رمزگشایی از سفر سلطان

هیثم بن طارق از اعضای شناخته شده خاندان سلطنتی آل سعید است که یکی از علل انتصابش بهعنوان پادشاه کشور عمان این بود که سلطان قابوس فرزندی نداشت. حالا هیثم بن طارق سلطان عمان در حالی امروز به تهران میآید که هفته گذشته با سفر به مصر با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور این کشور دیدار و تحولات منطقهای و بینالمللی را مرور کرده بود. از این رو سفر سلطان عمان به ایران حول سه محور مناسبات دوجانبهگرایی، منطقهای و میانجیگری خواهد بود. این سومین سفر خارجی سلطان در طول سلطنت دو ساله اوست که به همین دلیل از بالاترین سطح اهمیت برخوردار است. همانطور که گفتیم، تنظیم مناسبات «دوجانبه ـــ منطقهای ـــ میانجیگری» سه ضلع اصلی سفر سلطان عمان به ایران است.در باب مناسبات دوجانبه یکی از اهداف این سفر ترویج همکاریهای میان عمان و ایران در حوزههای مختلف است و این سفر به نوعی بازدید حضور سید ابراهیم رئیسی در عمان است که رئیسجمهور کشورمان خرداد سال گذشته با سفر به مسقط به دیدار هیثم بن طارق آل سعید، رفت و ماحصل آن امضای ۱۲سند همکاری میان دو کشور ایران و عمان در حوزههای انرژی، سیاسی، حمل و نقل، همکاریهای دیپلماتیک، روابط تجاری و اقتصادی، علمی، محیط زیست و ورزشی بود و حالا قرار است این مناسبات در تهران گسترده شود. نخ اتصال تهران با قاهره و منامهلایه دوم این سفر مربوط به مناسبات منطقهای است که یکی از نمونههای آن مسأله مصر است. روابط دیپلماتیک ایران و مصر در دهههای اخیر بسیار سرد بوده اما اتفاق جدیدی که افتاده سفر سلطان عمان به قاهره در یکشنبه هفته قبل است که یکی از نشانههای ترمیم این رابطه دست پر سلطان برای وصل دوباره نخ ارتباط تهران و قاهره است. مؤلفه دیگر هم قرارداد صلح و تفاهم تهران و ریاض بوده که گرچه این توافق در چین حاصل شد اما عمان و عراق هم در رسیدن آن به سطح توافق تلاشهای متناظری داشتند. بنابراین نهفقط عادیسازی رابطه تهران با قاهره بلکه رابطه و منامه هم بخش دیگری از این طرح منطقهای است که در سفر امروز دنبال خواهد شد بهویژه که عضویت عمان در شورای همکاری خلیجفارس در کنار بحرین، کویت، قطر، عربستان سعودی و امارات میتواند یک تنظیمگر بسیار مهم باشد. استاد میانجیگریوجه سوم این سفر هم امر میانجیگری است که عمان همیشه استاد آن بوده و نمونه آخر آن هم وساطت برای آزادی اسدا... اسدی، دیپلمات اسیر ایرانی در کشور بلژیک بود. بنابراین پر بیراه نیست اگر بگوییم سلطان عمان به نجات مناسبات و فعال شدن کانال رایزنی برای تبادل زندانیان ایرانی و آمریکایی و موضوع برجام و توافق هستهای هم می‎آید، پروندهای که از مرداد ۱۴۰۱ حداقل در سطح رسمی بسته شده است. دقیقا قبل از این سفر هم آمریکا تاکید کرد توانایی ارتباط و ارسال پیام به ایران را حفظ کردهایم. آنطور که متیو میلر، سخنگوی جدید وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان گفته، دولت بایدن توانایی ارتباط و ارسال پیام به ایران را حفظ کرده اما محتوای این پیامها یا چگونگی ارسال آنها را تشریح نکرده است. بنابراین اصلا دور از ذهن نیست که گره تبادل زندانیان ایران ـــ آمریکا در این سفر گشوده شود و در عین حال دوباره ایران و تروئیکا دور یک میز بنشینند، چون بذر اولیه برجام در مسقط و سپس در سفر سلطان سابق عمان به تهران کاشته شد. از این جهت ‏سفر سلطان عمان به ایران، کانال جدیدی برای تنشزدایی منطقهای و جهانی است که سبب شده نتایج این سفر بسیار مهم و حیاتی باشد. لوکیشن استقبال طبق برنامهریزیهای انجام شده، رئیس جمهور کشورمان عصر دیروز در مجموعه فرهنگی ـــ تاریخی سعدآباد بهطور رسمی از سلطان عمان استقبال میکند و سپس رئیسی و سلطان هیثم بن طارق مذاکرات خصوصی خود را از سر میگیرند و پس از آن هیأتهای عالیرتبه دو کشور با یکدیگر گفتوگو و رایزنی خواهند کرد. تعدادی از وزرا و مقامات ارشد این کشور هم سلطان عمان را در این سفر دو روزه همراهی میکنند. چهارم اسفند۱۴۰۰ بدر بن حمد البوسعیدی، وزیر خارجه عمان به تهران آمد و دو طرف درخصوص دعوت سلطان عمان از رئیسی، رئیسجمهور ایران برای سفر رسمی به مسقط، برنامهریزی مربوط به این سفر و چگونگی اجرایی شدن توافقات نشست کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور به رایزنی پرداختند که درنهایت سفر یکروزه رئیسی به عمان در دوم خرداد ۱۴۰۱ انجام شد. بعد از آن سلطان عمان ۷ دی ۱۴۰۱ در دیدار امیرعبداللهیان در پاسخ به دعوت رئیسجمهور کشورمان ابراز امیدواری کرد در آینده نزدیک به ایران سفر کند و موضوعات در دستور کار مناسبات دو کشور بیش از پیش توسعه یابد. با این اوصاف گمانهزنیها و تحلیلها عمدتا معطوف به این مسأله است که یکی از مهمترین جنبههای رایزنی سلطان عمان در تهران با مقامهای عالیرتبه کشورمان با محوریت مسأله هستهای ایران خواهد بود.