چگونه با کودکان دروغ گو رفتار کنیم؟

داشتن فرزند دروغ گو می تواند یکی از چالش هایی باشد که والدین را سخت نگران می کند. در برخی از شرایط دوری از دروغ گویی و یا از بین بردن عادت دروغ گفتن در کودکان به آسانی قابل حل نیست. آیا تابحال فکر کرده اید که در این مواقع چگونه باید رفتار کنید؟ آیا می دانید دروغ گویی از چه سنی در کودکان دیده می شود؟ علت دروغ گویی کودک چیست؟ چگونه می توان فرزندمان را از تبدیل شدن به یک کودک دروغ گو دور کنیم؟ اگر شما نیز با این سوالات در ذهن خود کلنجار می روید پس مقاله زیر را مطالعه کنید. مشاوران مرکز مشاوره خانواده آویژه به بررسی دروغ گویی در کودکان پرداخته اند. با ما همراه باشید.

دروغ گفتن یعنی چه؟

دروغ بيان سخن و مطلبي است كه مطابق با واقعیت و حقيقت نيست. معمولا كسي كه دروغ مي گويد به تعریف در رابطه با امری می پردازد که وجود خارجی ندارد و خودش هم این موضوع را می داند. تنها کودکان دروغ نمی گویند. بلکه افراد بزرگسال نیز گاها افرادی به شدت دروغ گو هستند. به یاد داشته باشید که دروغ گویی را با خیال پردازی های کودکانه اشتباه نگیرید. کودکان گاهی بین تخیل و واقعیت تفاوتی قائل نمی شوند. آنها در این صورت سخنانی می گویند که بیشتر تخیل بافی است تا دروغ گویی.
اما کودکانی که آگاهانه دروغ می گویند، از طرح و نقشه قبلی برای کار خود استفاده کرده اند و هدف مشخصی را در سر دارند. کودک از دروغ گفتن برای رسیدن به هدف و مقصود خود و یا برای فرار از خشم و عصبانیت والدین استفاده می کند.

علل پیدایش دروغگویی در کودکان

١. دروغ یک نوع انحراف از سلامت روانی است. بدین‌ترتیب هنگامیکه والدین به صورت منطقی به نیازهای کودک خود پاسخ ندهند، کودک دروغگو می‌شود. اغو سعی می کند از دروغ گفتن برای رسیدن به اهداف خود که مورد بی توجهی والدینش بوده است استفاده کند.
٢. ضعف شخصیت و مورد تحقیر و تمسخر و سرزنش واقع شدن کودک به وسیله والدین و اطرافیانش منجر به دروغگو شدن او می‌ شود.
٣. همچنین کودک وقتی از سوی والدین و اطرافیان مورد توجه قرار نگیرد، برای جلب توجه دیگران و والدین دروغ می‌گوید.
٤. داشتن والدین یا اطرافیان دروغگو، می تواند کودک را دروغگو کند. زیرا کودکان به شدت والدین و بزرگترها را الگو خود قرار می دهند.
٥. تنبه های سخت و عصبانیت و خشم بیش از اندازه والدین می تواند باعث شود که کودک یک کودک دروغ گو شود.
٦. والدین و اطرافیانشان از آنها انتظارات بیش از حد دارند، لذا کودک به خاطر ترس از انتقاد و یا سرزنش شدن، دروغ می‌گوید.
٧. از سوی والدین، کودکان دیگر و یا اطرافیانش شخصیت وی مورد تهاجم قرار می‌گیرد، لذا برای دفاع از خود دروغ می‌گوید.
٨. بی‌توجهی والدین دربرخورد با کودکان و آموزش های نامناسب والدین و رفتار اشتباه آنها می تواند کودک را دروغ گو کند. به‌عنوان مثال والدین گاهی به شوخی دروغ می‌گویند. یا سعی می کنند مطلبی را از یکدیگر مخفی کنند و فرزندشان این موضوع را متوجه می شود.

در چه صورت دروغگویی کودکان نگران کننده است ؟

اگر کودک بعد از سنین پنج تا شش سالگی همچنان به دروغگویی خود ادامه دهد، می تواند جای نگرانی داشته باشد. پدر و مادر باید به دنبال علت دروغ گویی کودک خود باشند و سپس برای رفع کمبودهای کودک و علت های دروغگویی او تلاش کنند.
معمولا کودکان در سن 6 یا 7 سالگی از میزان دروغ های خود می کاهند. آنها احساس می کنند که دلیلی برای دروغ گفتن وجود ندارد. وممکن است آنها در مواقعی دروغ بگویند و بعد از آن احساس عذاب وجودان نسبت به کار خود داشته باشند. گاهی در مواقع نادر آنها از دروغ گویی برای رسیدن به اهداف خود استفاده می کنند.

