دنیایی که پر از هیاهو و شور و نشاط بچگانه بود و بیشتر اوقاتشان صرف سروکلهزدن با هم میشد. همیشه منتظر تعطیلات آخر هفته بودند تا با جمع هشتنفرهشان یک روز بهیادماندنی را رقم بزنند. دیدن خانوادههای پرجمعیت که تاهمین چند دهه قبل در ایران و دیگر کشورهای جهان اتفاقی عادی بود، مدتی است که به یک پدیده شگفتانگیز تبدیل شده و اخبار چنین خانوادههایی توجه مردم را به خود جلب میکند. همین چندی پیش بود که خبر طلبه دهه شصتی بهعنوان جوانترین پدر ایرانی و دارای ۱۵فرزند، بسیار جنجالی شد. پدر این روحانی جوان، ۲۲فرزند و پدربزرگش هم ۱۴فرزند داشت و بهصورت خانوادگی در این فضای فکری بودند که خانواده باید پرفرزند باشد. نگرانی و تاکیدهای مکرر رهبر معظم انقلاب هم درباره تنظیم(نه کنترل) جمعیت ایران مربوط به امروز و فردا نیست. چنانکه آمار هم نشان میدهد جمعیت ایران هنوز چند سالی با رسیدن به نقطه بحرانی فاصله دارد، اما مسأله اینجاست که اگر امروز فکری برای تنظیم جمعیت نکنیم، ۵۰سال دیگر و در نقطه اوج بحران جمعیتی دیگر حل آن به این سادگیها نخواهد بود. مشکلی که تنها با فرزندآوری و تشویق خانوادههای پرجمعیت تا حدودی حل میشود.
مزایای خانوادههای پرجمعیت
آذر رشتیانی، جامعهشناس و پژوهشگر در خصوص مزایای خانوادههایی باجمعیت زیاد به جامجم میگوید: «نحوه جامعهپذیری و فرهنگپذیری کودک در این خانوادهها بهتر شکل میگیرد. مهارتهای این کودکان بهتر میشود، چراکه بهصورت مرتب رفتارها را میبینند و دریافت میکنند و به آنها پاسخ میدهند. این موارد به رشد تربیتی کودک کمک میکند.»
این روانشناس با اشاره به کودکان در خانوادههای پرجمعیت تصریح میکند: «کودکان اینگونه خانوادهها، بازیهای بهتری آموخته و ارتباط موثرتری را با دنیای اطرافشان برقرار میکنند. همچنین کودک یاد میگیرد چگونه با مشکلات خود مقابله کند، اما در خانوادههای تکفرزند چنین شرایطی کمتر مهیاست، چراکه تنها همان یک فرزند در خانواده تعیین تکلیف میکند و بیشتر رفتار آن کودک در فضای خانه حکمفرماست.»
رفتار تکفرزندها چگونه است؟
این جامعهشناس معتقد است که در بسیاری از خانوادههای دارای یک فرزند، معمولا خلأ عاطفی و ارتباطی دیده میشود. وی تاکید میکند: «پدر ومادر این کودکان تمام تلاششان این است که کمبودها و توجه کودک را بهخوبی برطرف کنند اما اغلب اوقات این محبتها کافی نیست و جایگزین یک خواهر یا یک برادر نمیشود. کودک تمایل به برقراری ارتباط و بازی کردن با همسنوسالان خود دارد.» «تضمین سلامت روان در خانوادههای پرجمعیت و تکفرزند بستگی به شرایط خانواده و نوع برخورد و ارتباط والدین با فرزندان دارد.»
رشتیانی با ارائه توضیحاتی دراین خصوص میگوید: «برخی از پدر و مادرهای خانوادههای تکفرزند، چون والدین مهارت ارتباط با فرزند خود را دارند، میتوانند با وجود برخی ازامکانات به شکوفاشدن استعدادهای فرزند خود کمک کنند.»
وی میافزاید: «برخی ازخانوادهها هم با داشتن چند فرزند، بسیار موفق عمل میکنند و به نیازهای کودک توجه لازم را دارند. بچه در اینگونه خانوادهها با همسنوسالانش درارتباط است. درواقع استعدادش توسط خواهر وبرادرانش شکوفا میشود وآنان را بهعنوان الگویی برای خود قرار میدهد.»
تربیت نیروی انسانی از مزیتهای خانواده پرجمعیت
امانا...قراییمقدم، جامعهشناس و آسیبشناس اجتماعی در خصوص خانوادههای پرجمعیت نیز به جامجم میگوید: «درخانوادههای با جمعیت زیاد، یک نوع همدلی و مهربانی خاصی شکل میگیرد. بزرگترین مزیت این خانوادهها پرورش و تربیت نیروی انسانی بوده، چراکه بزرگترین سرمایه و ثروت کشور است.»
قراییمقدم بر این باور است کودکانی که در خانواده پرجمعیت رشد میکنند برخلاف خانوادههای کمجمعیت، اجتماعیتر و در آینده موفقتر هستند. وی تاکید میکند: «کودکان خانوادههای پرجمعیت با مشکلات و مسائل بیشترآشنا میشوند، با دیگران بهتر سازگاری میکنند وحضور آنان درکنار سایرفرزندان نوعی دلگرمی وعدم احساستنهایی برای آنان محسوب میشود. بهصورتکلی این خانوادهها اثرگذاری بسزایی دارند.»
زندگی در یک خانواده پرجمعیت معمولا سرشار از عشق، خنده و هرجومرج است. همیشه افرادی در اطراف هستند که به یکدیگر کمک کنند. بااینحال، ممکن است سروصدا، مشاجره و سردرگمی زیادی نیز وجود داشته باشد؛ اما برای افرادی که زیر یک سقف زندگی میکنند، داشتن مهارتهای ارتباطی خوب بسیار مهم است، ولی برای کسانی که از قرارگرفتن در میان عزیزانشان لذت میبرند، یک خانواده بزرگ میتواند مکان مناسبی بهعنوان یک خانه محسوب شود.
فواید داشتن خواهر و برادر
۱- افراد کمتر احساس تنهایی میکنند
۲- کمتر به خودخواهی دچار میشوند
۳- باعث بهبود روابط اجتماعی میشود
۴- باعث موفقیت تحصیلی در مدرسه میشود
۵- تجربه مراقبت از دیگران را پیدا میکنند
۶- تامینکننده نیاز به امنیت یکدیگر هستند