توسعه صادرات از سیبری تا شاخ آفریقا

چندی پیش بود که ایران رسما به‌عنوان یکی از اعضای گروه اقتصادی بریکس معرفی شد به طوری که در پایان پانزدهمین نشست کشورهای عضو بریکس به میزبانی آفریقای جنوبی که در ژوهانسبورگ برگزار شد، رئیس جمهور برزیل از کشورهای آرژانتین، مصر، ایران، عربستان سعودی، امارات و اتیوپی برای عضویت در این پیمان دعوت و اعلام کرد که عضویت کامل ایشان از اول ژانویه ۲۰۲۴ یا ابتدای زمستان سال جاری آغاز خواهد شد. به همین دلیل می‌توان گفت تا سه ماه دیگر گروه بریکس از پنج عضو فعلی آن شامل چین، روسیه، هند، آفریقای‌ جنوبی و برزیل به ۱۱عضو خواهد رسید.با توجه به این که کشورمان هم اکنون با تحریم‌های اقتصادی غرب دست و پنجه نرم می‌کند، کارشناسان معتقدند که یکی از راه‌های برون‌رفت از این فشارها، عضویت در پیمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای است. از این رو باید عضویت ایران در پیمان بریکس که عمدتا شامل کشورهایی است که رابطه اقتصادی زیادی با ایران دارند را  به فال نیک گرفت.
کارشناسان، بریکس را به‌عنوان تهدیدی برای غرب به‌ویژه آمریکا معرفی می‌کنند، البته نه‌فقط تهدیدی برای هژمونی دنیای غرب در صحنه بین‌الملل، بلکه نیرویی که می‌تواند به تسلط دلار آمریکا بر اقتصاد دنیا پایان دهد. بریکس می‌تواند این مهم را با ارائه جایگزین‌هایی برای نهادهای غرب‌محور مانند صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی انجام دهد.
از مهم‌ترین اهداف تشکیل این اتحادیه می‌توان به بهبود نظام پولی بانکی جهانی، عزم جدی بر دلارزدایی و تمرکز بر ارزهای ملی، حضور نمایندگانی از همه قاره‌ها، اتخاذ رویکردهای سیاسی ضد هژمون و تجدیدنظر طلبانه و مخالفت با تسلط غرب بر نهادها و ساختارهای بین‌المللی اشاره کرد.
از آنجا که ۲۰درصد تجارت جهانی، یک سوم خاک دنیا و یک‌چهارم تولید ناخالص جهان را به خود اختصاص داده‌اند به همین دلیل ایران می تواند به‌سادگی از مزایای بی‌شمار اقتصادی این امر در راستای توسعه اقتصادی خود بهره ببرد. ۵۰درصد صادرات ایران به مقاصد کشورهای عضو بریکس است به طوری که هفته گذشته سید احسان خاندوزی، وزیر اقتصاد و سخنگوی اقتصادی دولت اعلام کرد که حدود ۵۰ درصد صادرات و ۵۳ درصد واردات کشور مربوط به کشور‌های عضو بریکس است. 
وزیراموراقتصادی و دارایی دراین‌باره افزود: هیچ نگرانی از ناحیه تحریم‌های آمریکا درمشارکت ایران با بریکس و شانگها‌ی وجود ندارد. 
خاندوزی تصریح کرد: در سال۱۴۰۱ تجارت غیرنفتی ایران با کشورهای عضو بریکس ۱۴درصد افزایش پیدا کرد و به بیش از ۳۸ میلیارد دلار رسید. در سال‌های آینده ثمرات بسیار بیشتری از تعاملات اقتصادی ایران با این کشورها شاهد خواهیم بود و عضویت در بانک بریکس به تداوم رشد ۴درصدی مبادلات تجاری کمک می‌کند.

مزیت‌های صادراتی ایران

بررسی میزان جمعیت کشورهای عضو بریکس، نشان می‌دهد این گروه تا قبل از عضوگیری جدید، حدود ۴۲درصد جمعیت کل جهان را تشکیل می‌داد. در واقع جمعیت کل پنج کشور عضو این گروه دو میلیارد و ۸۳۰ میلیون نفر برآورد شده بود که هم اکنون با عضوگیری جدید گروه بریکس بالطبع تعداد کل جمعیت این گروه تغییر کرده است.به همین دلیل می‌توان گفت کشورهای عضو گروه بریکس از میزان جمعیت بالایی برخوردار بوده و بازارهای زیادی را برای واردات کالاهای مختلف دارند از این رو ایران می تواند سهم زیادی در صادرات محصولات و کالاهای خود به این کشورها داشته باشد. بیشترین صادرات ایران به بریکس می‌تواند شامل نفت، گاز و میعانات گازی باشد با این حال در این شرایط ایران باید نقش جدیدی پیدا کند تا بتواند بیش از پیش در تامین انرژی کشورهای هم‌پیمان خود که در بریکس هستند، ایفای نقش کند. 

