صحنه، بهاری می‌شود

همچنین تعداد دفعات اجرا و تعداد تماشاگران نیز به ترتیب ۴۷ و ۲۹ درصد رشد داشته‌ و پرفروش‌ترین نمایش اجراشده در سال گذشته یعنی «تهران پاریس تهران» آمار فروش بیش از هفت میلیارد تومان را به‌جای گذاشت.  حالا بعد از پایان تعطیلات نوروز که به شب‌های قدر و ایام سوگواری ختم شد و فضایی که معمولا با رکود نمایش‌ها همراه است، با نزدیک شدن عید فطر، تلاش گروه‌های نمایشی برای آغاز پرقدرت بهار ۱۴۰۳ در صحنه‌های تئاتر ایران بیشتر به چشم می‌خورد. تنوع ژانری، تعدد نمایش‌های جدید و نیز چهره‌های مشهور و پرطرفداری که قرار است در روزهای پیش رو، روی صحنه حاضر شوند، نشان‌‌دهنده این است که باید منتظر ادامه یافتن فروش‌های موفق و سالن‌های پر در سه ماه اول سال جدید باشیم. از جمله چهره‌های شناخته‌شده و فعال بازیگری که قرار است در نمایش‌های تازهروی صحنه برود می‌توان به فرهاد آییش، بهرام افشاری، تینو صالحی، بهنام تشکر، صابر ابر، کوروش سلیمانی، رامین ناصرنصیر، نورا هاشمی، صدف اسپهبدی، سارا رسول‌زاده، علیرضا جلالی‌تبار، کاوه آفاق، سیدجواد یحیوی،فرزین محدث،سهیل مستجابیان، مهران نائل، محمدهادی عطایی، ریحانه رضی و...اشاره کرد.درکنار این چهره‌ها، خبر حضور محمد شمس‌لنگرودی،شاعر شناخته‌شده ایران به عنوان بازیگر تئاترهم ازجمله جذابیت‌های صحنه ۱۴۰۳ خواهدبود. 
   
فروش قبل از اجرا
نکته قابل توجه در این میان این است که برخی نمایش‌ها، هنوز روی صحنه نرفته، توانسته است فروش خوب و قابل‌توجهی را رقم بزند. برخی از نمایش‌ها تصمیم دارد، از قبل اجراهای خود را پیش فروش کند که استقبال از این پیش‌فروش، نشان می‌دهد عطش و تقاضای زیادی در میان مخاطبان برای دیدن نمایش‌ها وجود دارد. 
برای مثال تئاتر «چه کسی جوجه تیغی را کشت» پیش از شروع اجراها و در پیش‌فروش آن هم تا روز ۷ فروردین، بیش از ۶۰۰۰ بلیت فروخت و دو میلیاردی شد.
در این اثر نمایشی که از ۱۵ فروردین روی صحنه رفته، بهرام افشاری و تینو صالحی بازی می‌کنند و هر روز در دو نوبت در ساعت‌های ۲۰ و ۲۱ و ۳۰ دقیقه در پردیس تئاتر شهرزاد اجرا می‌شود. 
یکی از جذابیت‌های نوشدن صحنه، اجرا شدن نمایش‌هایی است که مخاطبان منتظر دیدن آنها بوده‌اند؛ از جمله نمایش‌هایی که پدیده جشنواره‌ها و رویدادهای سال گذشته بوده‌اند. 
نمایش «دشمن خدا» که در چهل و دومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، موفق به دریافت تقدیر و دیپلم افتخار بهترین بازیگری مرد، دیپلم افتخار نویسندگی، تقدیر و دیپلم افتخار بازیگری کودک، بهترین اثر کمدی جشنواره و همچنین نامزد دریافت بهترین کارگردانی نامزد دریافت بهترین طراحی صحنه بود، روی صحنه خواهد رفت. این اثر نمایشی در دومین جشن تئاتر و موسیقی حافظ (علی معلم) در بخش استعداد تازه تئاتر ایران نیز نامزد دریافت بهترین بازیگر، نامزد دریافت بهترین بازیگر و نامزد بهترین نویسندگی شد. دشمن خدا به نویسندگی عمادالدین رجبلو و کارگردانی مجید ‌عراقی در دور سوم اجرا، از ۲۶ فروردین ۱۴۰۳ ساعت ۱۹ و ۳۰ دقیقه در تئاتر هامون روی صحنه می‌رود. دیگر نمایشی که شاید دیدنش برای مخاطبان جذاب باشد، نمایش «مجلس توبه‌نامه‌نویسی اسماعیل بزاز» است. این نمایش نوشته کارگردان بنام حسین کیانی است که او این نوشته خود را برای اجرا به فرزندش کارن کیانی سپرده و نمایش از ۱۵ فروردین در تالار مولوی و با بازی بهروز پناهنده اجرا می‌شود.
حسین کیایی درباره این نوشته خود گفته است: امیدوارم اجرای کارن که با اجراگری حرفه‌ای بهروز پناهنده‌ هنرمند و همراهی چند جوان هنرجوی بااستعداد در کنار گروه حرفه‌ای چریکه همراه است، بالاخره ترس من را از نوشتن مونودرام و شیوه‌ تک‌نمایشگری کمتر کند. و امیدوارتر شوم به نوشتن چند نوشتار نمایشی تک‌اجراگرانه‌ دیگر براساس زندگی هنرمندان تئاتر ایران. که به نظرم به گردن هر نمایشنامه‌نویس، نمایش‌ساز و نمایشگری است که درباره‌ تاریخ سوگ‌ناک و تاسف‌بار هنر نمایش ایران و سرگذشت اندوهبار نمایش‌سازان و نمایش‌نویسان و نمایشگران رنج‌دیده، کام ندیده و قدرنشناخته‌ آن بخواند، بنویسید و بسازد. 
   
