دولت سیزدهم با ریل‌گذاری جدید در تعامل با همسایگان و ارتباط با کشورهای منطقه از غربگرایی صرف عبور کرده و تحولات مهمی را در تاریخ غرب آسیا رقم زده و سفر رئیسجمهور به سوریه در قله این گرایش به مقاومت و دیپلماسی انقلابی است. سیدابراهیم رئیسی، رئیسجمهور دیروز در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی و با همراهی جمعی از فعالان اقتصادی در پاسخ به دعوت رسمی بشار اسد، رئیسجمهور سوریه عازم دمشق شد. نکته جالب، جزئیات مراسم بدرقه رئیس جمهور بود که در فرودگاه مهرآباد اتفاق افتاد و آن هم حضور جمعی از خانواده‌ها و فرزندان شهدای مدافع حرم پیش از عزیمت بود؛ فرزندان شهدایی که پدران آنها در دفاع از حرم حضرت زینب(س) و در جنگ جهانی با تکفیری و سلفی‌ها به شهادت رسیدند و حالا بعد از ۱۲سال رئیسجمهور از ایران عازم سوریه بود که به نقطه صلح و ثبات رسیده است. رئیسی هم در فرودگاه فرزندان شهدا را مورد تفقد قرار داد و گفت: ان‌شاءا... بتوانیم پرچمی را که شهدا برافراشتند، افراشته نگه داریم و سلام شما را به حضرت زینب(س) می‌رسانیم. این سفر و فرامتن آن نکات بسیار مهمی در نظم جدید منطقه دارد که در این گزارش مرور خواهیم کرد.
جزئیات سفر به شام
حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه، مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ایران و سوریه، جواد اوجی وزیر نفت، امیر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، غلامحسین اسماعیلی رئیس دفتر و محمد جمشیدی معاون امور سیاسی دفتر رئیس جمهور و نیز جمعی از تجار و فعالان اقتصادی بخش خصوصی در این سفر حضور دارند. رئیسجمهور و هیات همراه، در سفر دو روزه خود به سوریه با مقامات عالی این کشور درباره راهکارهای تحکیم و تقویت روابط سیاسی و گسترش و ارتقای سطح همکاری‌های اقتصادی و تجاری رایزنی می‌کنند. علاوه بر این، رئیس جمهور در این سفر در نشست مشترک تجار ایران و سوریه حضور یافته و با آنان در زمینه‌های اقتصادی گفت‌وگو و تبادل نظر می‌کند. همچنین دیدار و گفت‌وگو با ایرانیان مقیم و زیارت اماکن مقدسه سوریه از دیگر برنامه‌های سفر رئیسی به سوریه است.
۱- چرا سفر سوریه مهم است؟
از هر زاویه و با هر جهان‌بینی متفاوتی که به سفر رئیس جمهور نگاه کنید رفتن به سوریه مهم است. دلیل اول به یک پیروزی مهم دیپلماتیک و میدانی برای جبهه مقاومت برمی‌گردد، جشن پیروزی و همدلی و همسویی مقاومت در منطقه در سفر رئیسجمهور ایران به دمشق معنا شده آن هم بعد از هزینه سنگینی که مردم سوریه در برابر جریانات تکفیری و سلفی پرداختند و دقیقا به همین دلیل مردم سوریه استقبال پرشور و عجیبی از نماینده ایران کردند.
۲- جشن پیروزی مقاومت
در تمام جنگ سال‌های دهه ۹۰ این فقط ایران بود که پشت دمشق را در این جنگ جهانی پیچیده خالی نکرد و حالا سوریه بعد از سال‌ها جنگ و درگیری با شکست قاطعانه دشمنان و تکفیری‌ها توانست به‌عنوان خط مقدم محور مقاومت با حمایت‌ها و کمک‌های جمهوری اسلامی ایران پیروز شود. مردم سوریه دیروز به همین دلیل استقبال متفاوتی از رئیس جمهورمان داشتند و این نمای منحصر به فرد در دمشق بازتاب نفوذ و نقش ایران در سوریه است و استقبال مردمی ثابت کرد جمهوری اسلامی ایران به خواست و اراده مردم و دولت سوریه در کنار دمشق ایستاده بود.
۳- اثرگذاری عمیق ایران
دلیل دیگر در باب اهمیت سفر به سوریه، تحولات جدید در منطقه و مشخصا توافق ایران و عربستان است که این موضوع را بسیار مهم و حساس کرده است. یعنی ایران در حالی که با عربستان سعودی در پارادایم منافع ملی خود به توافق رسیده در همان حال هم بعد از ۱۲سال به سوریه‌ای رفته که محل اصلی جنگ نیابتی سلفی‌ها و وهابی‌ها و جریان تکفیری بوده و این نشانه اثرگذاری ایران با دامنه‌ای بسیار وسیع است.