پیش‌بینی افزایش صادرات به بریکس

عبدالمجید شیخی، کارشناس مسائل اقتصادی در خصوص مزایای عضویت ایران در بریکس می گوید: ایران در زمان دولت گذشته تنها به کشورهای غربی به‌خصوص آمریکا، آلمان، انگلیسی و فرانسه علاقه‌مند بود ولی با روی کار آمدن دولت مردمی سیزدهم، استقبال کشورهای دیگر از پیوستن ایران به پیمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، استقبال کشورهای همسایه از روابط با ایران و حتی کشورهای آمریکای لاتین و قاره آفریقا را مشاهده می‌کنیم.
وی می افزاید: دولت سیزدهم مستقر، مستحکم و با اراده است که تبدیل به قدرت منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای شده است و کشورهای دنیا حساب ویژه‌ای روی آن باز کرده‌اند.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار می‌کند: اعضای بریکس هم اکنون ۳۰ تا ۴۰ درصد اقتصاد جهان را به خود اختصاص داده‌اند و حجم زیادی از تولید ناخالص داخلی دنیا در اختیار این کشورهاست.
شیخی می گوید: از طرف دیگر کشورهایی که تا پیش از این دنباله‌روهای جناح غرب به‌خصوص آمریکا و اروپا بودند به این اتحادیه توجه خاصی پیدا کرده‌اند، با این حال پیوستن ایران به این اتحادیه، کشورمان را از زیر یوغ دلار خارج کرده و تحریم ها را بی‌اثر می‌کند.این کارشناس مسائل اقتصادی خاطرنشان می‌کند: پول ایران می‌تواند پایه پولی برای اعضای بریکس قلمداد شود به طوری که قبل از انقلاب نیز ۱۶پول ملی توسط صندوق بین‌المللی پول به عنوان مبنای ارزش پایه استفاده شده است. وی می‌گوید: پیش‌بینی می‌شود با عضویت ایران در بریکس حجم سرمایه‌گذاری و صادرات کشورمان به کشورهای عضو بریکس افزایش یابد  که این مساله می‌تواند به گسترش بازارهای جهانی برای ایران بیانجامد.

صادرات به بریکس در نیمه نخست سال جاری

مطابق اعلام گمرک کشور، در نیمه نخست سال جاری ۶۷ میلیون و ۷۳۳ هزار و ۵۵۳ تن کالا به ارزش ۲۴ میلیارد و ۱۴۳ میلیون و ۶۷۷ دلار به خارج از کشور صادر شده است که براین اساس، چین با شش میلیارد و ۹۲۱ میلیون دلار(۲۱ میلیون و ۹۲۰ هزار و ۱۹۰ تن)، امارات متحده عربی با سه میلیارد و ۱۶ میلیون دلار (شش میلیون و ۸۴۶ هزار و ۳۸۲ تن), هند با یک میلیارد و ۶۶ میلیون دلار(سه‌میلیون و ۷۵۶هزار و ۱۴۷تن)، روسیه با ۴۴۰ میلیون دلار (یک میلیون و ۶۹‌هزار و ۲۱۴‌تن)، آفریقای جنوبی با ۵۶ میلیون و ۲۵۵ هزار دلار(۱۸۳‌هزار و ۶۰۲ تن)، برزیل با یک میلیون و ۳۳۰ هزار دلار(۳۰۰ تن)، اتیوپی با ۲۷۷‌هزار و ۱۱۶ دلار(۴۱۲ تن)، مصر با ۲۷۱هزار دلار(۷۱۰ تن)، عربستان با ۱۷۹‌هزار دلار(۱۳۲ تن) و آرژانتین با ۹۵ هزار دلار (۳۵ تن) بیشترین واردات را از ایران در بین اعضای بریکس به خود اختصاص داده‌اند. بنابراین مجموع صادرات ایران به اعضای بریکس در نیمه نخست سال جاری ۱۱میلیارد و ۵۰۱میلیون دلار یا به عبارت دیگر ۳۳میلیون و ۷۷۶هزار تن بوده است که این امر نشان دهنده سهم ۴۷.۷درصدی به لحاظ ارزشی و سهم ۵۰ درصدی به لحاظ وزنی کشورهای عضو بریکس از واردات کلی محصولات از ایران است.