مبلمان شکسته شهری در میدان هفت تیر

میدان هفت تیر، واقع در شمالی ترین مرز تهران مرکزی واقع شده است که بتدریج و خود به خود شکل گرفته است .قدمت این میدان حدودا به نیم قرن می رسد. میدان هفت تیر گره گاه ارتباطی مهمی است که در سویی از آن بزرگراه مدرس در سویی دیگر خیابان مفتح جنوبی و بلوار کریم خان زند

کد خبر: ۱۴۵۸۴

واقع شده است و در پیرامونش چندین خیابان جانبی نیز از آن منشعب می شود. از اوایل سالهای دهه 1330فعالیت هایی از سوی شهرداری های وقت برای نظم دادن به این میدان آغاز شده که تا به امروز نیز ادامه دارد؛ اما فضای میدان همچنان آشفته و ناخوشایند باقی مانده و حرکت خودروها و آمد و شد عابران پیاده در آن با دشواری صورت می گیرد. از دیدگاه کارشناسی ، مشکلات و نارسایی های موجود در میدان را می توان در 2گروه مشکلات ترافیکی و نارسایی های فضای شهر توضیح داد. از جنبه ترافیکی ، پراکندگی ایستگاه های اتوبوس در گوشه و کنار میدان ، نبود ایمنی برای آمد و شد عابران پیاده ، ناهماهنگی مبلمان شهری به لحاظ جایابی ، طراحی نامناسب معابر، تردد پیاده و سواره را در محیط دچار اغتشاش کارکردی کرده است . از جنبه فضای شهری نیز نامشخص بودن کارکرد غالب میدان ، کارکرد حرکتی یا اجتماعی و...، نبود عناصر و تجهیزات متناسب با یک فضای شهری بسامان مانند تابلوها، علایم راهنما، چراغها، کیوسک ها، نرده ها و... وجود آلودگی های صوتی و هوایی و منظر نازیبایی که از ردیف شدن عناصر ناهمگون پدید آمده ، هرج و مرج محیطی به وجود آورده است ، تا جایی که شهروندان شتابان از آن می گذرند. نابسامانی های عمده از یک سو و توان بسیار بارز میدان هفت تیر برای تبدیل شدن به یکی از دروازه های امروزی تهران مرکزی و احراز نقش فضایی مدنی و خدماتی از سوی دیگر، ضرورت مبرم ساماندهی و بهسازی این میدان را روشن می سازد. در شبکه دسترسی پیاده شهری ، نبود امکانات رفاهی در خصوص عبور افراد پیاده برای برخی افراد مانند سالخوردگان ، معلولان که با وسیله کمکی یا صندلی چرخدار حرکت می کنند و... مشکلات بیشتری ایجاد می کند و حتی تمامی افراد سالمی که از این گونه فضاها می گذرند، از موانع مختلف و نامناسب بودن مسیرها، استهلاک کفپوش ها و کف سازی نامناسب رنج می برند. پیاده رو، مهمترین شبکه دسترسی شهری است . این شبکه از این نظر مهم است که در مقیاس حرکت انسان قرار دارد و از این رو باید از دیدگاه سهولت در حرکت ، کاملا بی مانع باشد. برای داشتن حرکت سهل و آسان ، به هنگام طراحی و اجرای شبکه عابر پیاده باید مکان یابی مبلمان شهری و جنس کف بدقت مورد نظر قرار گیرد. در غیر این صورت اجزای مبلمان شهری تبدیل به عاملی بازدارنده در حرکت مردم می شود و عنصری که خاصیت مانع را پیدا کند نه تنها قادر نیست عملکرد معمول و مشخص خود را بدرستی انجام دهد، بلکه از انجام صحیح و کامل عملکردهای اطراف نیز جلوگیری می کند. به وجود آمدن نقاط بحرانی و تراکم در پیاده روها بر اثر مکان یابی نامناسب ، نتایج نامطلوبی مانند وجود ناامنی و خطرات جسمی برای استفاده کنندگان از فضای پیاده روها به دلیل کف سازی نامناسب ، سرپوش های کانال های دفع فاضلاب و...