فرسایش خاک؛ آشوب سیلاب

سؤال این است که اساسا چرا هر بارشی باعث به راه افتادن سیلاب می‌شود؟ مهم‌تر این‌که آیا وقوع سیلاب‌ها در ایران حاوی پیامی است؟ این‌که آیا باید منتظر افزایش تعداد وقوع این رخدادها در ایران باشیم؟ براساس آمار سازمان منابع طبیعی در۱۰سال اخیر بیش از ۱۶۰۰ سیل درکشوراتفاق افتاده که هر سیل به‌طورمتوسط بیش از۴۰میلیارد تومان خسارت اقتصادی برجای گذشته است. در دهه‌های اخیر در زمینه رخداد مخاطرات طبیعی در کشور، سیل یکی از پرتکرارترین سوانح بوده، به‌گونه‌ای که بررسی‌های انجام یافته نشان می‌دهند از دهه ۳۰ تاکنون وقوع سیل در ایران سیر صعودی داشته است. هرچند در دهه‌های ۸۰ و۹۰در مقایسه با دهه ۷۰ آهنگ افزایش رخداد کُند شده‌ اما کماکان تعداد رخداد به‌مراتب زیاد بوده؛ به گونه‌ای که دردهه‌های ۸۰ و۹۰حدود ۱۵۰۰ وقوع سیل ثبت شده‌است. بیشتر استان‌های کشور سابقه وقوع سیلاب به‌صورت محلی یا ناحیه‌ای را دارند وازاین میان می‌توان از استان‌های خوزستان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، لرستان، گلستان، مازندران، اردبیل، گیلان،‌ خراسان رضوی، اصفهان، فارس و کرمان به‌عنوان استان‌هایی با بیشترین رخداد سیل نام برد. گرچه سیل حدود۳درصد ازتعداد تلفات جانی مخاطرات طبیعی را درکشور به خود اختصاص می‌دهد اما میزان خسارات اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی به‌مراتب بالاتر ازتلفات جانی ناشی از آن است و نزدیک به ۳۰‌درصد از کل خسارت‌های مخاطرات طبیعی را شامل می‌شود اما فارغ از تغییرات اقلیمی که موجب پدیده‌هایی همچون ال‌نینو و برهم‌خوردن فصل‌ها و وقوع بارش‌های سیل‌آسا شده، تغییرات مهم در اکوسیستم هم ازجمله دلایل مهمی است که باعث افزایش رخداد‌های طبیعی همچون سیل می‌شود.امروز ایران در زمره نخستین کشورهای جهان درنرخ فرسایش خاک است. همین‌طور در طول دو دهه اخیر بخش مهمی از مراتع و پوشش گیاهی‌مان را نیز ازدست داده‌ایم. به این ترتیب به ترکیبی بسیار ویرانگر می‌رسیم؛ گیاهانی که نگهدارنده آب و رطوبت و موجب مقاومت خاک هستند از بین رفته‌اند، خاکی که امکان جذب و نگهداری آب را ندارد به‌شدت فرسوده شده و باران‌های تند و رگباری می‌تواند به‌راحتی تبدیل به سیل شود.