم که ۶۰سال از منبریهای بزرگ بود که میگفتند قدرت مقام و مجلس و دستگاه سیدالشهدا(ع) بهگونهای است که یک سال همه مخالفان و معاندان و دشمنان میکوشند با برنامه و تمام توان از هر طریقی بلکه این عاشورا و محرم و رهروان حسینی را تضعیف و ناکارآمد کند اما امام حسین(ع) با قدرت خون پاک خود، همین که یک دهه یا یک ماه محرم میآید تمام این نقشهها را بر آب میریزد. این قدرت و اعجازی است که خدا به حضرت سیدالشهدا(ع) و خون پاک ایشان و یارانشان عنایت فرموده است.زیراامامحسین(ع)(در کنار عصمت ذاتی وعمری خداگرایی ایشان)ازهمان زمان که از مدینه آغاز هجرت کردند یک نفس بدون خدا نبوده و تمام حرکات و سخنان وکار و کوشش ایشان همه برای خرسندی خدا و در راستای راه خدا بوده است. از این رو خدا چنین قدرتی عنایت فرموده که گرایش دلهای همه حتی غیرمسلمانان به دستگاه ایشان و به شخصیت والای خود ایشان و یارانشان باشد، دلربا، روحافزا و روحپرور باشد. شما میدانید شمال میدان هفتمتیر، هیات ثارا...در روز تاسوعا ارامنه بیش از ۲۰ قربانی نثار آقاحضرتعباس(ع) میکنند.چون این روز به نام آقاابوالفضل(ع) است.پذیرایی ناهار درآن روز، ویژه و به نیت پذیرایی از ارامنه همان منطقه است. غرض این است همچنان که ما معطوف به عاشورا و سیدالشهدا(ع) هستیم خیلی از ادیان و مذاهب غیراسلامی نیز معطوف به ایشان هستند و دل در گرو مهر آقاویارانشان دارند.
به همان اندازه که عاشورا مستبصر، روشنگر وباورافزااست،غدیرنیزبنیاد وستون اسلام ناب محمدی است،هدایتگر و روشنیافزای دین و ایمان و باوراست، اما چرا این همه یکسویه به اسلام ناب محمدی توجه میکنیم و از روح بنیادین و ستون اصلی اسلام یعنی غدیر غافلیم؟
اخوی میفرمودند شیعه دو بال دارد، یکی بال عاشوراودیگری بال غدیر؛بال عاشورا رامجاهدتهای حضرتزینب(س)وحضرت زینالعابدین(ع) و اسرای کربلا چنان قوی که دیگر هیچ احدی نمیتواند این بال رابچیند یا بزند.اما اگر همین اهتمام وهمین مسائل را درباره غدیر پاس میداشتیم ودرطول زمان توجهمان را یکسویه نمیکردیم،بیگمان بدانیدکه مناسبت غدیرما به این کمرنگی و ضعیفی در برگزاریها و بزرگداشتها نبود.هرچند درجمهوری اسلامی ازطریق نظام به این مناسبت خیلی اهمیت داده میشود اما این کاری نوبنیاد و تازه است. اگر بال غدیرنیزبه همان توانمندی وقدرت بال عاشورا بود،هیچ معاند و بدخواه و دشمنی نمیتوانست به جهانبینی و عقاید شیعه پیرو اسلام ناب محمدی با گمان، نقدونظر ناصواب نزدیک شود.
همانگونه که میفرمایید هیچ قدرتی نمیتواند سیدالشهدا(ع)واین دستگاه راتضعیف یا نقد کند.همین چندروز اخیردریک گردهمایی عرض کردم که آقایان مداح و ذاکر، یک زمانی نگران بودیم که نکند نفوذی وبیگانه بخواهددستگاه سیدالشهدا(ع)راتضعیف کند،اما امروزه متاسفانه برخی ازخودما مداحان دراینباره تضعیفکننده شدهایم؛ باشعرضعیف،کلمات نسنجیده، مقتلگویی غیرمستندو نارسا و برداشت نادرست از وقایع و گفتمان عاشورا و... .آیا ما مداح چه کسانی هستیم وبرای چه کسانی نوکری وستایشگری میکنیم؟
ما مداحان کسانی هستیم که خلقت و عوالم را خداوند بهخاطر آنها آفریده است. با اینکه سرآمدان و بهترینهای عالم، ممدوحین ما هستند که در دنیا نظیر ندارند، اما متاسفانه ما اگر نگویم بدترین مداحان اما برخی ضعیفترین آنها هستند. با برخی که صحبت کردیم ادعا داشتند مخاطبان و پامنبریهایشان در آن اندازه هستند و کشش بایسته را ندارند. البته پاسخشان داده شد که تقصیر شماست. خودتان مستمعان را این اندازه کمظرف و کمبهره بار آوردهاید. اشکال از کمبهرهبودن خودتان است.
