رستگاری و سقوط انسانیت

احسان جانمی متولد سال ۱۳۶۰ زرین‌شهر اصفهان، کارگردان، بازیگر، نویسنده، دارای کارشناسی ارشد کارگردانی از دانشکده سینما تئاتر تهران، عضو هیات‌مدیره انجمن نمایش زرین‌شهر، و مسئول آموزش تئاتر مرکز آموزش هنر می‌باشد. او نمایش‌های افرا، سایه‌های یک زن، از خواب‌هایم خون می‌چکد، لیرشاه و... با گروه خودش به نام کاوش، اجرا کرده است. او همچنین کتاب «دخت شاه» را منتشر کرده که در رابطه با حکایت ناتمام زن است. زن یکی از دغدغه‌های مورد پردازش احسان جانمی در تئاتر هایش است. او کارگردانی است که با شگرد‌های مدرن کار می‌کند و در عین حال گاهی نیز به فضا‌های طنز و کمدی بها می‌دهد و این‌گونه تنوع ساختاری کارهایش را سمت و سو می‌دهد. با احسان جانمی درباره حضورش در جشنواره تئاتر فجر، حال و هوای آن و همچنین آخرین کارش گفت‌وگو کرده‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

امسال چندمین حضورتان در جشنواره تئاتر فجر است و با چه اهدافی این حضور تداوم داشته است؟
امسال دهمین دوره است که در جشنواره فجر شرکت می‌کنم، البته در بخش صحنه‌ای. باید صادقانه گفت ویترین تئاتر کشور جشنواره تئاتر فجر است و راهی است برای این‌که تو و گروهت بتوانی اثری را در معرض دید متخصصان تئاتر و اصطلاحا حرفه‌ای‌های این کار قرار بدهی که این می‌تواند محل تجربه‌آموزی، چالش و آزمون بزرگ‌تری باشد و کمک کند به بهتر شدن؛ البته تبلیغات حضور یا جایزه هم می‌تواند به اقتصاد گروه حرفه‌ای در اجرای عمومی کمک شایانی کند. اینها را بگذارید کنار دید و بازدید تئاتری‌ها که در دل جشنواره اتفاق می‌افتد.

نمایش خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند را چه زمانی و براساس چه موضوعی نوشته‌ای؟
نمایش خواب‌هایم سراغ تو را می‌گیرند، یکصد و دهمین اثر گروه کاوش است و با این‌که قصه آن برمی‌گردد به عهد ناصری و کشته شدن ناصرالدین‌شاه قاجار در پنجاهمین سالگرد تاجگذاری‌اش اما با تخیل من این واقعه تاریخی دستمایه‌ای می‌شود تا واکنش‌ اطرافیان را به این واقعه ببینیم و رستگاری و سقوط انسانیت را شاهد باشیم. نمایش رازآمیز و پر از گره و تعلیق که بازخورد خوبی از تماشاگران اصفهان و البته به‌واسطه جشنواره منطقه‌ای در شیراز گرفتیم.

چگونه شد که متن خودت را برای اجرا انتخاب کردی؟
من ذاتا کارگردانم اما علاقه چندانی به کارگردانی متون خودم ندارم و دغدغه‌مند هستم. شخصیت‌های اصلی این نمایش بانوان‌اند، کسانی که در این حادثه تاریخی کمتر دیده شدند و وقت خوبی بود که بشود اثری در مورد آن نوشت. سال گذشته تمرین شروع شد، اردیبهشت ۱۴۰۱ اجرا شد، آذرماه جشنواره استانی و دی‌ماه منطقه‌ای و بهمن هم جشنواره فجر.

شرایط اجرای امسال‌تان چقدر مساعد بوده است؟
این اجراهای متعدد، شرایط خوبی برای کار فراهم آورد که بعد از دوره سخت کرونا دوباره بتوانیم سر شغل و البته عشق‌مان تئاتر برگردیم.

بهترین دوره‌ای که در جشنواره حضور داشته‌ای پیش از این کدام بوده است؟
هر دوره‌ای از جشنواره برای من خاطره است اما شاید فجر ۱۳۸۴ به دبیری حسین مسافرآستانه برای من خاطره‌ساز‌تر است، دوره‌ای که از اول همه گروه را پذیرش کردند، پر از کارهای خوب داخلی و خارجی و ترکیب هیات داوران عجیب که برای هربخش داور مجزایی بود. متن جدا، بازی گروه داوری هم جدا و... فکر می‌کنم حدود ۲۰ داور آثار را می‌دیدند. بولتن نقد وجود داشت و البته حضور چند نفری که در بین ما نیستند و چند نفری هم که الان جزو سلبریتی‌ها محسوب می‌شوند؛ مثل حامد کمیلی یا مژگان خالقی که آن‌موقع اوایل کارشان بود و بازیگرهای خوبی بودند.

بهترین کاری که تاکنون در جشنواره تئاتر فجر اجرا کرده‌ای، کدام است؟
سایه‌های یک ‌زن؛ ۸۴، اگر مرد کوچولویی پیدایش شد که می‌خندید؛ ۸۶ و افرا؛ ۹۷ سه اثری هستند که بیشتر از بقیه دوست داشتم.

​​​​​​​ بهترین جایزه‌ای که تاکنون از جشنواره فجر گرفته‌ای چه بوده است؟
جایزه منتقدین سال ۸۴ و کارگردانی سال ۹۷ و تقدیر طراحی صحنه سال‌ ۹۹.

آیا جشنواره تئاتر فجر به شما اعتباری داده است؟
بی‌شک بله؛ فجر کمک کرد حرفه‌ای‌های زیادی من را بشناسند، اعتماد به نفس من را بالا برد و مسیر روشنی را در تئاتر که سال‌هاست شغل اول و آخر من است، پیش پایم گذاشت.

