مقاومت مرموز دربرابرسینمای مقاومت

فرض کنید فیلم‌سازی تصمیم به ساخت فیلمی با موضوع محور مقاومت یا همین عملیات «وعده صادق» گرفته باشد که این سوژه طبیعتا برای کشور ما دارای اهمیت استراتژیک است. برای تولید یک فیلم سینمایی درخور با موضوع جبهه مقاومت، قطعا پیش‌فرض‌ها و ملاحظات بسیاری نیاز است‌. در این مسیر باید مراقب بود تا پرداخت ضعیف نسبت به سوژه موجب از دست رفتن آن و تبدیل اثر به ضد خود نشود. حالا که بحث داغ این روزها در ایران و بهتر است بگوییم صدر اخبار دنیا، موضوع جنگ رژیم‌صهیونیستی با فلسطین و مقاومت جبهه‌های مردمی با جریانات صهیونیستی است و ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران این صحنه، اگر قرار است در عرصه سینما حرفی برای گفتن داشته باشد، همان‌طور که کشورهای دیگر در میدان نظامی شاهد بازی متفاوتی از ایران هستند، در عرصه تولیدات فرهنگی مرتبط با محور مقاومت انتظارات از سینمای ایران متفاوت است و طبیعتا آنچه با محوریت مقاومت و تولید سینمای ایران عرضه می‌شود، باید اثری قابل دفاع باشد. برای بررسی وجوه مختلف تولید فیلم‌های سینمایی با موضوع مقاومت، با سه سینماگر، ‌امیرعباس ربیعی‌، ‌جواد اردکانی‌ و ‌داریوش یاری‌ گفت‌وگو کردیم که در ادامه مشروح آن را می‌خوانید.
   
«وعده صادق» جلوه‌ای از اقتدار ایران
‌امیرعباس ربیعی، کارگردان و فیلمنامه‌نویس، در مورد پرداختن به بزنگاه‌های تاریخی مهم در تاریخ مقاومت مانند عملیات ‌وعده صادق‌ در تولیدات سینمایی به «جام‌جم» گفت: در جبهه مردمی اتفاقات عمیق و حماسه‌های بسیاری در حال رقم خوردن است و هنرمندان باید با حرکت‌های مردمی و ارزش‌هایی که به آن باور داریم، همراه شوند. هم اکنون جلوه‌ای از اقتدار و عزتی که ایران به آن دست یافته را در عملیات ‌وعده صادق‌ مشاهده کردیم. گروه‌های خرد و کلان مقاومت، اتفاقات عظیمی را رقم می‌زنند که از چشم ما پنهان مانده و شاید ماهنرمندان برای نمایش این لحظات درخشان کاهلی کرده‌ایم.‌کارگردان فیلم سینمایی «ضد» تصریح کرد: سال‌هاست مقاومت در غزه و به کلی درفلسطین حماسه‌های ماندگاری رارقم زده و حماس،جهاد اسلامی،جبهه مردمی عراق و سوریه و حتی مستضعفین یمن نیز اتفاقات عظیمی رادربرابرابرقدرت‌ها شکل داده‌اند؛ابرقدرت‌هایی که سراپا مسلح به قدرت نظامی شده‌اند و جبهه مردمی با قدرت ایمان و باور به خدای متعال و اعتماد به نفس، شگفتی‌آفرین شده‌اند تا جایی که ما شاهد خروج آمریکا از منطقه وسرگردانی صهیونیسم هستیم ودراین شرایط، ما هنرمندان کم‌کاری کرده‌ایم.‌وی اضافه کرد: آنچه مهم است، وجود انگیزه و کنشگری اجتماعی است تا ما هنرمندان خود را ارتقا دهیم. چرا ما هنرمندان نباید نسبت به این دغدغه‌ها که توجه جهان را به خود جلب کرده، واکنش داشته باشیم؟! امروز لازم است پدیده‌های جهان را واقع‌بینانه‌تر بررسی کنیم. گاهی اوقات هنرمندان باید از لایه‌های ذهنی خارج شوند و واقعیت‌ها را دوباره بررسی کنند تا مسئولیت خودمان نسبت به این حقایق را بازشناسی کنیم.
   