، سلب آرامش و آسایش عابران پیاده ، به وجود آمدن ناملایمات روحی و روانی برای آنها در شهر، ترس و دلهره به هنگام استفاده از فضا و اضطراب و نگرانی در اثر برخوردها، رواج فعالیت های غیرمجاز نظیر تکدی گری ، کوپن فروشی ، دزدی چه از نظر اقتصادی و چه از نظر زمانی میزان کارایی اجزای مبلمان شهری را پایین می آورد. همچنین دلایلی مانند اندازه نامتناسب فضاها با عملکردها، عدم تناسب تراکم اطراف با فضاها و ناسازگاری فرم و فضا و عملکردهای مربوط با یکدیگر و... به هر چه پیچیده تر شدن مساله می افزاید. اثاثیه شهری (مبلمان شهری ) از قبیل ایستگاه اتوبوس ، انواع تابلوها، باجه تلفن ، صندوق پست ، دکه روزنامه فروشی ، سطل زباله ، صندوق صدقات ، آبخوری و... اجزایی هستند که در نظم و زیبایی فضاهای شهری و عملکرد آن دخالت زیادی دارند. آنچه در حوزه برنامه ریزی و طراحی شهری قرار می گیرد، عمدتا مکان یابی مناسب این عناصر در فضاهای شهری است . این اجزا به صورت اتفاقی و جایگزینی نامناسب در پیاده روها پراکنده اند و به همین علت پیاده روهای این میدان عمدتا فاقد ارزش های فضایی ، محیطی و ایمنی هستند. از مسائل عمده پیاده روهای میدان هفت تیر می توان به موارد زیر اشاره کرد: -1تراکم بیش از حد فعالیت های متعدد و تنوع استفاده کنندگان از فضای پیاده رو -2ناسازگاری بعضی از فعالیت ها در پیاده روها مانند دستفروشی ، گدایی ، پاتوق کارگران ساختمانی با یک محیط سالم اجتماعی -3استفاده غیرمجاز از فضاهای عمومی توسط مغازه داران و سایر مراکز -4ظرفیت محدود فضای پیاده روها -5وجود موانع متعدد در پیاده روها مانند کیوسک های بلیت فروشی و... -6پارک انواع موتور سیکلت و چرخ دستی در پیاده روها -7فرسوده و خراب بودن کف پیاده رو، جداول و کف پوش ها و... اهمیت طراحی مناسب عناصر منظر خیابان که خصلت ویژه خیابان به آن بستگی دارد، امری است که دوباره کشف شده است . در نهایت این تجهیزات همه جا یا بر کیفیت خیابان ها می افزاید و یا از آنها می کاهد. اثاثیه و تجهیزات خیابانی در هویت بخشیدن به یک مکان به ایجاد یا اصلاح فضاهای شهری کمک موثری می کند. انتخاب و استقرار تجهیزات خیابانی به طور معمول توسط مهندسان و اغلب به شیوه خاصی صورت می گیرد و در نتیجه هیچگونه انسجام طراحی ویژه ای در آنها به چشم نمی خورد. اغلب توجهی به مناسب بودن ، دوام و امتیازهای زیباشناختی آنها نمی شود که این موضوع نمایانگر نگرش مصلحت گرایانه است تا روش طراحی سنجیده . بنابراین اولین پیشنهاد، استفاده از روش منطقی در طراحی و مکان یابی اسباب و اثاثیه شهری است . روش منطقی عبارت است از: «طراحی ، مجموعه ای از عناصر تجهیزات خیابانی است که در آن هر جزئ نظیر یک علامت ، سطل زباله یا چراغ از جزییات تزیینی و پایه طراحی مشابهی برخوردار است .» طراحی تجهیزات خیابانی نباید به عنوان بخشی جدا از طراحی فضاهای شهری تلقی شود؛ بلکه باید به مثابه شکل دهنده منظر خیابانی و شهری در مقیاس وسیع مورد نظر قرار گیرد. چنانچه مضمون طراحی تجهیزات خیابانی ، بخشی از مضمون کلی طراحی شهری باشد، به شهر انسجام می بخشد و مطلوبتر است . طراحی و نصب بیشتر عناصر مبلمان و اثاثیه خیابان در حوزه مسوولیت اداره ها و سازمان های مختلفی مانند مخابرات ، برق ، راهنمایی و رانندگی ، شرکت واحد اتوبوسرانی و... قرار دارد که در نتیجه آرایش ناهماهنگی در خیابان به وجود می آورند. بنابراین در ابتدا همکاری میان ادارات و سازمان ها لازم است تا بتوان تعداد، انواع و چگونگی توزیع مبلمان و اثاثیه شهر را سر و سامان داد.