در مسیر مصنوعی شدن!

تکنولوژی تازه‌ای که این روزها پایش به زندگی‌های‌مان باز شده و بر کسی پوشیده نیست. با وجود این‌همه توانایی، می‌تواند آینده جوامع را دچار تغییر و تحول کند! اما همه این تحولات روی خوشی خواهد داشت؟ متاسفانه پاسخ به این سؤال منفی است، چراکه در تازه‌ترین دستاورد و طبق گزارش تازه‌ای که پایگاه بیزینس اینسایدر خبر داده است، طی ماه گذشته میلادی، حدود ۴۰۰۰ نفر در آمریکا به‌خاطر هوش‌مصنوعی بیکار شدند. همین هشداری است برای این‌که از همین امروز در برابر این تکنولوژی با احتیاط عمل کنیم تا بعدها تنها دستاوردمان از این تکنولوژی، پشیمانی نباشد!
در ماه گذشته، بیشتر از ۸۰۰۰ کاهش شغلی در کشور آمریکا رخ داده است که علت بیکاری ۳۹۰۰ نفر از آنها به هوش‌مصنوعی نسبت داده شده است؛ ابزاری که مجموعه‌ای از الگوریتم‌ها، مدل‌ها و سیستم‌های رایانه‌ای است و با پردازش داده‌ها و با استفاده از آنها، پاسخ‌هایی هوشمندانه ارائه می‌دهد. پاسخ‌هایی که تنها به نوشته ختم نمی‌شود و هرآنچه که به آن نیاز داریم را به ما ارائه می‌دهد؛ از خدمات در صنعت خودرو، پزشکی، خدمات ‌مالی تا بازی‌های ویدئویی و ابزارهای رسانه‌ای! همین است که اوضاع را کمی نگران‌کننده جلوه می‌دهد؛ این‌که توانمندی‌های هوش‌مصنوعی در هر جهتی و برای هر خواسته‌ای بسیار زیاد است و گاهی این توانایی بالا، می‌تواند خطرساز باشد. از بیکاری تا برهم‌خوردن زندگی‌های شخصی، تا نفوذ به حریم‌های خصوصی و روی‌کارآمدن دروغ و تقلبی که هوش‌مصنوعی آن را برای‌مان شبیه‌سازی می‌کند اما چه باید کرد؟ اگر معتقدیم که کم‌کاری در زمینه فرهنگ استفاده صحیح از فضای مجازی، زندگی را برای‌مان سخت کرده، بهتر است در همین اولین روزهای روی‌کارآمدن هوش‌مصنوعی، محتاطانه‌تر و آگاهانه‌تر عمل کنیم.

انسان یا فناوری؟ مسأله این است!
«با روی‌کارآمدن هر نوعی از تکنولوژی در طول تاریخ، دسته‌ای از مشاغل از بین می‌روند و جای خودشان را به مشاغل جدیدتر و متناسب با نیاز روز می‌دهند.» این را دکتر امیر محترمی، عضو هیات‌ علمی دانشگاه صنعتی مالک‌اشتر و رئیس دانشکده هوش‌مصنوعی می‌گوید که معتقد است، بیکار شدن عده‌ای از افراد براثر روی‌کارآمدن هوش‌مصنوعی، موضوع غیرقابل‌پیش‌بینی و عجیبی نبوده و نیست! درواقع محترمی ، معتقد است که به‌طورکلی همه فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی، چنین خاصیتی دارند اما مهم راه‌چاره‌ای است که برای چنین موضوعی وجود دارد و آن‌هم توانمندسازی است: «واقعیت این است که شاید در ظاهر به نظر برسد که هوش‌مصنوعی، فرصت‌های شغلی را تهدید می‌کند اما اگر جوان‌های امروز، به علم روز مجهز باشند، خیلی سریع می‌توانند زمینه کار و اشتغال جدید را پیدا و فراهم کنند.» مگر نه این‌که بسیاری از برنامه‌ها و اپ‌های کاربردی، نحوه خریدکردن، سفارش‌دادن و برخی کارهای روزمره‌مان را تغییر دادند؟ چاره‌اش همسو شدن با جریان است؛ نه این‌که بر همان تفکر قدیمی بمانیم و بگوییم شغل‌مان از دست‌مان رفت! از نظر دکتر محترمی ازبین‌رفتن مشاغل، تهدیدی است که چاره دارد؛ اگر به‌دنبال راه‌چاره‌اش برویم، تبدیل به فرصت خواهد شد، در غیر این صورت، بله! بیکار خواهیم شد.
در همین مدت کوتاه از ظهور جنبه‌های عمومی هوش‌مصنوعی در زندگی اجتماعی افراد، می‌شود حدس زد که چه اتفاقی قرار است بیفتد. این‌که با ادامه این روند، حوزه هوش‌مصنوعی می‌تواند زندگی‌های فردی و اجتماعی و حتی اخلاقیات را تحت تاثیر قرار دهد. موضوعی که دکتر امیر محترمی هم آن را تایید می‌کند و از تلاش جامعه جهانی، برای تدوین پروتکل‌هایی برای کار با هوش‌مصنوعی می‌گوید: «مثلا یکی از بدیهی‌ترین اثراتی که از هوش‌مصنوعی در آینده خواهیم دید، تحت تاثیر قرار دادن و به‌خطرانداختن حریم‌های خصوصی است. از طرف دیگر، موضوعات فلسفی، ماهیت زندگی و به‌طورکلی، وجودیت انسان هم می‌تواند از این تکنولوژی تاثیراتی بپذیرد. برای همین است که بسیاری از کشورها ازجمله آمریکا، دغدغه جدی برای تدوین پروتکل‌هایی دارند که خط‌قرمزهای استفاده از ابزار را مشخص کنند.» اتفاقی که اگر رخ ندهد و به آن دقت و توجه نشود، بدون شک نه‌فقط کشور ما که به‌طورکلی جامعه جهانی با آثار زیان‌باری از تکنولوژی هوش‌مصنوعی مواجه خواهد شد.

