یکی از محاسن نمایشگاه این است که همه نوع سلیقه و نگرش می‌توانند کتاب‌های مورد علاقه و نیاز خود را در آن پیدا کنند. دوستداران هنر هفتم مانند دیگر علاقه‌مندان به هنر و فرهنگ می‌توانند با حضور در نمایشگاه و سرزدن به غرفه‌های مختلف کتاب‌های محبوب‌شان را تهیه کنند. در این گزارش سعی کرده‌ایم کار آنها را کمی راحت‌تر و چند کتاب خوب سینمایی را برای‌شان معرفی کنیم.
کتاب‌هایی برای خاطره‌بازها
نوستالژی‌های سینمایی همیشه برای دوستداران این هنر، محبوب بوده است و کتاب‌هایی در این حوزه در نمایشگاه امسال وجود دارد که حتما علاقه‌مندان حرفه‌ای و قدیمی سینما از خواندن‌شان لذت خواهند برد.
این کتاب‌ها هم به بررسی آثار و نوشته‌های کارگردان‌ها و هنرپیشه‌های محبوب می‌پردازند، هم درباره فیلم‌های خاص نوشته شده‌اند. برای مثال کمتر دوستدار سینماست که فیلم‌های کارگردان مشهور سینمای سوئد، اینگمار برگمان را ندیده باشد؛ فیلمسازی با رویکردی فلسفی به سینما و استاد سینمای روان‌شناسانه. کتاب «فانوس خیال» زندگی‌نامه خودنوشت این کارگردان مشهور است که در کودکی شیطنت، در نوجوانی طغیان، در جوانی خطاهای بسیار، در میانسالی احساس گناه و در سالخوردگی آرزوی جبران گذشته‌ها را دارد. او مردی است که در ۷۰سالگی، از خودش، خانواده‌اش، تجربه‌هایش، احساساتش و ضعف‌هایش صریح و بی‌پرده و گاه گزنده و نقادانه سخن می‌گوید، بی‌آن‌که ادعای حل مسائل هستی را داشته باشد. این کتاب را انتشارات هرمس منتشر کرده است و مهوش تابش و مسعود فراستی ترجمه آن را به عهده داشته‌اند. خواندن این کتاب ۴۰۴صفحه‌ای حتما برای دوستداران این کارگردان جذاب است.
کتاب دیگری که درباره یک کارگردان نامدار سینما در نمایشگاه در دسترس است، «نیمه تاریک نابغه» نام دارد که کتابی است به قلم دونالد اسپوتو و ترجمه محسن امیری درباره زندگی پرفراز و نشیب آلفرد هیچکاک. این کتاب را انتشارات بنیاد سینمایی فارابی منتشر کرده است و نکته مهم درباره آن این است که بدانیم نویسنده کتاب یکی از مشهورترین نویسندگان ژانر زندگی‌نامه‌نویسی است که زندگی‌نامه بسیاری از مشاهیر سینما چون لورنس اولیویه، تنسی ویلیامز، اینگرید برگمن، جیمز دین، الیزابت تیلور، مرلین مونرو، آدری هپبورن و ... را هم نوشته است.
این کتاب شامل یک پیشگفتار و ۱۷ بخش است که ناگفته‌های زندگی انسان خاصی چون هیچکاک را در برابر چشم مخاطب قرار می‌دهد. این کتاب جوایز و تقدیرهای متعددی از جایزه ادگار برای بهترین اثر داستانی را کسب کرده و از کتاب‌های توصیه‌شده نیویورک‌تایمز و ورایتی به خوانندگان خود است. کتاب دیگری که در این زمینه خواندنی است، «لوئیس بونوئل: قوس دوسویه زیبایی و عصیان» نام دارد. ویژگی مهم کتاب این است که آن را اوکتاویو پاز، شاعر و نویسنده بزرگ مکزیکی و برنده جایزه ادبی نوبل نوشته است. این کتاب را با ترجمه مزدک صدرالعلمایی، انتشارات وال به نمایشگاه امسال آورده است.
علاوه بر زندگی‌نامه، کتاب‌هایی به قلم کارگردان‌های مشهور جهان را هم می‌توانید در نمایشگاه پیدا کنید، ازجمله کتاب «زندگی از پشت عینک کائوچویی: اندیشه‌ها و گزین‌گویه‌ها» نوشته وودی آلن با ترجمه علی قنبری از انتشارات مروارید که حتما برای دوستداران طنز ویژه این کارگردان مشهور، جذاب خواهد بود.
