پیش به سوی ایران دانش‌بنیان

این حمایت‌ها براساس نوع نیاز شرکت‌ها و منابع در اختیار این نهاد درقالب بودجه‌های بلاعوض،تسهیلات با نرخ سودودوره بازگشت متنوع، هم‌سرمایه‌گذاری، معرفی به صندوق‌های پژوهش وفناوری،ضمانت برای دریافت تسهیلات ازشبکه بانکی و همکاری در جهت تأمین سرمایه از بازار سرمایه و بورس به شرکت‌ها اعطا می‌شود.با توجه به نامگذاری سال۱۴۰۳ ازسوی رهبرمعظم انقلاب به «جهش تولید با مشارکت مردمی» این مجموعه، سبدی از حمایت‌ها رابرای شرکت‌های دانش‌بنیان درنظر گرفته تا براساس این حمایت‌ها بخشی ازمصادیق شعارسال که جهش تولیددرشرکت‌های دانش‌بنیان است،محقق شود.درگفت‌وگو با محمدصادق خیاطیان، رئیس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی، جزئیات این بسته حمایتی را جویا شده‌ایم. 

از آنجا که شرکت‌های دانش‌بنیان از جمله مصادیق مشارکت مردم در رشد و جهش تولید به شمار می‌رود، توسعه فعالیت آنها و افزایش میزان تولید محصولات دانش‌بنیان از جمله مواردی است که از سوی نهادهای مربوطه از جمله معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی به عنوان بازوی تأمین مالی زیست‌بوم دانش‌بنیان کشور، در سال جاری هدف قرار گرفته است.رئیس هیات عامل صندوق نوآوری وشکوفایی دراین رابطه می‌گوید: «تجربه موفقی درخصوص تحقق شعار سال ۱۴۰۲ داشتیم که در آن رشد تولید هدف‌گذاری شده بود؛ ما برشی از رشد تولید یعنی رشد تولید شرکت‌های دانش‌بنیان را مدنظر قرار دادیم و از منابع داخلی صندوق و سایر اجزای زیست‌بوم تأمین مالی برای حمایت از رشد تولید دانش‌بنیان استفاده کردیم.» دکتر خیاطیان می‌افزاید: «براساس این برنامه شرکت‌های دانش‌بنیانی که میزان فروش محصولات‌شان رشد دو برابری نسبت به سال قبل داشتند، می‌توانستند از حمایت سرمایه در گردش صندوق نوآوری و شکوفایی تا سقف۱۰۰میلیارد تومان بهره‌مند شوند. برای این کار توافقی به میزان ۸۰۰۰ میلیارد تومان باسه بانک کشور منعقد شد تا شرکت‌های واجد شرایط بتوانند با ضمانت صندوق نوآوری و شکوفایی بدون گذراندن مراحل اداری مرسوم، ازتسهیلات بانکی بهره‌مند شوند.»به گفته دکتر خیاطیان اگرچه باتوجه به بحث‌های کاهش نرخ تورم و سیاست‌های انقباضی بانک مرکزی در سال ۱۴۰۲، در اواخر سال کمی روند اعطای تسهیلات با کندی مواجه شد اما در نهایت این برنامه ۵۰۰۰ میلیارد تومان عملکرد داشته است
   
تحقق شعار سال با ۲ رویکرد 
رئیس هیات عامل صندوق نوآوری و شکوفایی درخصوص برنامه این نهاد برای تحقق شعار سال جاری به جام‌جم می‌گوید: «باتوجه به تبیین شعار سال از سوی مقام معظم رهبری، از مصادیق مهم مشارکت مردم در جهش تولید، شرکت‌های دانش‌بنیان هستند. در همین راستا دو رویکرد را مدنظر قرار دادیم؛ اول حمایت از توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان که خود مجموعه‌هایی مردم‌پایه هستند و دوم افزایش میزان مشارکت مردم در تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان.» 

در راستای رویکرد اول پنج بسته طراحی شده است:

بسته جهش: شرکت‌های دانش‌بنیانی که بتوانند سه برابر افزایش فروش محصولات دانش‌بنیان نسبت به سال قبل داشته باشند، مشمول حمایت سرمایه در گردش تا سقف ۱۰۰میلیارد تومان خواهند شد.در این برنامه صندوق نقش ضامن را ایفا و شرکت‌ها از بانک‌های عامل تسهیلات‌شان را دریافت خواهند کرد. 

بسته۱۰۰۰فناور: ۷۰درصدشرکت‌های دانش‌بنیان برمبنای تقسیم‌بندی معاونت علمی به‌عنوان شرکت نوپا (فروش کمتر از پنج‌میلیارد تومان) شناخته می‌شوند. به گفته دکتر خیاطیان، از خواسته‌های رئیس‌جمهور شهید این بود که سهم بیشتری از شرکت‌های دانش‌بنیان نوپا به سمت تبدیل‌شدن به شرکت‌های بزرگ‌تر یعنی شرکت‌های فناور ونوآورحرکت کنند.دراین برنامه با حمایت از شرکت‌های نوپا، هزار شرکت دانش‌بنیان نوپا به دانش‌بنیان فناور تبدیل می‌شوند. منابع مختلفی برای این برنامه در نظر گرفته شده است؛ تسهیلات تبصره ۲ قانون بودجه۱۴۰۳، منابع داخلی صندوق و تسهیلات نظام بانکی ازجمله منابع برای تحقق این برنامه است. 