ازضرورت هوشیاری بگویید،هماهنگ با دغدغههای رهبرمعظم انقلاب درراستای تقریب ورفع تفرقهافکنی،زیرا برخی دراین ایام وفق نظر اجانب بیگانهپرست، آشکارا به بزرگان اهل جماعت میتازند وراه رابرای توهین آنها ووهن مجالس عزاو بزرگان ما باز میکننددرحالیکه ازویژگیهای این مجالس تالیف قلوب است که باعث استبصاروهدایت خیلیهاشده وهرگز محل تفرقه و نزاع نبوده.
مهمترین مدرک تاریخیاش ایجاد اتحاد و همگرایی مسلمانان از هندوچین و شبه قاره تا دل آسیا و آفریقا (بویژه میان مردمان ایران فرهنگی یعنی ۱۳کشور حوزه نوروز) است چگونه برای همگرایی و اتحاد نوین این مردمان، فراتر از مرز سیاسی، در راستای سخن رهبر معظم انقلاب درباره برپایی تمدنی ایرانی اسلامی میتوان از مجالس سنجیده عزاداری بهره برد همانند دوران گذشته تاریخی مشترکمان؟ از احیای ایران فرهنگی در این راستا با تاکید بر جذب جوانها و راههای تالیف قلوبشان زیر سایه مجالس اباعبدا... سخن بگویید؟ببینید این احیای روابط و گسترش تعاملهای فرهنگی فقط دست بنده و حضرت عالی نیست. این را باید نظام و مسئولان مربوط چنین وفاقی راایجاد کنند،آنهم اندیشیده شده وبابرنامه. سپس درهمان راستابا گزینش مداحان درخوروامتحان پسداده؛ مداحانی که چهل پنجاه سال درمجالس معتبرخدمتگزارندوالبته اعتباربه شمارمجلسیان نیست وپرجمعیتی یک مجلس دلیل برموفقیت یا کارآمدی مداح نمیشود. سخن ما از مداحان فاضل در کار خودشان است یعنی از شناخت اشعار، اسناد مقاتل و روایات و متنهای معتبر و...
فلسفه رایت الا جمیلا
برخی تحریفها بقول استاد صحتی سردرودی «معنایی»اند یعنی فرموده اهل بیت(ع) را کاملا دگرگون معنا میکنند و معنایی که برعکس است به سخن معصوم نسبت میدهند و برداشت غلطی را رواج میدهند مثل ما رایت الا جمیلا در حالی که فجایع عاشورا اوج سبعیت و پلیدی و پستی دشمنان اهلبیت(ع) بود و زیبایی نداشت. اینجا کلمه (از خدا، منا...) حذف شده و جمله تغییر ماهیت داده که درستش این است: من از خدا جز زیبایی ندیدم! فلسفه این موضوع بسیار دامنهدار است اجازه بفرمایید چکیدهای اشارهوارعرض کنم. روزی که آقا امام حسین(ع) آغاز هجرت کردند بسیاری به پند و نصیحت! ایشان پرداختند که خود شما میروید چرا زن و بچه و دختر و نوزاد و زائو را با خودتان میبرید؟ ببینید بقای درخت اسلام و سرسبزی این شجره اسلام واقعا در خطر بود این دین در زمان امام حسین(ع) کج شده بود. دین اسلام راهی ترکستان بود. لذا آقا فرمود برای اصلاح دین جدم و امور امتش میروم. آقا در ۵۷ سالگی و آقا اباالفضل(ع) سی و چند ساله وحضرت علی بن الحسین (اکبر) حدود۲۷ ساله اگر همین بزرگمردان چه تن به تن چه مغلوبه جنگ میکردند،جریان تمام میشد و فقط به عنوان یک جنگ به شمار میرفت، همین! حضور فعال حضرت رقیه و عبدا...بن حسن و قاسم و نوجوانانی که آمدند و همان نوزاد و کودکان شهید بود که پرونده عاشورا ابعاد واقعی و تاثیرگذارش را بیمه کرد و جاودانه ماند. البته این یکی از دلایل مانایی و تاثیرگذاری واقعه است. بگفته شماری از پژوهشگران، امام حسین شهید هشتاد ساله دارد تا شهید چند ماهه، تا در جهان هیچ کسی عاشورا را به شخصی خاص و دوره و سنی خاصی منحصر نداند. همه گونه انسان، یعنی عاشورا برای همه است.