کتاب‌هایی برای آموختن سینما
بخشی از کسانی که به کتاب‌های سینمایی علاقه دارند، کسانی هستند که فقط عشق سینما نیستند، بلکه می‌خواهند به‌صورت جدی و حرفه‌ای در سینما فعالیت کنند. البته که سینما مانند هر رشته دیگری نیاز به تجربه، تمرین و اقدام عملی دارد و تنها با کتاب‌خواندن نمی‌شود فیلمساز شد اما فیلمسازی هم روش‌ها، تکنیک‌ها و دانش‌هایی نیاز دارد که با مطالعه می‌توان آنها را به‌دست‌آورد.
یکی از این کتاب‌ها که خواندن آن برای کسانی که دوست دارند فیلمنامه‌نویس خوبی شوند توصیه می‌شود، «فیلمنامه‌نویسی در قرن ۲۱» نوشته لیندا آرنسون است که بذر آن بیش از ۱۰سال قبل از نگارش این کتاب توسط خود او و در زمان تحریر کتاب «فیلمنامه‌نویسی به‌روز» این نویسنده کاشته شد. این کتاب که توسط شاپور عظیمی ترجمه شده است، با عبور از رویکرد سنتی فیلمنامه‌نویسی یعنی همان روش آشنای سه‌پرده‌ای سید فیلد، مثال‌هایی ارائه داده که از نظر وی به تبیین تئوری‌هایش یاری می‌رساند. این کتاب به گونه‌ای به هدفش می‌پردازد که بعید نیست در آینده‌ای نه‌چندان دور، شاهد علاقه و اشتیاق روز‌افزون نسل جوان فیلمنامه‌نویس و فیلمسازان برای نگارش و ساختن آثاری باشیم که با ساختارهای پیچیده و نامتعارف خود، مخاطبان سینمای خاص و پیچیده را به وجد بیاورند. کتاب فیلمنامه‌نویسی در قرن ۲۱ را می‌توانید در غرفه انتشارات بنیاد سینمایی فارابی پیدا کنید. این کتاب در سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران نیز به مخاطبان تقدیم می‌شود.
اگر به این غرفه سر زدید و دوست دارید فیلمنامه‌نویس شوید، کتاب «فیلمنامه‌نویسی پیشرفته» را هم به شما توصیه می‌کنیم. این کتاب نوشته لیندا سیگر است. خانم سیگر از مشهورترین نویسندگان کتاب درباره آموزش فیلمنامه‌نویسی در دنیاست و خودش به‌عنوان مشاور فیلمنامه در نگارش بیش از ۸۰ فیلم و سریال مشارکت داشته است. این کتاب که محمد گذرآبادی آن را ترجمه کرده، به تحلیل و بررسی برخی فیلم‌ها می‌پردازد و درباره آنها به سؤالاتی مانند مؤثر بودن و کارکرد بهتر تکنیک آنها پاسخ می‌دهد.
در فصل اول این اثر نیز مؤلف به ساختارهای متفاوت در یک قصه واقع‌گرا پرداخته و در فصل دوم در مورد خلق سکانس، خلق رشته پیوند به کمک ایده، مکان و شی‌ء و درک اطلاعات میان‌برش‌ها بحث می‌کند. در فصول بعدی به ترتیب به ساختن صحنه‌های مختلف، چرخش‌ها و عطف‌ها، نظام‌های بصری، هدف درونی، طراحی منحنی تحول، گفت‌وگو، ریتم و ... اشاره می‌کند. اما اگر دوستدار کارگردانی هستید، کتاب تازه‌منتشرشده «در مسیر فیلمسازی (مقدمه‌ای بر مهارت کارگردان)» را در همان غرفه بنیاد سینمای فارابی بخوانید. این کتاب را الکساندر مکندریک نوشته است و نفیسه سادات، مترجم آن است. کتاب با پیشگفتاری به قلم مارتین اسکورسیزی منتشر شده است و نویسنده آن خود یک چهره فعال حرفه‌ای در صنعت فیلم آمریکا بوده که ازجمله فیلم‌هایش می‌توان به «بوی خوش موفقیت» و «قاتلین پیرزن» اشاره کرد. البته این قاتلین پیرزن را سال‌ها بعد، برادران کوئن هم اقتباس کردند که احتمالا دوستداران جوان‌تر سینما، فیلم دومی را دیده باشند. او بعد از کناره‌گیری از سینمای حرفه‌ای، به‌عنوان رئیس بنیاد هنر کالیفرنیا به آموزش فیلمسازی روی آورده است. دیگر کتابی که برای دوستداران کارگردانی جذاب خواهد بود، «هدایت بازیگران: خلق بازی‌های به‌یادماندنی در سینما و تلویزیون» نام دارد که جودیت وستون، آن را نوشته و مترجم کتاب، محمدرضا شکاری و ناشرش، نشر افراز و از کتاب‌های جدیدی است که در این حوزه منتشر شده است. در این زمینه مجموعه همچنین کتاب «کارگردانی فیلم، حرکت سینمایی: کارگاه عملی برای اجرای صحنه‌های سینمایی» نوشته استیون‌داگلاس کتس با ترجمه مجید شیخ‌انصاری را انتشارات سمت منتشر کرده است که در دو بخش «چگونگی اجرای صحنه: فراگرد» و «چگونگی اجرای صحنه: کارگاه» وظایف کارگردان و مدیر تولید، اصول آرایش حرکتی دوربین و بازیگران، بلوکینگ در فضاهای محدود، آرایش حرکتی پیشرفته در فضاهای محدود و اجرای صحنه‌ها در فضاهای وسیع و با چند موضوع را بررسی کرده است.