امسال دوباره جشنواره مناطق به صورت حضوری برگزار شده، چقدر این مناطق برای تئاتر شهرستان اهمیت دارد؟
شاید بتوانم این‌گونه بگویم، من امسال پرسابقه‌ترین کارگردانی بودم که در جشنواره منطقه‌ای بود. ۱۵ دوره کم نیست؛ از ۱۳۸۰ تا حالا جای این چند سال خالی، معایب و سختی‌هایی دارد اما مزایای آن بیشتر است. در آنجا رقابت و رفاقت بیشتر است، تماشاگران شهر دیگری کارت را می‌بینند و با فیلم، کارت را قضاوت نمی‌کنند که این واقعا بهترین حسنش است.و خیلی چیز‌های دیگر که اگر اقتصاد این جشنواره تامین شود؛ مثل امسال‌، بودنش بهتر از نبودنش است. شیراز میزبان منطقه ما، میزبان خیلی خوبی بود.

امروز حال و روز تئاتر اصفهان چگونه است؟
تئاتر اصفهان یک گروتسک عجیب است. اجرای عمومی رونق دارد، شهرداری اصفهان جانانه وسط میدان است اما کاش بقیه هم مثل آن بودند برنامه ریزی ندارد اما بداهه که ویژگی تئاتر اصفهان است در آن اتفاقات خوبی می‌افتد، مثل این جشنواره خندستان که امسال پنجمین دوره‌اش برگزار شد و این بزرگترین جشنواره کمدی کشور است. همینجا ازهمه دعوت میکنم که در این جشنواره تخصصی شرکت کنند یا پتانسیل‌های خوبی تو تئاتر اصفهان است که اگر بتوانند دست از حاشیه بردارند در تئاتر موفق‌ترند و اتفاق بهتری برایشان می‌افتد. به هر حال اصفهان امسال ۶ اثر در بخش‌های مختلف دارد نمایشنامه برتر دوم امسال از اصفهان و پژوهش برتر دارد که اینها همه از اصفهان پر استعداد حرف می‌زند، اما چرا با این همه ماجراجویی، اسم و رسم گذشته را ندارد.

روزگاری تئاتر اصفهان اسم و رسمی در ایران داشت آیا از آن اسم و رسم چیزی باقی مانده است؟
از آنجا که برنامه‌ریزی و صنف قوی ندارد، همه ارگان‌ها متحد وسط گود نیست و ادعا هم زیاد است که اگر این معایب نبود، الان اصفهان مثل باقی چیزها قطب تئاتر می‌بود.

تئاتر اصفهان چقدر می‌تواند اهل تئاترش را نگه دارد و چقدر از آنجا کوچ می‌کنند؟
کسانی که به امید واهی بهتر دیده شدن، کوچ نمی‌کردند.

امسال با چه امیدی به جشنواره تئاتر چهل و یکم پا می‌گذارید؟
امیدوارم این جشنواره به خیلی‌ها یادآوری کند که تئاتر شغل ماست، عشق ماست و رفیق روزها و شب‌های‌مان. ما آن را تنها نمی‌گذاریم چون اساسا با آن هویت داریم.

درامی روان‌شناسانه از اندرون حرمسرا

احسان جانمی، دهمین حضور خود در جشنواره تئاتر فجر را در چهلمین دوره تجربه می‌کند. او پیش از این سابقه ۹ دوره حضور در بخش نهایی جشنواره بین‌المللی فجر، ۱۵حضور در جشنواره منطقه‌ای و ۲۱ حضور در جشنواره استانی تئاتر را داشت و حالا یکی از فعالان این جشنواره محسوب می‌شود. جانمی، یکصد و دهمین اثر گروه تئاتر کاووش را در حالی در جشنواره تئاتر فجر روی صحنه می‌برد که پیش از این، رتبه اول کارگردانی، نویسندگی و طراحی صحنه را در جشنواره تئاتر استانی اصفهان و رتبه دوم کارگردانی و سوم نویسندگی را در بیست و هفتمین جشنواره تئاتر فجر مناطق کشور کسب کرده بود.گفتنی است او در کسوت کارگردان با نمایش چله‌نشین عشق در بیست و پنجمین دوره جشنواره، با نمایش افرا در سی و هفتمین دوره جشنواره، با نمایش «پنهان‌خانه پنج در» در سی و پنجمین دوره جشنواره و با نمایش بیداری خون در سی و نهمین دوره جشنواره فجر حضور داشت. «نمایش سایه‌های یک زن» روایتی از اتفاق‌های هیجان‌انگیز و پر رمز و رازی است که در اندرونی شاه روی داده و در این اجرا، به تصویر کشیده خواهد شد. درامی روان‌شناسانه و اجتماعی که داستانی را درباره کشته شدن ناصرالدین شاه قاجار و وقایع پس از آن در بستر دوران قاجار روایت می‌کند و از دل آن تلاش دارد به بررسی روابط میان آدم‌ها در آن دوره با کمک رمز، راز، تمثیل، نماد و ابهام بپردازد و با درونمایه اجتماعی و روان‌شناسانه خود، با مخاطب امروز ارتباط برقرار کنند. مائده وحید، ویدا موسوی، مهتاب کاظمی، امین پناهی، رضا توکلی، آیدا کلثومی، فریماه خلیلی، منصوره سلطانی، نگین صرامی، مائده ابراهیمی‌فخاری، نیلوفر قائم‌مقام، الهه عسکری، مهنوش امیری و حبیب‌ا... خدادادی ‌موسیری بازیگران این نمایش هستند.

روزنامه جام جم