در جست‌وجوی خون سالم

واقعیت ماجرا این است به‌طورکلی اگر خون سالم و کافی از طریق اهدای خون داوطلبانه تامین نشود، سلامت خون و در نتیجه سلامت جامعه مورد تهدید قرار خواهد گرفت. اهمیت این ماجرا آنجاست که پژوهش‌هایی در زمینه عوامل مؤثر در گرایش و عدم‌گرایش به اهدای خون در افراد انجام شده است. بنا بر این پژوهش‌ها، سبک زندگی، فعالیت‌های عادی و معمول روزانه‌ای که افراد آنها را در زندگی خود به‌طور قابل‌قبول پذیرفته‌اند، به‌طوری‌که این فعالیت‌ها روی سلامت افراد تاثیر می‌گذارد فاکتورهای مهمی در گرایش و عدم‌گرایش‌ افراد است.

امنیت و سلامت بالا

اهمیت سبک زندگی بیشتر از آن جهت است که روی کیفیت زندگی و پیشگیری از بیماری‌ها که از مؤلفه‌های سبک زندگی هستند، مؤثر است. در مورد سلامت روان‌شناختی هم که از مؤلفه‌های سبک زندگی است، میزان افسردگی و اضطراب در اهداکنندگان به میزان معناداری کمتر از غیراهداکنندگان است. حس مفیدبودن و مهم‌بودن ناشی از اهدای خون سبب ایجاد احساس امنیت‌خاطر، خود‌بینی مثبت و احساس باارزش‌بودن می‌شود که در ارتقای سلامت روانی آنها و پیشگیری از بیماری‌هایی همچون افسردگی حائزاهمیت است. اگرچه مدیرعامل سازمان انتقال خون سال۱۴۰۰ عنوان کرده بود: مردم برای اهدای خون به زنان باردار، بیماران هموفیلی، تالاسمی و سرطانی‌ها فکر کنند که منتظر خون هستند. به گفته پیمان عشقی، امنیت و سلامت خون‌های اهدایی در ایران، آن‌طوری‌که سازمان بهداشت‌جهانی گزارش داده در حد کشورهای پیشرفته اروپایی است.

بیش از ۲میلیون و ۷۰۰هزار اهداکننده

سال گذشته بیش از دومیلیون و ۷۰۰هزار نفر برای اهدای خون به مراکز اهدا مراجعه کردند. طبق آمارهای سازمان انتقال خون، حدود ۲۰درصد از این تعداد به دلایل مختلف از اهدای خون منع شدند. هرچند بنا به گفته سخنگوی سازمان انتقال خون، حدود ۶۰درصد از معاف‌شدگان معاف موقت هستند که پس از طی زمان معافیت یا رفع دلیل معافیت می‌توانند دوباره برای اهدای خون مراجعه کنند. کسانی که می‌توانند خون اهدا کنند باید فشار خون دیاستولیک در بازه ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر جیوه و فشارخون سیستولیک در بازه ۹ تا ۱۸سانتی‌متر جیوه داشته باشند و خارج از این محدوده از اهدای خون به مدت یک‌روز معاف می‌شوند. میزان هموگلوبین در بانوان باید حداقل ۱۲گرم در دسی‌لیتر و در آقایان ۱۳گرم در دسی‌لیتر باشد. 

معاف‌شدگان موقت و دائم 

طبق اظهارنظر بشیر حاجی‌بیگی، معافیت‌ها به دو دسته موقت و دائم تقسیم‌بندی می‌شوند: «دلیل این تقسیم‌بندی محافظت از سلامت اهداکننده خون یا حفظ سلامت ‌گیرنده خون است که براساس استانداردهای جهانی و همچنین با درنظرگرفتن شرایط اپیدمیولوژیک بومی هر کشور در نظر گرفته می‌شود.» طبق گفته‌های سازمان انتقال خون، حجامت، تاتو، الکترولیز، سوراخ‌کردن گوش، خالکوبی، رفتار جنسی پرخطر و آندوسکوپی معافیت‌های ۱۲ماهه برای اهدای خون دارند. اگرچه عدم تکرار این اعمال در بازه زمانی ۱۲ماهه باعث می‌شود این گروه از معاف‌شدگان بتوانند دوباره برای اهدای خون اقدام کنند: «یکی از این معافیت‌های موقت و قابل برگشت مصرف آنتی‌بیوتیک است. کسانی که به‌دلیل مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی معاف شده باشند بعد از گذشت سه روز از اتمام درمان و بهبود و افرادی که آنتی‌بیوتیک تزریقی مصرف کرده باشند تا یک هفته پس از اتمام درمان و بهبود از اهدای خون معاف هستند و پس از آن در صورت رفع علائم بیماری که به‌خاطر آن دارو مصرف کرده‌اند، می‌توانند دوباره برای اهدای خون مراجعه کنند.» 

تب زیبایی و هپاتیت و ایدز

تب زیبایی؛ جذاب  برای جوانان و نوجوانان، اگرچه دغدغه بخشی از افراد بزرگسال هم شده است. تبی که در کنار دست‌زدن به انواع و اقسام جراحی‌های زیبایی، خالکوبی و تاتو را هم اضافه کرده است. زیبایی، آن هم از نوع تاتو مدتی است میان نوجوانان و جوانان همه‌گیری دارد، اگرچه صاحب‌نظران این حوزه بر این باورند افرادی که با وجود اختلالاتی که این کار در هویت فردی‌شان ایجاد می‌کند، خود یا حتی خانواده‌شان این موضوع را به‌عنوان یک آسیب اجتماعی قبول ندارند و صرفا آن را به‌عنوان یک نوع آرایش پذیرفته‌اند و رصد فضای مجازی بیانگر این است که این عمل در ایران نیز مورد اقبال برخی جوانان است. امروزه نوجوانان و جوانان به اعمالی همچون میکروپگمنتیشن، میکروبلدینگ و پیرسینگ علاقه نشان می‌دهند؛ اعمالی که روش‌شان تقریبا مشابه تاتو و خالکوبی است، درواقع مانند تاتو و خالکوبی روی پوست حمله تهاجمی دارند، بنابراین در اهدای خون باید مورد توجه ویژه قرار بگیرند. به گفته محمدرضا صفایی، متخصص پوست و مو، خالکوبی به‌دلیل شکستن سد دفاعی پوست می‌تواند سلامت فرد را تهدید کند، ازجمله بیماری‌های عفونی و بروز حساسیت و اگر وسایل خالکوبی به‌خوبی ضدعفونی نشوند ممکن است باعث انتقال بیماری‌هایی همچون ایدز شود. این کار علاوه‌بر احتمال انتقال بیماری‌هایی مانند هپاتیت و ایدز، بروز عفونت‌های مختلف باکتریایی، ویروسی و قارچی، ایجاد گوشت و بافت اضافی و بروز حساسیت‌ها ازجمله سرخی و خارش و پوسته‌ریزی را می‌تواند به‌دنبال داشته باشد: «تمام روش‌های خالکوبی تهاجمی محسوب شده و طی آن پوست خراشیده و سوراخ و از رنگ‌هایی همچون جوهر، سرمه، خاکستر یا رنگ‌های شیمیایی برای ایجاد نقوش استفاده می‌شود.» بنابر نظر صفایی، رنگ‌های غیربهداشتی، سوزن‌های تاریخ‌مصرف‌گذشته یا تجهیزاتی که در شرایط غیراستریل نگهداری می‌شوند، خطراتی هستند که سلامت فرد متقاضی خالکوبی و تاتو را تهدید می‌کند.