منفی‌هایی که در مثبت خنثی می‌شوند!
بدیهی است که روی‌کارآمدن هر پدیده‌ای، هر دو جنبه مثبت و منفی خودش را بروز می‌دهد اما درباره هوش‌مصنوعی، کدام جنبه بر دیگری غلبه دارد؟ از نظر رئیس دانشکده هوش‌مصنوعی دانشگاه مالک‌اشتر، هوش‌مصنوعی می‌تواند جنبه‌های مثبت و اثربخش غیرقابل‌تصوری در زندگی فردی و اجتماعی افراد داشته باشد اما رخ‌دادن چنین اتفاقی، نیازمند توانمندسازی است. او می‌گوید که قدم اول برای استفاده از جنبه‌های مثبت این پدیده، آشناکردن جامعه، به‌خصوص جوان‌ها، اعم از دانشگاهی و غیردانشگاهی با این ابزار است: «می‌دانید؟ این آشنایی باعث می‌شود که همه دچار نوعی خودایمنی شوند؛ آن‌وقت است که در برابر تاثیرات منفی آن محافظت بیشتری از خود و زندگی‌شان خواهند داشت.» درواقع این اطلاع‌رسانی‌ها، فرهنگ‌سازی‌ها و آشناسازی‌ها با هوش‌مصنوعی، جای اما و اگر و ای‌کاشی برای روزهای آینده نمی‌گذارد؛ روزهایی مثل امروز که همه تقصیرها را بر گردن شبکه‌های اجتماعی و ورود کودکان و نوجوانان به فضای مجازی می‌اندازیم اما درباره هوش‌مصنوعی نباید چنین اتفاقی رخ دهد.

آینده،‌ همیشه روشن است
می‌گویند آینده با وجود هوش‌مصنوعی ترسناک است! آینده‌ای که به‌واسطه هوش‌مصنوعی، تغییرات بسیاری را به خودش می‌بیند اما دکتر امیر محترمی این‌طور فکر نمی‌کند: «کمی به عقب برگردیم؛ مثلا صد سال پیش. اگر صد سال پیش، به امروز نگاه می‌کردیم، زندگی به نظرمان ترسناک و غیرقابل باور نمی‌آمد؟ اما حالا چه شده است؟ معلوم است که نه! فراموش نکنید که آینده روشن‌تر از هر وقت دیگری است.» اما چه بهتر که خودمان را برای رسیدن چنین آینده‌ای آماده کنیم و با تمام توان و قدرت و علم و آگاهی به سمتش قدم برداریم؛ آن‌وقت است که خواهیم دید فواید هوش‌مصنوعی، چطور می‌تواند معایبش را کنار بزند و زندگی را سهل‌تر و حتی زیباتر از قبل کند: «البته که همیشه تکنولوژی راه‌حل‌هایی برای حل معایب هم پیدا خواهد کرد.»