پدر و مادر باید الگوی مناسبی برای فرزندشان باشند

هنگامی که والدین به یکدیگر دروغ می گویند، در واقع به کودک می آموزند که تو نیز می توانی این کار را بکنی. شنیدن دروغ های افراد بزرگسال به هنگام صحبت با تلفن نیز همین اثر را روی کودک دارد. به یاد داشته باشید که کودکان در چند سال نخست پس از تولد، تمایل شدیدی به الگوبرداری از پدر و مادر و سایر اعضای خانواده خود دارند.
ممکن است علت دروغگویی فرزندتان، رفتار خشن و عصبی شما به هنگام بروز اتفاقاتی مانند شکستن گلدان و نظیر آن باشد. در چنین مواقعی به جای تنبیه و دعوا کردن او، می توانید بگویید: «خیلی حیف شد که گلدان شکست. من آن راخیلی دوست داشتم. اما به هر حال تو که تقصیر نداشتی، اتفاقی افتاد و شکست.» به این ترتیب کودک دیگر دلیلی برای ترس و در پی آن، دروغ گفتن نمی بیند. در اینصورت اگر بار دیگر اتفاق مشابهی رخ دهد به راحتی حقیقت را خواهد گفت.
برای درمان دروغگویی باید علل آن به خوبی شناخته شود. برای پیشگیری و درمان دروغگویی، والدین و مربیان باید واقعیات را بپذیرند. آنها باید احساسات خشم و عصبانیت خود را کنترل کنند و برای شنیدن موارد خوشایند یا ناخوشایند از طرف کودک آماده باشند. رفتار درست والدین می تواند به کودک بیاموزد که در هر شرایطی صداقت بهترین گزینه است. حتی هنگامیکه خرابکاری وحشتناکی کردند آن را بیان کند و در رابطه با آن دروغ نگویند.

چگونه دروغگویی را درمان کنیم؟

برای درمان دروغگویی کودکان نیاز است که والدین با صبر و تلاش های فراوان از راهکارهای درمان و کنترل کودک دروغ گو کمک بگیرند. اگر به دنبال ترک عادتدروغ گویی کودکتان هستید می توانید از راهکارهای زیر کمک بگیرید.

یافتن علت دروغ گویی کودک

قبل از هر چیزی بهتر است به دنبال یافتن علت دروغ گویی کودک باشید. شما با دانستن علت دروغ گویی و انگیزه و هدف فرزندتان از دروغ گفتن می توانید بهتر به او کمک کنید تا دست از دروغ گویی بردارد.

نشان دادن ارزش راست گویی

با فرزند خود در رابطه با مزایای راست گویی صحبت کنید. فرزند شما باید بداند که دروغ گفتن یک کار ناپسند و نادرست است که باعث می شود کسی او را دوست نداشته باشد. شما باید با اعمال و رفتار خود ارزش راست گویی را به فرزندتان نشان دهید.

دادن آگاهي

پس از شناخت علت دروغ گویی، زمان دادن آگاهي و اطلاعات لازم است. براي مثال كودكي كه در اثر اشتباه در بيان تخيل و واقعيت دروغي گفته است، بايد بفهمد كه واقعيت چيست و تفاوت بین رویا پردازی، واقعیت و دروغ گویی را متوجه شود. به او بفهمانيد كه در بيان آن مسئله دچار اشتباه شده است. به فردي كه در سن تشخيص است بايد تفهيم شود كه سخني را كه گفته، ناپسند بوده است و مورد قبول و پذيرش پدر و مادر و ديگران نيست. همچنین ممكن است روزي اين گونه سخنان برای او مشکل ایجاد کنند و باعث آبروريزي هايي شوند.

اجازه بیان احساسات

کودک باید احساسات خود را آزادانه ابراز کند. در صورتی که بیان احساسات باعث آزار و اذیت اطرافیان شود باید به کودک آموخت که به تدریج این احساسات را جایگزین احساسات خوشایند سازد و نباید برای احساسش تنبیه شود. برای نمونه اگر کودکی از برادر کوچکترش خوشش نمی‌آید باید به او اجازه داده شود که احساسش را بیان کند.

ايجاد محيط سالم

محيط خانه و تربيت كودک را از ريا و نيرنگ دور سازيد و آن ها را از دوستان دروغ گو، حتي آن هايي كه گاهي به شوخي دروغ مي گويند دور كنيد. چرا كه كودک از بزرگترهایش الگو برداری می کند و جنبه نقش پذيري و تقليد دارد.

رعايت انصاف

كودک شاهد بي انصافي هاي والدين است. او مي بيند كه پدر يا مادر در اثر اشتباه ظرفي از دستشان مي افتد و مي شكند و كسي نيست آن ها را مورد بازخواست قرار دهد. ولي همين كه آنها ناخواسته ظرفی را بشکنند،با داد و فریاد والدین روبه رو شده و او را متهم به سربه هوايي مي كنند. در اين حالت چون كودک انصافي از پدر و مادر نمي بيند و از سوي ديگر مايل به شكست و تحقير شخصيت خود نيست، تن به دروغ مي دهد.

