این «دادگاه» واقعی است

موضوع داستان‌ها پرونده‌های واقعی است. قاضی داستان شخصیتی شجاع، قوی، با علم ودانش زیاد و قاطع است. بهزاد خلج این نقش را به‌خوبی ایفا کرد و با این مجموعه شناخته شد. در کنارش مخاطب شاهد چهره‌های جدیدی است که همگی پیشینه تئاتری دارند و یکی از نکات مثبت آن هم حضور همین افراد است. چون مخاطب از این چهره‌ها پیش‌زمینه ذهنی ندارد و می‌تواند آنها را باور کند اما مهم‌ترین جنبه این سریال آموزش قوانین به شهروندان است تا ازاین طریق با مسائل حقوقی آشنا شوند. مسائلی که ممکن است در زندگی و حرفه‌شان نکات کلیدی و کاربردی باشد. بازپخش این مجموعه روی آنتن شبکه دو است و گویا قرار است فصل جدید آن هم ساخته شود. این مجموعه مابه‌ازای ایرانی ندارد و نخستین سریالی است که درباره دادگاه و قضاوت ساخته شده است.

مابه‌ازای داخلی نداشتیم

سیدمحمد حسینی، نویسنده آقای‌قاضی به جام‌جم می‌گوید: طبیعتا برای این سریال مابه‌ازای داخلی نداشتیم که من بتوانم در نگارش فیلمنامه از آن الگو بگیرم اما یک کاری به نام «قاضی جودی» دیدم که اتفاقا یک کار بسیار ضعیف آمریکایی و به لحاظ ساختاری خیلی عقب‌تر از سریال ما بود. به لحاظ داستانی هم کار بسیار متفاوتی از آقای قاضی بود. چون نظام قضایی ما با نظام قضایی آنها کاملا متفاوت است و نمی‌تواند سازگاری داشته باشد. به‌همین‌دلیل پیدا کردن مابه‌ازایی که بتوان از آن الگوبرداری کرد وجود نداشت. می‌توانم بگویم فقط به ساختار آن اثر توجه کردم و از آن کمک گرفتم و ساختار خودمان را بنا کردم.
وی در ادامه درباره قابلیت‌های پرونده‌های واقعی و تبدیل آنها به درام و داستان و فیلمنامه هم می‌افزاید: ما به دلایلی انتخاب‌های محدودی روی پرونده‌های واقعی داشتیم. نوع پرداختی که ما در این مجموعه و داستان‌ها داشتیم بر این اساس بود که فضای کار تحت هیچ شرایطی از صحنه دادگاه بیرون نرود و ما وابسته به بخش روایی داستان بیرون از دادگاه نباشیم و همه ماجرا را داخل دادگاه روایت کنیم. از طرفی حس کار را هم باید درمی‌آوردیم. به‌همین‌دلیل انتخاب‌های‌مان طبیعتا محدود می‌شد. 
وی همچنین ادامه می‌دهد: ما در همین مجموعه می‌توانستیم داستان‌هایی داشته باشیم که بخش‌هایی از آن بیرون دادگاه باشد اما به اقتضای شرایط، همه ماجراها در دادگاه اتفاق افتاد. 