سینماگران، باید جهان را لانگ‌شات‌ببینند
این کارگردان ضمن بیان این‌که هرگاه به این مرحله از آگاهی برسیم، دغدغه‌های ایجادشده ناشی از آگاهی، به خلق اثر در هنرمند منجر می‌شود، بیان کرد: در سینما و به‌کلی هنرهای گوناگون، هر اثری که تولیدمی‌شود،برگرفته ازدغدغه‌های هنرمند است. امروز لازم است سینماگران، جهان را لانگ‌شات ببینند و کنش‌های اجتماعی را مهم‌تر از کنش‌های فردی بدانیم و نفع عمومی را بر نفع شخصی غالب کنیم.ربیعی در مورد جهانی‌شدن موضوع فلسطین و استفاده ازشرایط پیش‌آمده برای تولید آثاری که بُرد جهانی داشته باشد و بتواند حقیقت محور مقاومت را مطرح کند، توضیح داد: دغدغه‌های ما وقتی کم‌اهمیت باشد، خودمان را درگیر مخاطب‌های خاصی می‌کنیم که در کنش‌های جهانی نقش موثری ندارند؛ مثلا فیلم می‌سازیم تا قشری محدود را جذب کنیم، در حالی که با این رویه، مخاطبانی وسیع‌تر که همان ملت‌ها هستند و در دنیا کنشگری فعال دارند را فراموش می‌کنیم.
   
برای «وعده صادق» انگیزه‌‌دارم
ربیعی ادامه داد: زمانی که مادربزرگ‌ها برای ما قصه می‌گفتند، این ذات قصه بود که ما را در خودش غرق می‌کرد؛ البته جذابیت بیان مادربزرگ هم بی‌تاثیر نبود اما اولویت با این بود که قصه جالب باشد تا به ارزش آنچه گفته می‌شود، پی ببریم و به‌خوبی بیان شده باشد. برای تولید فیلم‌هایی با هدف بیان اهداف محور مقاومت نیز اصل ماجرا سوژه است که نباید در نگاه جشنواره‌ای به این فیلم‌ها گم شود تا بتوانیم به کمک فیلم، مخاطب را به سوژه نزدیک کنیم.این کارگردان در پایان در پاسخ به این سؤال که آیا تمایلی به ساخت فیلم سینمایی با موضوع عملیات وعده صادق  یا به‌طور کلی محور مقاومت دارد، گفت: بله. قطعا خیلی دوست دارم چنین فیلمی بسازم و واقعا برای این کار انگیزه زیادی دارم و امیدوارم توفیقش ایجاد شود تا با ابزار سینما، از جبهه مقاومت حمایت کنیم و روایت درستی به جهان ارائه‌دهیم.
   
اهمیت پرداخت سینما به موضوع مقاومت
جواد اردکانی، کارگردان سینما در پاسخ به سؤالی در مورد بیان مفاهیم مرتبط با مقاومت در سینمای ایران به جام‌جم گفت: در این‌که سینما باید به موضوع مقاومت بپردازد، تردیدی نیست ولی این‌که سینماگر ایرانی چگونه باید به طرح سوژه مقاومت در فیلم‌های خود بپردازد، جای بحث دارد.اردکانی تصریح کرد: ما و مدیران فرهنگی باید توجه داشته باشیم که با نگاه به آینده و دهه‌های بعد و پیش‌بینی شرایط منطقه اثری را تولید کنیم که به پیشبرد اهداف محور مقاومت در میدان کمک کند. لازمه رسیدن به چنین آثاری، برقراری ارتباط عمیق بین هنرمندان و افرادی است که در‌خصوص مقاومت کار میدانی و کارشناسی انجام می‌دهند. هنرمندان باید اطلاعات به‌روز و چشم‌انداز درستی نسبت به حقایق مقاومت در برابر اسرائیل داشته باشند.این فیلمساز با اشاره به روشنگری مسائل در سینما به‌عنوان رسانه روز، بیان کرد: در فضای جنگ روانی و آماده‌سازی منطقه برای برداشتن گام‌های بعدی، لازم است آمادگی داشته باشیم. رهبر انقلاب در فرمایشات خود فرموده‌اند که ممکن است منطقه در آینده صرفا به عملیات نظامی نیاز نداشته باشد؛ چه‌بسا با تغییر مناسبات اقتصادی در منطقه اسرائیل دچار مشکل جدی شود و در این آینده‌نگری سینماگر می‌تواند قدمی بردارد و همین مسأله را به اثری سینمایی تبدیل کند و به ملت‌ها نمایش دهند تا با ارائه راهکار، قدمی عملی برای نزدیک شدن به لحظه شکست قطعی دشمن و پیروزی نهایی برداریم.
   