۴- تعاملات اقتصادی
سفر رئیسی به سوریه بعد از دوره‌ای طولانی صورت می‌گیرد و این موضوع از جنبه روابط و تعاملات دوجانبه تهران و دمشق هم حائز اهمیت است. دو کشور ایران و سوریه در زمینه‌های مختلف امنیتی و اقتصادی، همکاری‌های گسترده‌ای دارند که توسعه این همکاری‌ها برای هر دو دستاوردهای قابل‌توجهی خواهد داشت به‌ویژه این‌که سوریه در دوران بازسازی قرار دارد و این موضوع می‌تواند فرصت‌های اقتصادی و تجاری مهمی ایجاد کند. البته دولت نباید در کنار این فرصت خوب از تنظیم قرارداد‌هایی در زمینه‌های صنعتی، کشاورزی، بازرگانی و همچنین بحث مهم ترانزیت که مورد درخواست فعالان اقتصادی دو کشور است، غافل شود.
۵- عصبانیت تل‌آویو تا مرز جنون
سفر رئیسی به سوریه نشان داد که انتشار برخی اخبار درباره ادعای کاهش نفوذ ایران در سوریه و حتی منطقه، شایعاتی برساخته از سوی رسانه‌های نزدیک به آمریکا و اسرائیل بود، حتی بالاتر از این موضوع این سفر آنچنان بازتاب‌دهنده عمق و گستره نفود ایران است که قطعا می‌تواند از تهدیدات احتمالی رژیم‌صهیونیستی هم اعتبارزدایی کند تا جایی که بعید نیست اسرائیل بعد از شکست در توافق تهران و ریاض با سفر ایرانی به سوریه عربی به مرز جنون برسد و برای تحت‌الشعاع قرار دادن این سفر حوادث دست‌سازی را ایجاد کند، چراکه رژیم‌صهیونیستی بهتر از هرکسی می‌داند یکپارچگی و همسویی کامل مقاومت در منطقه چه مشکلات و هزینه‌هایی را برای این رژیم ایجاد خواهد کرد.
۶- نظم نوین منطقه
اگر جمهوری اسلامی نماینده فتح و ظفر دیپلماسی در برابر فشارهای دیپلماتیک جبهه آمریکایی ــ غربی بوده سوریه هم نمونه موفق پیروز هماوردی جبهه مقاومت با جبهه استکبار در میدان است و پیوستن این پیروزی‌ها به یکدیگر ابعاد تغییر نظم و جغرافیای سیاسی منطقه را رقم زده چراکه دشمن در میانه این فشار و جنگ به دنبال خاورمیانه آمریکایی با نظم متعلق به خود بود که پروژه آنها شکست خورد و با ایستادگی جبهه مقاومت، نظم منطقه‌ای منحصربه‌فردی در حال شکل‌گیری است.
۷- کریدور جدید جبهه مقاومت
نکته هفتم به‌عنوان فرامتن مهم این سفر کنسل‌شدن و لغو برنامه دشمن برای منزوی‌کردن جریان مقاومت و متقابلا ایجاد تنفس برای رژیم‌صهیونیستی است، به‌ویژه حالا که طرح آبراهام و عادی‌سازی رابطه رژیم با عرب‌های منطقه هم رنگ باخته است. این سفر ضربه مهم دیگری به امنیت اسرائیل است، چراکه خارج‌کردن فلسطین از اولویت اول جهان اسلام و درگیر کردن داخلی کشورهای اسلامی برنامه اصلی عبری ــ غربی بود که کلا این موضوع برخلاف خواست آنها پیش رفته و نه‌تنها ایران منزوی نشده بلکه کریدور جدیدی هم برای جبهه مقاومت بعد از سال‌های جنگ باز شده است.
۸- تثبیت قدرت مقاومت
یک نکته راهبردی دیگر درباره بازیابی سوریه و ورودش به کانال دیپلماسی مقاومت رنگ‌باختن تلاش‌ها برای همگراکردن کشورهای عربی علیه مقاومت و حامیان آن بوده است به‌طوری‌که ایجاد اتحاد عربی علیه مقاومت نه‌تنها عملیاتی نشد بلکه روابط کشورهای عربی با سوریه احیا هم شد و در ۱۴ آوریل، وزیران امور خارجه ۹ کشور عربی ازجمله شش عضو شورای همکاری خلیج‌فارس یعنی بحرین، کویت، عمان، قطر و عربستان‌سعودی برای یک نشست فوق‌العاده در جده گرد هم آمدند تا در مورد عادی‌سازی روابط با سوریه و احیای حقوق آن در اتحادیه عرب گفت‌وگو کنند و این مسیر نشان‌دهنده تثبیت قدرت مقاومت است.
