بحران آب جدی‌تر می‌شود | ذخایر برفی آب شد | عطش سدها بیشتر می‌شود

به گزارش جام جم آنلاین، در حالی به روزهای پایانی سال 1401 نزدیک می‌شویم که کشور همچنان با بحران کمبود آب دست به گریبان است و خشکسالی انباشته شده در کشور شرایطی ایجاد کرده است که در بسیاری از مناطق کشور شهروندان بیش از گذشته با بحران آب درگیر هستند.

بحران آب البته به مسائل اجتماعی نیز دامن زده، چراکه بسیاری از روستاهای کشور خالی از سکنه شده است و کم نیستند شهروندانی که تلاش می‌کنند به مناطقی مهاجرت کنند که بحران آب در آنها کمرنگ‌تر است. نگران کننده‌تر اینکه استان‌های شمالی کشور نیز با بحران آب رو به رو شده‌اند و افزایش جمعیت در این مناطق نیز مشکلاتی را ایجاد کرده است.

با این حال به نظر می‌رسد هنوز بسیاری از شهروندان بحران آب را با گوشت و پوست خود احساس نکرده‌اند، زیرا میزان هدر رفت آب در بخش‌های شهری نیز جدی است و در کلانشهری مانند تهران این روزها مصرف آب به حدود سه میلیارد متر مکعب در روز رسیده است.

البته نباید شهروندان را مقصر اصلی بحران آب در کشور دانست. کارشناسان معتقدند بیشتر منابع آب کشور به دلیل سوء مدیریت در بخش کشاورزی به هدر می‌رود، زیرا بهره‌وری آب در این بخش بسیار پایین است و نظارت مناسبی نیز بر کشت محصولات انجام نمی‌شود. به همین دلیل کم نیستند کشاورزانی که با کاشت محصولات آب‌بر زمینه را برای تشدید بحران آب فراهم می‌کنند.

کاهش 16 درصدی بارش‌ها

‌سال 1401 در حالی به روزهای پایانی خود رسیده است که می‌توان گفت در سال آبی جاری نیز بارش‌های  ثبت شده‌ نتوانسته بحران آب در کشور را کمرنگ‌تر کند.

این درحالی است که برخی شهروندان به اشتباه تصور می‌کنند با توجه به بارش‌های خوبی که در چند ماه گذشته اتفاق افتاده است، مشکل بحران آب در کشور برطرف شده یا دست‌کم کاهش یافته است.

احد وظیفه، رئیس مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی یکی از کارشناسانی است که تاکید می‌کند در مقایسه با دوره بلند مدت میزان بارش‌ها در سال آبی جاری کاهش داشته است.

آن طور که او توضیح می‌دهد، میزان بارندگی‌هایی که در سال آبی جاری( از ابتدای مهر) تاکنون ثبت شده در مقایسه با سال 1400 نیز کمتر است.

بررسی اطلاعات سازمان هواشناسی از این حکایت دارد که از ابتدای سال آبی جاری تاکنون در کشور به طور میانگین حدود 120 میلی‌متر بارش ثبت شده است.

این درحالی است که میزان بارش نرمال در بلند مدت حدود 143 میلی‌متر است. به همین دلیل می‌توان گفت در مقایسه با بلند مدت میزان بارش‌های سال آبی جاری تاکنون حدود 23 میلی‌متر یا 16 درصد کاهش پیدا کرده است.

 به نظر می‌رسد آنچه سبب شده برخی شهروندان تصور اشتباهی از میزان بارش‌های کشور داشته باشند، بارش‌هایی است که زمستان امسال اتفاق افتاد و منجر به اتفاقاتی در کشور شد.

‌براساس اطلاعات سازمان هواشناسی می‌توان گفت زمستان امسال به طور میانگین حدود 89 میلی‌متر بارش در کشور ثبت شده است.

رکوردداران کم بارشی

 کارشناسان سازمان هواشناسی معتقدند در سال آبی جاری برخی استان‌ها‌ بارش‌های نرمال و بیشتر از نرمالی داشته‌اند. اما مساله اینجاست که این استان‌ها محدود هستند و در بسیاری از مناطق کشور کم بارشی بسیار شدید بوده است.

بررسی داده‌های سازمان هواشناسی از این حکایت دارد که بیشترین بارش ثبت شده در استان‌های جنوبی کشور مانند بوشهر، فارس، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد و اصفهان اتفاق افتاده است.

این درحالی است که شرایط بارش‌ها در نیمه شمالی و شرق کشور مناسب نیست و استان‌هایی مانند هرمزگان و سیستان و بلوچستان کماکان با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند.

با این حال شرایط در برخی استان‌های کشور ناگوارتر گزارش شده است، چراکه با کاهش بارش‌ شدید رو به رو شده‌اند. برای نمونه می‌توان به استان سمنان اشاره کرد که با کسری 52 درصدی بارش رو به رو شده است. علاوه بر این استان‌های خراسان رضوی حدود 50 درصد، قزوین حدود 49 درصد، سیستان و بلوچستان حدود 45 درصد و آذربایجان شرقی با حدود 46 درصد کسری بارش داشته‌اند.   

‌شرایط در تهران نیز مناسب نیست، زیرا این استان تاکنون حدود 90 میلی‌متر بارش داشته است، این درحالی است که حد نرمال بارش در این استان حدود 153 میلی‌متر برآورد شده است.

به این ترتیب می‌توان گفت تهران در سال آبی جاری و در مقایسه با شرایط نرمال با کاهش حدود 42 درصدی بارش رو به رو شده است.

بهار با باران می آید؟

هرچند برخی سدها در جنوب کشور شرایط نامناسبی ندارند. اما در مرکز و شمال کشور کم نیستند سدها‌یی که هنوز تا شرایط مناسب فاصله زیادی دارند. برای نمونه می‌توان به سدهای پنجگانه استان تهران اشاره کرد و یا از شرایط سد سفید رود در استان گیلان نوشت.

این درحالی است که برخی کارشناسان احتمال می‌دهند بارش‌های فصل بهار نیز نتواند کم بارشی‌ حدود شش ماه گذشته را جبران کند. به همین دلیل پیش بینی اینکه برخی استان‌ها در تابستان پیش‌رو بیش از گذشته گرفتار بحران آب شوند، خیلی سخت نیست.‌

نگران کننده‌تر اینکه پوشش برفی کشور نیز مناسب نیست. براساس اطلاعاتی که مرکز ملی اقلیم و مدیریت بحران خشکسالی سازمان هواشناسی منتشر کرده‌، بخش قابل توجهی از برف‌های باریده در کشور آب شده است. ‌

به عبارت دیگر وسعت مناطق پوشیده از برف کشور در هفته چهارم بهمن ماه حدود 500 هزار کیلومترمربع برآورد شده بود. اما بررسی‌ تصاویر ماهواره‌ای اخیر از این حکایت دارد که بیش از 400 هزار کیلومتر مربع از این مساحت کم شده است.‌