عفو و بخشش

در خانه و خانواده و تربيت فرزندان رعايت انضباط و ضوابط اخلاقي ضروري است. ولي زياده روي در اين امر درست نيست. براي واداشتن طفل به راست گويي ضروري است در مواردي از بعضي لغزش ها و اشتباهات كه گاهي خودمان هم مرتكب آن مي شويم، چشم پوشي كنيم و او را ببخشيم. بخشیدن و رفتار مناسب داشتن هنگام رویارویی با اشتباهات کودک کمک می کند تا او بتواندبر دروغ گویی غلبه کند و همیشه هر اشتباهی کرد راستش را به شما بگویید.

محدود كردن توقعات

انتظارات بیش از اندازه و خارج از حد انتظار از فرزندتان باعث می شود که او یک فرد دروغ گو شود. اگر از او انتظار داشته باشید که تمام خواسته های شما رابرآورده کند و کاری که شما در انجام دادنش ناتوان بوده و یا تنبلی می کنید او برایتان انجام دهد، مسلما فرزندتان دروغ گو خواهد شد. او برای فرار از زیر مسئولیت ها و انتظارات شما، به شما دروغ می گوید.

ايمن كردن از مجازات

فرزندان ما بايد در خانه احساس آرامش و اطمينان كنند و مطمئن باشند كه خطاهاي غیرعمد بخشوده مي شود. تنبيه و سرزنش براي مواردي است كه تعمدي در كار باشد و تازه اگر در همان كار عمدي هم سخن راست گفته شود موجب تخفيف در عقوبت بايد باشد.

پند و اندرز

اين امر در كودكان بسيار موثر است. چرا كه هنوز با فطرت خود فاصله چنداني نگرفته اند و هنوز درون و ضميرشان پاك و صاف است. بيان اين كه خدا از اين كار راضي نيست و آدم به جهنم مي رود، براي بازداشتن بچه ها از دروغ موثر است. اگر نمی دانید چگونه فرزند خود را پند و اندرز بدهید می توانید از مشاوره آنلاین خانواده کمک بگیرید.

محبت كردن

به فرزندان بايد محبت كرد. به گونه اي كه او گرمي و لذت آن را بچشد و احساس كند. وجود محبت سبب مي شود كه كودك نيازي به تظاهر و تصنع نداشته باشد و به دروغ و فريب رو نياورد. البته لازمه اين محبت آن است كه در مواردي لغزش او را ناديده بگيرند و اگر هم خطايي مستحق تنبيه انجام داد، او را ببخشند.

هشدار به كودك

ما معمولا سعي داريم به كودک تفهيم كنيم كه راه او راه درستی نيست كه اين سخنان براي همه كودكان قابل فهم نيست. اگر چه كودك بايد از قبل بداند كه دوست داشتن والدين چه منافعي براي او دارد. بعدها در سنين بالاتر مي توان به او گفت كه اين كار را خدا دوست ندارد.

مچ گيری

در برخی از موارد نیاز است که به کودک نشان داد متوجه دروغ گفتن او می شوید. به فرزندتان بفهمانید که متوجه می شوید او دروغ می گوید. البته مچ گیری همیشه روش مناسبی نخواهد بود. بهتر است این مرحله بعد از امتحان و تکرار روش های دیگر که در بالا گفته شد انجام بگیرد.
به یاد داشته باشید که این کار را در جمع انجام ندهید. وقتی با کودک خود صحبت کنید که تنها هستید و کسی در میان شما نیست. زیرا این کار می تواند احساس حقارت را در پی داشته باشد. همچنین ممکن است باعث شود که او نیز به دروغ گویی عادت کند.

تنبیه کردن کودک

اگر احساس کردید که دروغ گویی به یک عادت مخرب برای فرزندتان تبدیل شده است و او از دروغ گویی بسیار آسیب و ضرر می بیند، می توانید او را به درستی تنبیه کنید. البته فریاد زدن، پرخاشگری و خشونت نمی تواننند تنبیه مناسبی برای فرزندتان باشد. از تنبیه هایی استفاده کنید که آسان هستند و صرفا برای پاک کردن عادت دروغ گویی فرزند است. مثلا می توانید بگویید اگر دروغ بگویی نمی توانی برنامه کودک تماشا کنی و ... .

سخن آخر

مسلما دروغ گویی کودک می تواند والدین را در مقابل دیگران شرمسار کند. همچنین باعث شود که اعتماد به کودک از بین رفته و دائم احساس کنید که او دروغ می گوید. برای از بین بردن دروغ گویی کودک بهتر است هرچه سریعتر به دنبال راهکارهای مناسب باشید. برای این منظور می توانید از مشاوره تلفنی خانواده کمک بگیرید.