اگر نقد سینما دوست دارید
علاوه بر خاطره‌بازی و آموزش، خیلی‌ها کتاب‌های سینمایی را دوست دارند چراکه با خواندن آنها بیشتر درباره مفاهیم مستتر در فیلم‌های سینمایی می‌فهمند و می‌آموزند.
برای دوستداران نقد سینما هم چند کتاب پیشنهاد می‌کنیم. یکی از این کتاب‌ها «اخلاق و درام» نوشته نصرت‌ا... تابش از انتشارات بنیاد سینمایی فارابی است که در آن نویسنده با تحلیل آثار دراماتیک از قبیل رومئو و ژولیت، مکبث و هملت از ویلیام شکسپیر، آناکارنینا و مرگ ایوان ایلیچ از لئو تولستوی، تصویر دوریان گری از اسکار وایلد، بینوایان از ویکتور هوگو، فاوست از ولفگانگ گوته، سریر خون کوراساوا، کشتن مرغ مقلد رابرت مالیگمن، معصومیت ازدست‌رفته داوود میرباقری، چشمه باکره اینگمار برگمان، گلادیاتور رایدلی اسکات، پدرخوانده کاپولا و آثار بسیار دیگر، در جست‌وجوی پاسخ به این پرسش است که آیا مفاهیم اخلاقی، صرفا توصیه‌ای به هنرمند است یا بدون مفاهیم اخلاقی، اثری دراماتیک خلق نمی‌شود؟
در همین زمینه کتاب دیگری را انتشارات لگا منتشر کرده است به نام «اخلاق سینمایی؛ کندوکاو در تجربه اخلاقی به واسطه فیلم» که نویسنده آن رابرت سینربرتیک و مترجمانش آرش حسن‌پور و هدیه رستمی‌اند.
کتاب دیگری که به درک سینما، در برخی از آثار سینمایی کمک می‌کند، «فیلم‌های پازلی: داستان‌گویی پیچیده در سینمای امروز» نوشته وارن باکلند با ترجمه محمد شهبا از نشر کتاب هرمس است که به‌تازگی وارد بازار کتاب شده. اما اگر به مباحث نقد فیلم‌های ایرانی علاقه دارید، کتاب «فیلمفارسی چیست؟» نوشته حسین معززی‌نیا، کتاب جدیدی است که انتشارات هرمس آن را منتشر کرده است.
همچنین در کتاب دوجلدی «لذت نقد: نقدها، ضدیادداشت‌ها، مقالات» نوشته مسعود فراستی که نشر ساقی آن را برای نخستین بار به نمایشگاه آورده است، مجموعه‌ای از نقدها و یادداشت‌های سینمایی این منتقد مشهور سینما را می‌خوانیم.
خاطرات ایرانی
علاوه بر آثاری درباره کارگردان‌های بزرگ جهان، آثاری درباره زندگی و آثار فیلمسازان مشهور ایرانی هم در نمایشگاه امسال وجود دارد که یکی از آنها «عباس کیارستمی و فیلم ــ فلسفه» نام دارد. این کتاب را متیو ابوت، استاد مشهور فلسفه که آثارش روی زیبایی‌شناسی، فلسفه سیاسی، فلسفه فیلم و اخلاق متمرکز است نوشته و صالح نجفی آن را ترجمه و نشر لگا منتشرش کرده است.
همین انتشارات و همین ناشر، کتاب دیگری به نام «گفت‌وگوهایی با عباس کیارستمی» منتشر کرده است که نوشته گادفری چشایر است. در این کتاب گفت‌وگوی مفصلی از مترجم با کیارستمی هم به چاپ رسیده است. هر دو کتاب با وجود این‌که زمان زیادی از چاپ نخست‌شان نمی‌گذرد، مورد استقبال مخاطبان قرار گرفته است.
کتاب دیگری درباره یک فیلمساز ایرانی، کتاب «اصلانی به روایت اصلانی» است که مصاحبه‌های زاون قوکاسیان، یونس تراکمه و داوود مسلمی با این کارگردان را شامل می‌شود و طاهره امامی آن را تهیه و تنظیم کرده و نشر خوب آن را به نمایشگاه امسال رسانده است.