بسته توانا: برخی شرکت‌های دانش‌بنیان با وجود کیفیت خوب محصول و بازار فروش، زیرساخت لازم برای افزایش تولید محصول را ندارند. در این راستا تسهیلاتی زیرساختی برای افزایش سرمایه ثابت تا سقف ۱۰۰میلیارد تومان از منابع داخلی و منابع بانکی به شرکت‌هایی که نیاز به افزایش زیرساخت‌های تولیدی خود دارند تعلق خواهد گرفت. 

بسته کارآفرین: بسیاری از محصولات و تجهیزات دانش‌بنیان امکان ایجاد خوداشتغالی و کارآفرینی دارد. در این برنامه از خریداران چنین محصولاتی برای اشتغال‌زایی حمایت می‌شودوتسهیلاتی در قالب طرح لیزینگ تا سقف ۵۰میلیارد تومان برای خرید این محصولات ارائه می‌شود.

بسته رویش: مخاطب اصلی این برنامه شتاب‌دهنده‌ها و مراکز نوآوری هستند که بستری را برای ایجاد شرکت‌های جدید دانش‌بنیان فراهم می‌کنند. بر این اساس به شتاب‌دهنده‌های دانش‌بنیانی که بخشی از سبد شتاب‌دهی‌شان به شکل‌گیری شرکت‌های دانش‌بنیان منجر شود، تا سقف دومیلیارد تومان از تسهیلات و تا سقف یک‌میلیارد تومان از سرمایه به شکل هم‌سرمایه‌گذاری بهره‌مند خواهند شد. 

رویکرد دوم نیز شامل سه بسته است:

برنامه شکوفا: در سال گذشته برنامه تلویزیونی «شکوفا» با حمایت صندوق نوآوری و شکوفایی تجربه خوبی را در زمینه تأمین مالی جمعی به‌وجودآورد. شرکت‌های دانش‌بنیانی که نیازمند تأمین مالی بودند از مسیر سکوهای تأمین مالی جمعی به مردم معرفی می‌شدند و صندوق نوآوری و شکوفایی اصل سرمایه مردم را تضمین می‌کرد. امسال این برنامه به بسته‌ای با ابزارهای متنوع تبدیل شده است تا سرمایه‌های خرد مردمی از بسترهای قانونی فرابورس به کمک توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان بیایند. در این بسته صندوق علاوه بر تضمین سرمایه‌های مردمی، به سکوهای سرمایه‌گذاری جمعی نیزکمک می‌کندوحتی درصورت نیاز درتکمیل سرمایه‌گذاری جمعی طرح‌ها نیز مشارکت خواهد کرد.

برنامه ضامن: در این برنامه نیز هدف رساندن منابع مالی مردمی به زیست‌بوم دانش‌بنیان است. شرکت‌هایی که نیاز به تأمین سرمایه دارند در این برنامه با ارائه اوراق صکوک در بازار فرابورس، از سرمایه‌های مردمی تأمین سرمایه می‌کنند. صندوق نیز در این برنامه شرکت را تضمین می‌کند و به این ترتیب اصل و سود سرمایه‌های مردمی تضمین خواهد شد. 

برنامه حامی: هدف ازاین برنامه استفاده ازظرفیت خیرین درتوسعه زیست‌بوم دانش‌بنیان است.براین اساس موضوعاتی با اولویت‌های اجتماعی کشور ماننددرمان سرطان،تأمین تجهیزات بیمارستانی و...باسرمایه‌های خیرین با توانمندی شرکت‌های دانش‌بنیان پاسخ داده می‌شود. در این برنامه صندوق سرمایه خیرین اثربخشی سرمایه آنها رادرجهت حل معضلات پایش می‌کند.این برنامه‌ها درحال‌حاضر وارد مرحله عملیاتی شده‌ و فراخوان‌های آنها نیز دروبگاه صندوق ‌نوآوری وشکوفایی منتشرشده است تاشرکت‌ها بتوانند به تناسب شرایط و نیازهای مالی خود ازهریک از این طرح‌ها استفاده کنند. به گفته دکتر خیاطیان، بسته‌های جهش و توانا به مرحله عملکرد وتخصیص منابع رسیده‌اند.وی درخصوص نحوه پایش اثربخشی این طرح‌هاخاطرنشان می‌کند:«تمام خدمات صندوق نوآوری وشکوفایی به‌صورت مرحله‌ای وبراساس میزان پیشرفت طرح درخواستی پرداخت می‌شوندودرصورتی‌که به‌هردلیلی انحرافی از برنامه مشاهده شود، ادامه تخصیص منابع متوقف خواهد شد.»