بازگشت به تئاتر
همچنان که گفتیم، برخی چهره‌های مشهور در این روزها روی صحنه‌اند که بازی آنها، گروهی از تماشاگران نه‌چندان حرفه‌ای را هم به سالن‌های نمایش می‌کشاند. خوشبختانه برخی از این چهره‌های مشهور، سابقه نئاتری خوبی دارند و اصولا از صحنه نمایش به سینما و تلویزیون رسیده‌اند. ازجمله این چهره‌ها، سارا رسول‌زاده است که با بازی در نمایش‌های خاطرات و کابوس‌های یک جامه‌دار، یرما و خانه‌ برنارد آلبا به کارگردانی دکتر علی رفیعی، سابقه خوبی در تئاتر ایران دارد و پس از سال‌ها غیبت به صحنه بازمی‌گردد.او قرار است در نمایش «آنها دروغ می‌گویند» به کارگردانی سهراب حسینی به همراهی سهیل مستجابیان بازی کند که این نمایش از اردیبهشت در پردیس تئاتر شهرزاد اجرا خواهد شد. مسعود طیبی کارگردان دیگری است که قرار است نمایشش از فردا در سالن ناظرزاده‌کرمانی تماشاخانه‌ ایران‌شهر به صحنه‌ ‌رود، نمایشی که فضایی از روم باستان و روایتی از یک جنگ زنانه برای تصاحب قدرت دارد و به نظر می‌رسد می‌تواند مخاطبان را به سمت خود جلب کند. 
   