۹- بازگشت از مسیر غلط
سوریه از ژانویه ۲۰۱۱ تا می۲۰۲۳، درگیر جنگی داخلی بود که آتش‌بیار معرکه آن بیشتر قدرت‌های خارجی بودند و به‌همین‌دلیل برخی دولت‌های عربی زخم‌خورده از مقاومت هم وارد درگیری با سوریه و حمایت از معارضان سوری شدند و به‌این‌ترتیب تبدیل به جزئی از نقشه آمریکا گردیدند اما امروز که متوجه قدرت مقاومت در حفظ منافع خودشان هم هستند، مجبورند مسیر غلط گذشته را تغییر دهند و جمهوری اسلامی به‌عنوان پرچمدار همگرایی امت اسلامی به استقبال از دور جدید بازسازی این روابط رفته و با سفر به دمشق این ریل‌گذاری را به‌صورت رسمی و علنی دنبال کرد.
۱۰- جبران اشتباه دولت سابق
درحال‌حاضر دقیقا ۱۴ سال از آخرین باری که رئیس‌جمهوری از ایران راهی دمشق شد می‌گذرد و این درحالی‌است که دولت قبل کاملا زمینه‌های همکاری اقتصادی با سوریه را آن‌هم در شرایطی که اوضاع شرایط بکرتری داشت، از دست داد و صرفا به تقویت موضع رابطه با غرب پرداخت اما در زمانه جدید که سوریه در حال تبدیل شدن به میدان رقابت برای کسب فرصت‌ها و منافع اقتصادی است، تأخیر در ریل‌گذاری اقدام مشترک تکرار فرصت‌سوزی‌های دولت سابق است که نباید دوباره از همان نقطه دچار آسیب شویم.
امروز حقانیت جایگاه ایران و سوریه کاملا اثبات شده است
سیدابراهیم رئیسی و بشار اسد روسای‌جمهور ایران و سوریه در نشست مشترک هیات‌های عالی‌رتبه دو کشور با تاکید بر این‌که روابط تهران و دمشق، حتی در دوره‌های سخت و دشوار هم با وجود توفان‌های شدید سیاسی و امنیتی در منطقه خاورمیانه، روابط با‌ثبات و پایداری بوده است، تصریح کردند: تغییرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بسیار، نتوانسته بر روابط برادرانه دو کشور تاثیر بگذارد. رئیسی دراین نشست ضمن ابراز خرسندی از پیروزی دولت و ملت سوریه و جبهه مقاومت در برابر تروریسم و عبور از دوران سخت، گفت: تغییرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بسیار، نتوانسته بر روابط برادرانه دو کشور تاثیر بگذارد. رئیسجمهور تصریح کرد: روابط ایران و سوریه با خون شهدای عزیز ما به‌خصوص شهید حاج قاسم سلیمانی گره‌خورده و این اسم رمز پایداری و استحکام روابط دو کشور است. رئیسی خاطرنشان کرد: دولت و ملت سوریه دشواری‌ها و مشکلات بزرگی را پشت‌سر گذاشتند و امروز می‌توانیم بگوییم که شما این مشکلات را پشت‌سر گذاشتید و با وجود تهدیدها و تحریم‌هایی که علیه شما تحمیل شد، توانستید پیروز شوید. رئیسجمهور در ادامه متذکر شد: امروز حقانیت جایگاه ایران و سوریه، انطباق این مسیر با عقلانیت و مقاومت و ایستادگی کاملا اثبات شده و جواب داده و کسانی که تا دیروز نسبت به موضع و جایگاه سیاسی و نظرات و دیدگاه‌های ایران درباره سوریه تردید داشتند، متقاعد شده‌اند که این موضع، به‌حق و عادلانه بوده است. رئیسی با تاکید بر حمایت و کمک ایران به تحقق صلح پایدار، ثبات و آرامش در سوریه، گفت: جمهوری اسلامی همان‌طور که در مبارزه با تروریسم در کنار دولت و ملت سوریه ایستاد، در عرصه آبادانی و پیشرفت نیز در کنار برادران سوری خود خواهد ماند.
سوریه کمک‌های ایران را فراموش نمی‌کند
بشار اسد، رئیسجمهور سوریه نیز در این نشست، با قدردانی از مواضع و حمایت‌های جمهوری اسلامی از دولت و ملت سوریه در روزهای سخت و بحرانی این کشور گفت: دولت و ملت سوریه محبت‌ها و کمک‌های برادران ایرانی خود را فراموش نخواهند کرد. رئیسجمهور سوریه خواستار نقش‌آفرینی بیشتر جمهوری اسلامی ایران در برقراری صلح و امنیت پایدار در این کشور و حضور مؤثر در بازسازی مناطق جنگ‌زده شد. بشار اسد تصریح کرد: روابط سوریه و ایران، روابط غنی و مملو از تجارب است؛ به این دلیل که حتی در دوره‌های سخت و دشوار هم با وجود توفان‌های شدید سیاسی و امنیتی در منطقه خاورمیانه، روابط با ثبات و پایداری بوده است. در این دیدار، روسای‌جمهور ایران و سوریه با اشاره به امضای اسناد همکاری بین دو کشور، بر اهمیت «برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه» در جهت تامین منافع دو ملت و سایر ملت‌های منطقه تاکید کردند.
یک کارشناس روابط بینالملل در گفتگو با جامجمآنلاین مطرح کرد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
