دنبال بصیرت‌افزایی در شعر آیینی باشیم

لازمه این کار، ارتباط بیشتر شاعران با محافل شعری است و شاعران ما باید شعرهایی بگویند که با توده مردم ارتباط برقرار کند و مداحان نیز معمولا از این نوع شعرها استفاده میکنند. برخی از اشعار با اینکه به لحاظ ادبی سطح بالایی دارد، مربوط به خواص است و اهالی تخصصی شعر با آنها ارتباط برقرار میکنند. این نقیصه اگر برطرف شود، ما سطح عالیتری از شعر آیینی را خواهیم داشت. عوامل متعددی در اینکه شعری در فرهنگی ماندگار شود و رسوخ کند، دخیل است که برخی از این موفقیتها دلیل خاصی داشت و برای بعضی نیز نمیتوانیم دلیل خاصی بیاوریم. نمونه بارز یکی از این شعرها مربوط به محتشم کاشانی «باز این چه شورش است که در خلق عالم است» میشود که در دوره پایانی و درخشان شعر فارسی به سبک عراقی سروده شده است. قبل از محتشم، شاعران بسیاری چه در بحث سوگ سروده و چه در بعد حماسه حسینی شعر سروده بودند و مسیرهای زیادی در این رابطه طی شده بود اما محتشم در میان دستاوردهای شعر فارسی، چه در سبک عراقی و چه هندی و ظرفیتهای ذهنی و زبانی شعر، در زمینه سوگ امام حسین(ع) توانست پیوند شاعرانهای ایجاد کند، شعر هم با قالب ترکیببند مخاطب را با خود همراه میکند و او را به دل واقعه عاشورا با بندهای مختلفش میکشاند. در دوره صفویه که این شعر بر سر در مساجد و تکایا نوشته شد، استقبال عام بین مردم نسبت به آن بهتدریج افزایش یافت و تبدیل به نقل محافل مداحان و مرثیهسرایان شد. ما در دوره معاصر هم اشعاری مانند «جاده و اسب مهیاست، بیا تا برویم» را داشتیم که بهدلایل مختلفی مانند خواندن آقای آهنگران، ماندگار شده است. در کنار محبت اهل بیت(ع) باید معرفت هم نسبت به آنها پیدا کنیم و صرفا نباید دنبال تأثیرگذاری عاطفی و گرفتن اشک از مخاطبان باشیم بلکه باید دنبال بصیرتافزایی باشیم. لازمه بصیرتافزایی این است که خود شاعر هم باید این معرفت را نسبت به اهلبیت(ع) داشته باشد تا در اشعارش متجلی شود. اگر نظام فرهنگی ما هوشمند و براساس اهداف تعریف شده باشد، میتواند مسیر شعر برای اهل بیت و امام حسین(ع) را تعیین کند؛ یعنی نظام فرهنگی ما نباید اینطور باشد که ذهن مردم طبق ملودیهایی که مداحان استفاده میکنند، تربیت شود. بهطور طبیعی، ذهن و ذائقه مردم با موسیقی عجین است و بعضی اشعار بیشتر در بین مردم جا میافتد. بهرغم اینکه شعرهای نو در قالب سپید و نیمایی یا کار درخشان سیدحسن حسینی «راز رشید» برای امام حسین(ع) سروده شده، بهنظر میرسد کماکان میداندار شعر آیینی ما قالبهای کلاسیک فارسی است. بعضی قالبهای ترکیبی مانند مخمص و مسدسها و مربعهایی که شاعران معاصر میگویند، بهنظرم ظرفیتهای بیشتری برای موفقیت نزد عموم مردم دارد.