نمایش‌های اقتباسی
در سال‌های اخیر، اجرای نمایش‌هایی براساس آثار ادبی ایرانی و خارجی مورد توجه کارگردانان ایرانی قرار گرفته است و در بهار امسال، شاهد اجرای چند نمایش اقتباسی خواهیم بود. یکی از این نمایش‌ها «بیژن و منیژه» به کارگردانی شکرخدا گودرزی است که همچنان که از نام آن برمی‌آید، برداشتی آزاد از شاهنامه فردوسی است. در این نمایش قرار است قربان نجفی، شهرام نجاتی، رضا عمرانی، محسن بهرامی، سحر یافتیان و پارمیس هوبخش بازی کنند. بیژن و منیژه از دوم اردیبهشت در تئاتر پردیس روی صحنه خواهد رفت. 
دیگر نمایش اقتباسی، «مردگان بی‌کفن‌ودفن» است که براساس کتابی به همین نام نوشته ژان ‌پل ‌سارتر به کارگردانی امیر ‌کمالی تا ۱۰ اردیبهشت هر روز از ساعت ۱۸ در عمارت ‌نوفل‌لوشاتو اجرا می‌شود و فاطمه ‌آموزگار، میثم ‌گودرزی، متین ‌خنجری، نیما ‌فرح ‌بخش، حسام ‌جواهری، امیر هامون، علیرضا ‌نیکخواه، امین ‌فرهمند و زهرا ‌شهبازی در این نمایش بازی می‌کنند.
«گالیله» اثر مشهور برتولت برشت با ترجمه زنده‌یاد حمید سمندریان هم قرار است از ۲۹ فروردین در سالن اصلی مجموعه تئاتر‌شهر روی صحنه برود که در این نمایش فرهاد آئیش در نقش گالیله، نورا هاشمی در نقش ویرجینیا، صدف اسپهبدی در نقش خانم سارتی و کاوه آفاق در نقش خواننده دوره‌گرد ایفای نقش می‌کنند.
از دیگر آثار مشهور ادبیات جهان که قرار است شاهد نمایشی براساس آن باشیم، باید از «شازده کوچولو» اثر مشهور سنت اگزوپری یاد کرد که قرار است به صورت اپرا تئاتر از ۲۹ فروردین تا ۳۰ اردیبهشت در تالار ‌وحدت اجرا شود. کارگردان اثر، ماهان ‌حیدری است و از‌جمله بازیگرانش می‌توان به کامران جهانبانی، نازنین کیوانی، امیررضا توانایی، کیانا ‌هویدا و نیکا ‌کاراهان اشاره کرد. 
«امشب به صرف بورش و خون» به کارگردانی صابر ابر هم یک اثر اقتباسی است که مهدی یزدانی‌خرم آن را براساس رمان «نازنین» فئودور داستایوفسکی و ترجمه یلدا بیدختی نوشته و از ۲۲ فروردین در بلک‌باکس پردیس تئاتر و موسیقی باغ کتاب روی صحنه خواهد رفت.همچنین نمایش «کمی کمتر بدزدین» به کارگردانی مهدی ارجمند از همین روز ساعت ۱۸ و ۳۰ دقیقه در سالن استاد عزت‌ا... انتظامی خانه هنرمندان آغاز خواهد شد و براساس تمی انتقادی از داریو فو نوشته شده است. الهام رضایی، مهدی ارجمند، هادی دلیرآقایی، فرهاد جودکی، شیما زادپور و‌... در این اثر ایفای نقش خواهند کرد.نمایش «روزمرگی» به کارگردانی مشترک شیماه خاسب و امیرسپهر تقی‌لو هم که از همین امروز در سالن ناظرزاده‌کرمانی تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه می‌رود، اثری اقتباسی است که براساس نمایشنامه «توتو» نوشته آنیس بس و دانیل بس با ترجمه راحله فاضلی و با بازی مهران نائل، جوانه دلشاد و فرزین محدث اجرا می‌شود. 
   