ساختار‌های بیمار، مانع هنرمندان انقلابی
کارگردان «به کبودی یاس» عنوان کرد: من فکر می‌کنم مهم‌ترین مانع در مسیر هنر انقلابی در کشور ما ساختار‌های بیماری است که حتی مدیران با انگیزه ما را هم اسیر خود کرده است. درسینما و تلویزیون تاکنون چند حرکت مؤثر برای تولید آثاری با هدف تاثیرگذاری و نمایش در کشورهای منطقه انجام داده‌ایم؟ عدم وجود این دست آثار نشان می‌دهد که مدیران فقط می‌خواهند آنتن پر کنند یا فقط دنبال چیدمان جشنواره فیلم فجر هستند و فرصت نمی‌کنند به مخاطب منطقه‌ای و هدفمند فکر کنند. یک زمانی جشنواره فیلم فجر برای سینمای ایران آورده داشت و حالا فقط بودجه‌ها را می‌بلعد.وی خاطرنشان کرد: با احترام به آن مدیرانی که به‌درستی در جایگاه مدیریت فرهنگی نشسته‌اند، تعدادی از مدیرانی که در امور فرهنگی روی کار هستند، مدیر نیستند و شایستگی جایگاهی که در آن قرار گرفته‌اند را ندارند و بیشتر افرادی سیاسی، باندی و جناحی هستند که پستی مدیریتی را اشغال کرده‌اند. این رویه موجب می‌شود که ظرفیت‌های هنرمندان ما معطل باقی بماند. وی با بیان این‌که بخش خصوصی به سمت موضوعاتی مانند دغدغه‌های مربوط به محور مقاومت نمی‌رود و در بخش دولتی هم شاهد مشکلاتی که توضیح دادم هستیم، ادامه داد: در این بین مدیران ما باید به این نکته توجه کنند که معادلات امروز تغییر کرده و حالا موضوع فلسطین مسأله بسیاری از مردم دنیا شده است. اگر در همین شرایط بتوانیم آثار سینمایی جذاب با موضوع فلسطین تولید کنیم و در ضدیت با اسرائیل به‌درستی در سینما پیش برویم، مخاطب جهانی خواهیم داشت و حتی اگر مخاطب این تولیدات نتواند در سینما به تماشای آثار بپردازند، امروزه این امکان برای همه فراهم شده‌است که از طریق ماهواره‌ها و سکوهای نمایش گوناگون به تماشای فیلم‌های سینمایی بنشینند.