یک دادگاه کاملا متفاوت

وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو عنوان می‌کند: نکته مهمی که برای ما در این مجموعه اهمیت داشت این بود که نمی‌خواستیم فضای دادگاه خیلی عصبی باشد؛ یعنی تمام تلاش‌مان را می‌کردیم که تنش در کار نباشد و اگر هست هم به حداقل رساندیم، یعنی نمی‌خواستیم فضای کار تاریک و سیاه، تلخ، جانکاه و اعصاب‌خرد‌کن و شبیه سینمای اجتماعی باشد. حتی می‌خواستیم جاهایی مخاطب‌مان لذت ببرد و بخندد و مفرح باشد. 
حسینی همچنین می‌گوید: یکی دیگر از نکاتی که در این کار برای ما مهم بود، جنبه آموزشی ما برای مخاطب بود. مثلا نکاتی که شاید خیلی دم‌دستی به نظر برسد و خیلی به آن توجه نشود اما نکته مهمی است. مثلا سیاهه‌ای که در خواستگاری مطرح می‌شود و جزو سنت‌های ما هم هست، سند حقوقی مهمی است که بعدها می‌توان به آن مراجعه کرد. به تعبیری یعنی موضوعاتی را انتخاب کردیم که عمومیت بیشتری داشته باشد؛ مثلا مسائلی که در آپارتمان‌نشینی هست و حقوق شهروندی و مسائلی از این دست؛ ضمن این‌که برای ما تنوع هم در این کار خیلی مهم بود. می‌خواستیم داستان‌ها یک‌شکل نباشند. از این‌رو خیلی وقت‌ها داستان‌های بسیار خوبی در پرونده‌ها پیدا می‌کردیم اما چون قبلا کار کرده بودیم، آن داستان را کنار می‌گذاشتیم. 
وی درباره تاثیر سریال در جامعه و این‌که تا چه حد توانسته گام مؤثری در آموزش مسائل حقوقی و قانونی باشد هم بیان می‌کند: مهم‌ترین جنبه‌ای که این سریال پیدا کرد و خیلی موفق بود، همین مسأله بود. یعنی طبق صحبت‌هایی که با دوستان و آشنایان داشتیم، متوجه شدم هر‌کدام یک مسأله حقوقی از این سریال یاد گرفته بودند؛ ضمن این‌که تلاش کردیم زبان پیچیده نظام حقوقی کشور را تا حد ممکن ساده‌سازی کنیم تا لطمه‌ای هم به آن زبان وارد نکرده باشیم. یعنی بار حقوقی را از آن نگرفته باشیم اما برای مخاطب قابل‌فهم باشد؛ چون واژه‌ها در قانون قضایی کشور ما حساس و سنگین هستند و هر‌کدام بار قانونی هم پیدا می‌کنند. به‌نظرم موفق‌ترین گامی که این سریال برداشت، همین مسأله بود. همین یکی از پیچیده‌ترین مراحل نگارش متن ما بود. بنابراین نمی‌توانید در سریال‌سازی تلویزیونی متنی را پیدا کنید که تا این میزان بازنویسی داشته باشد. گاهی پیش می‌آمد ما هر متن را ۸-۷بار به‌صورت کامل بازنویسی می‌کردیم.
وی در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره بازخورد مخاطبان و تاثیری که فصل قبلی سریال روی آنان گذاشته است هم می‌گوید: تصورم این است که مخاطب خیلی با این فضا ارتباط برقرار کرد. به همین دلیل در هر دو باری که کار روی آنتن رفت، یعنی هم در پخش ابتدایی و هم در بازپخش، این سریال جزو آثار پرمخاطب شد.
این نویسنده از انتخاب بازیگران به عنوان یکی از چالش‌های این سریال نام برد و افزود: ما در این سریال نمی‌توانستیم از یک بازیگر دو بار استفاده کنیم و این یکی از چالش‌های ما در آقای قاضی محسوب می‌شد. به همین دلیل حجم بازیگران‌مان خیلی زیاد بود. ضمن این‌که باید تلاش می‌شد بازی این حجم از بازیگران به هم نزدیک باشد. در شخصیت‌پردازی هم مهم‌ترین چالش و سختی کار ما آقای قاضی بود که شخصیت ثابت داستان بود. اتفاقا یکی از ایراد‌هایی که در ابتدا به ما گرفته شد، این بود که قاضی ما شبیه قاضی‌های واقعی نیست. نکته مهم این‌که برای دوستان قاضی این سریال به قدری مهم بود که به جزئیات هم اهمیت می‌دادند و نکاتی را بیان می‌کردند. اما آرام آرام این مجموعه جای خودش را بین همه باز کرد. چون تصویر متفاوتی ارائه داد. یعنی ما با قاضی‌ای صبور طرف بودیم که تمام تلاشش را می‌کرد به همه حرف‌ها گوش بدهد و آنها را درک کند؛ مثل حساسیتی که قاضی روی بچه‌ها داشت و برای آنها کوتاه نمی‌آمد. یعنی اگر جرمی مرتبط با بچه‌ها واقع شده بود، بالاترین حکم را می‌داد.

«آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱»

مدتی است اخباری درباره سری‌دوم این مجموعه منتشر می‌شود که سجاد مهرگان کارگردان «آقای‌قاضی» در گفت‌وگویی دراین‌باره عنوان کرده: کاراکتر اصلی سریال «آقای قاضی؛ شعبه۱۲۱» با بازی بهزاد خلج، وارد یک شعبه جدید به نام شعبه۱۲۱ می‌شود. در فصل دوم سریال، فقط فضای دادگاهی را ندیدیم و به محیط دادسرا هم رفته‌ایم، در واقع به فضای سریال‌های مرسوم تلویزیونی نزدیک‌تر شده‌است.وی با اشاره به این‌که در داستان‌های «آقای قاضی؛ شعبه۱۲۱» به درام‌های تک‌خطی نمی‌پردازیم، گفت: در فصل جدید سریال، داستان‌هایی متفاوت خواهیم‌داشت و تمرکزمان روی موضوعات پیچیده‌تر در کنار مشکلات عمومی حقوقی و قضایی خواهدبود. پس از فصل اول سریال، با توجه اعتمادی که نسبت به این سریال به وجود آمد و خروجی فصل اول آن، قوه قضاییه اعتماد بیشتری پیدا کرده تا داستان‌های پیچیده‌تری را در فصل دوم به تصویر بکشیم.مهرگان عنوان کرد: در داستان‌ها دیگر درام‌های تک خطی نخواهیم‌داشت و علاوه بر آن، به دغدغه‌های روز مردم نیز توجه خواهیم‌کرد. مسائل و آسیب‌های اجتماعی از جمله پرونده‌های کودک و نوجوان از دیگر پرونده‌های مدنظر ما خواهدبود.کارگردان آقای قاضی؛ شعبه ۱۲۱ همچنین بیان کرد: فصل دوم این سریال با ترکیب جدیدی از نویسندگان شامل ۱۲نویسنده شامل نویسندگان قبلی و جدید نگارش خواهدشد و طنزنویسی را نیز مدنظر قرار داده‌ایم. سرپرستی نویسندگان را نیز سیدمحمد حسینی برعهده دارد.