تلفیق موسیقی و تئاتر
چنان که از نمایش‌های روی صحنه بهار مشخص است، امسال هم شاهد اجرای چند اثر ترکیبی موسیقایی و نمایشی خواهیم بود. علاوه بر نمایش موزیکال «بیژن و منیژه» به کارگردانی شکرخدا گودرزی و اپراتئاتر «شازده کوچولو» نمایش‌های دیگری را شاهد خواهیم بود که موسیقی در آن نقش برجسته‌ای دارد. 
یکی ازاین نمایش‌ها، پروژه نمایشی‌موسیقایی «و تو هم برنگشتی» به کارگردانی و آهنگسازی مهیار علیزاده است که در تماشاخانه «ملک» روی صحنه رفته است. 
و تو هم برنگشتی اولین اثر مهیار علیزاده در عرصه کارگردانی است که پس از پروژه‌های متعدد خود در عرصه موسیقی فیلم، آلبوم و اجراهای زنده موسیقایی، به صحنه رفته است. علیزاده طی سال‌های گذشته به‌عنوان آهنگساز در پروژه‌های «حریق خزان» به خوانندگی علیرضا قربانی، «در شعله با تو رقصان» با همکاری صابر ابر، «دخت پری‌وار» به خوانندگی علیرضا قربانی، «افسانه چشم‌هایت» به خوانندگی علیرضا قربانی و همایون شجریان، «صبرکن» به خوانندگی محمد معتمدی، «هفت الف» به خوانندگی پارسا خائف، «ایستگاه» به خوانندگی امید نعمتی و تعدادی از آثار دیگر حضور داشته است.
همچنین آهنگسازی پروژه‌های سینمایی، تلویزیونی و نمایشی چون «صبحانه با زرافه‌ها» به کارگردانی سروش صحت، «ساکن طبقه وسط» به کارگردانی شهاب حسینی، «دورهمی» به کارگردانی مهران مدیری، «فرشته‌ها با هم می‌آیند» به کارگردانی حامد محمدی، «پرده‌نشین» به کارگردانی بهروز شعیبی، «زعفرانی» به کارگردانی حامد محمدی، «ملکاوان» به کارگردانی احمد معظمی، «نگاه‌مان می‌کنند» به کارگردانی محمدرضا اصلی و «درخت پرتقالی» به کارگردانی امیرهوشنگ معین هم بخش دیگری از فعالیت‌های مهیار علیزاده را تشکیل می‌دهد. 
محمد شمس لنگرودی، امیرحسین فتحی، فرزین محدث، یلدا عباسی، ساغر رجبی، مریم مشهور، آرش الیگودرزی (خواننده-بازیگر) و وصال علوی (خواننده-بازیگر) از هنرمندانی هستند که در این پروژه حضور دارند.همچنین دیگر پروژه موسیقی تئاتری در حال اجرا، «رستاخیز عشق» است که به دیدار شمس و مولانا می‌پردازد و فقط شنبه‌ها در سالن شماره ۲ پردیس ‌تئاتر ‌شهرزاد ‌اجرا می‌شود. 
محمد ‌رحمانیان نویسنده و حسین ‌مسافر ‌آستانه کارگردان این نمایش هستند و اصغر فریدی ماسوله، مهرداد ‌آبجار، بهادر ‌فاضل، محمدرضا ‌شریفی ‌علیایی، علیرضا ‌شریفی ‌علیایی، کمال رضوی، سروش ‌پارسا، علی ‌پورمراد، الینا ‌اخوان ‌ثالث و ... بازیگران این اثرند و کوروش ایرانمهر خواننده این تئاتر است.  
از دیگر نمایش‌های روی صحنه در این ژانر، باید از سرود-نمایش «عطر آدم» با متن و کارگردانی مهدی فرشیدی سپهر نام برد که در پردیس تئاتر شهرزاد به روی صحنه است. اجرای این نمایش که در دسته تئاتر مشارکتی جای می‌گیرد سعی دارد تا مانند‌ یک روانکاو بیننده‌اش را ببیند و به بخش‌های پنهان وجود او پی ببرد. نقش اشعار و موسیقی در این سرود نمایش‌ محوری و برجسته است و بازیگران در طول اجرا سرودهای متعددی می‌خوانند. این نمایش تا پایان فروردین اجرا خواهد شد.

کودک و نوجوان و نمایش‌های جدید
نمایش‌های ویژه کودک ونوجوان هم در روزهای پیش رو میزبان مخاطبان پرشور خود خواهد بود. نمایش «استخوان ماهی جادویی» نوشته منوچهر ‌اکبرلو به کارگردانی احسان ‌مجیدی که از۵فروردین روی صحنه است، تا پایان این ماه در ‌سالن ‌سینماتئاتر ‌کانون پرورش فکری در خیابان وزرا روی صحنه خواهد بود.داستان این نمایش که الهام فرج‌پور و علی ‌یدالهی بازیگران آن هستند، درباره سارا فرزند بزرگ پادشاه و ملکه است و۱۸خواهر و برادر دارد. حقوق پادشاه کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد و ملکه نیز بیمار است. فرشته از سارا می‌خواهد تا با یک استخوان ماهی آرزویی کند تا برآورده شود. اما ترجیح سارا، چیز دیگری است.در این ژانر همچنین به زودی شاهد اجرای نمایش«انگشتر اسرارآمیز» به کارگردانی میثم یوسفی از تولیدات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تالار هنر خواهیم بود. در خلاصه این نمایش آمده است: در شب تولد شاهزاده که مصادف با شب یلداست، شاهزاده دستور می‌دهد هر کس یک سبد گل پامچال بهاری برایش بیاورد او هم در ازایش یک سبد سکه طلا به عنوان جایزه خواهد داد. بهار هم به اصرار خانوم جان به جنگل می‌رود تا گل پامچال بهاری پیدا کند وگرنه حق برگشت به خانه رانخواهدداشت.درادامه اتفاق‌های اسرارآمیزی رخ‌می‌دهد...‌ .ناصر احمدی‌فر، عاطفه بحرالعلوم‌طباطبایی،مریم خاکسارتهرانی، محسن قصری، مینا مقامی‌زاده و شراره یوسفی بازیگران و بازی‌دهندگان این نمایش هستند.این نمایش از دوم اردیبهشت ساعت ۱۹‌ و ۴۵ دقیقه در سالن تالار هنر به روی صحنه می‌رود.

آرش شفاعی - گروه فرهنگ و هنر