گرامر مقاومت را به مدیران سینمایی بیاموزیم
داریوش یاری، فیلمنامه‌نویس و کارگردان نیز درباره راهکارهای رسیدن به سینمای مقاومت موفق و باکیفیت گفت: آیا همین حالا مدیران سینمایی ما می‌دانند که دقیقا مقاومت می‌خواهد به کجا برسد؟! می‌دانند ما قراراست درمسیر مقاومت به امت واحده برسیم که توقع داشته باشیم تجلی این آگاهی نسبت به مقاومت را در سینما و سینماگران ببینیم؟! بعید است که به چنین فهمی رسیده باشند. در حقیقت کارفرمایان سینماگران، باید آنها را فرابخوانند و شرایطی را فراهم کنند که سینماگران با پژوهشی‌هایی که از سمت حوزه و دانشگاه صورت‌گرفته، با افرادی که درلبنان زیست کرده‌،درخصوص مقاومت کار تحقیقی داشته‌اند و...وارد مباحثه شوند. درواقع باید اخبار و ایده‌های دست اول در مورد مقاومت و غزه را به سینماگران برسانند.در ادامه یاری در پاسخ به این سؤال که اگر روزی به تولیداتی در زمینه مقاومت رسیدیم، آیا این ظرفیت راداریم که در راستای اهداف مقاومت در برابر سینمای هالیوود حرفی برای گفتن داشته باشیم؟ گفت: وقتی در جامعه دغدغه مقاومت وجود ندارد، راه زیادی تا رسیدن به چنین شرایطی داریم. همین حالا دغدغه اول مردم جامعه ما چیست؟ مباحث معیشتی وتماشای کمدی‌های غیرقابل دفاعی که حداقل ساعت اندکی،مشکلات را فراموش کنند. در این شرایط چطور می‌توانیم فیلمی بسازیم که برای مردم این جامعه از مقاومت صحبت کند و توقع داشته باشیم چنین فیلمی دغدغه مردم ایران هم باشد؟
وی ادامه داد: وقتی فیلم سینمایی«بازمانده» ساخته مرحوم سیف‌ا...داد رامی‌بینیم،این فیلمساز خیلی روشن به ظلم اسرائیل و تسخیر خانه و زمین مردم فلسطین اشاره می‌کند و با زبانی ساده و روشن بحث را برای بیننده به نمایش می‌گذارد. سوالات زیادی برای مخاطب وجود دارد که اصلا چرا اسرائیل دست به چنین کارهایی می‌زند و قصه چه بوده؟ همچنان هم شرایط مثل قبل است و حالا باید ببینیم اولویت با بیان کدام وجه از ماجراست؟ 
یاری بیان کرد: زمانی که شناخت کافی ازدغدغه محورمقاومت به دست آمد،مدیران سینمایی می‌توانند فضا را باز کنند و سینماگران هم دراین فضا،مهم‌ترین دغدغه خوددرخصوص فلسطین راپیدامی‌کندتاتصمیم بگیرنددر فیلم‌های خود آن را به تصویر بکشند.این‌گونه است که جمعی دغدغه‌منددست به کار می‌شوند و می‌توان امیدوار بود که فیلمی با مخاطب جهانی تولید شود.
این کارگردان تاکید کرد: ما اول باید گرامر و الفبای مقاومت را به مدیران سینمایی بیاموزیم و اختلاف‌های ابتدایی در زمینه چرایی اهمیت داشتن و ماهیت مقاومت بین افرادی که در سطوح بالاتر مدیریتی قرار دارند را حل کنیم، سپس از فیلمسازان توقع داشته باشیم که کار تولید کنند.وی گفت: هم‌اکنون افراد باسوادی داریم که گاهی به میدان می‌آیند و فیلم‌هایی با محوریت فلسطین و اسرائیل می‌سازند که به هر حال قابل تامل است؛ مانند «بازمانده» ساخته سیف‌ا...داد، یا «شکارچی شنبه» به کارگردانی پرویز شیخ‌طادی و...این آثار، نمایش فهم و درک فیلمسازازمقوله است ودرک شخصی کارگردان از موضوع را نشان می‌دهد.همان‌طور که در سینمای اجتماعی نیز اصغر فرهادی با فهم خود از مسائل جامعه، آثاری تولید می‌کند یا شهرام اسدی درک خود از کربلا را با«روز واقعه»به آن شکل نشان می‌دهد. بنابراین برای تولید آثار در زمینه مقاومت باید بینش‌های استراتژیک داشته باشیم وبا بینش‌های باز،دست به تولید فیلم بزنیم.