فرار کارشناسان، انتقاد پلیس، همت‌دولت

چرا وقتی در ماده ۱۰۸قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به رفع نقاط حادثه‌خیز جاده‌ها تاکید شده و شش سال هم از اجرای این قانون می‌گذرد، دولت‌ها گام مؤثری برای اجرای آن برنداشته‌اند. وقتی پلیس راهور سال ۸۳ از وجود ۵۲۰۰نقطه حادثه‌خیز درکشور خبر داد، چرا با گذشت حدود دو دهه، هنوز هم همین عدد مرگبار را اعلام می‌کند. ۱۶هزار و ۷۷۸کشته در سال با ۵۲۰۰نقطه حادثه‌خیز، استخوان لای زخمی است‌که وضعش روزبه‌روز بدتر می‌شود.

تقی جباری‌فر، از استادان دانشگاه یزد در حوزه مدیریت آموزش با اشاره به تلفات جاده‌ای بالا در ایران به جام‌جم می‌گوید:«زمانی نزدیک به ۳۶هزار تلفات داشتیم و با کلی هنر این عدد در سال ۱۴۰۱ به ۱۸تا ۲۰هزار نفر رسید. این فقط تعداد تلفات است و بماند مجروحانی‌که دچار ضربه مغزی یا معلولیت شدند و آمارشان بیش از ۳۰۰هزار نفر است. در جاده‌های ما چه می‌گذرد و این چه فرهنگ رانندگی است یا کار برای مسئولان مهم نیست یا بودجه زیادی به این موضوع اختصاص نمی‌دهند. اگر دلسوز مردم هستید، نقاط حادثه‌خیز را اصلاح‌کنید. مگر نمی‌گوییم ایران‌کشور ماست، پس چرا برای اصلاح حادثه‌خیز بودن جاده‌ها، بی‌کیفیت بودن خودروها و نهادینه‌کردن فرهنگ صحیح رانندگی قدمی برداشته نمی‌شود. آیا قوانینی درکشور نداریم‌ که از این موارد به‌سختی حمایت‌کند. کالایی‌که باعنوان خودروی ملی تحویل مردم می‌شود، چه رتبه‌ای در مقایسه با سایرکشورهای صاحب صنعت دارد. آیا سردار هادیان‌فر در مورد تصادف آن ۵۲خودرو که‌ کیسه هوای فقط یکی دو خودرو باز شد، حق نداشت فریاد بزند؟ چه کسی مسئول این تعداد کیسه باز نشده است. وقتی خودروی ژاپنی در آمریکا دچار مشکل می‌شود برای رفع اشکال فراخوان می‌زنند اما آیا ما هم این کار را انجام می‌دهیم. خودرو در ایران پیش فروش می‌شود ولی در زمان تحویل هزار و یک مشکل دارد که خودش باعث بروز سانحه می‌شود. ارابه مرگ می‌سازیم، با قیمت‌های نجومی دست مردم می‌دهیم و بعد طلبکار هم هستیم. ما باید روی این مسائل حساس باشیم. سؤال من از وزیر آموزش و پرورش این است که شما برای آموزش فرهنگ رانندگی چه کرده‌اید.کشورهای بلژیک، هلند، اتریش، فرانسه و... توانسته‌اند با اقدامات پیشگیرانه، آمار تلفات جاده‌ای را در هفته، ماه و سال به حداقل برسانند. آنها هم تلفات دارند اما نه به‌شدت کشور ما. این چه وضعیت جاده‌ها و خودروهاست که آمار بالای تصادفات، مصدومان و کشته‌ها را رقم می‌زند.»

او به نگاه منفی‌کارشناسان خارجی به جاده‌های ایران اشاره می‌کند:«مدتی پیش از دانشگاه‌های هلند و فرانسه، دو روان‌شناس ترافیک دعوت‌کردیم تا به ایران بیایند. پس از رسیدن به ایران، نماینده‌های ما به استقبال آنان رفتند اما گفتند ما دو روز در تهران کار داریم و هر زمان خواستیم به یزد بیاییم، اطلاع می‌دهیم. سه روز بعد، اطلاع دادند که مهمانان شما در دانشگاه یزد هستند و پس از دیدار، آنها گفتند در تهران، اصفهان، قم و یزد رانندگی‌کردیم. پس از مدتی به‌کشورهای خود برگشتند و یک هفته بعد نامه‌ای از آنها به دست‌مان رسید که به ما گفته بودند تاریخ یزد و اصفهان بسیار عالی بود اما بعد از برگشت به کشورهای‌مان درکلیسا دعا کرده و خدا را شکرکردیم‌ که در جاده‌های شما کشته نشدیم.»

او استفاده نکردن از علم و تجربه و دانش متخصصان را معضل اصلی می‌داند: «من در دانشگاه میشیگان تحصیل‌کرده‌ام. روزی یکی از استادان به من‌گفت شما در اینجا مدیریت می‌خوانی اما نه به درد خودت می‌خورد و نه کشورت. کسی‌ که شهردار، استاندار و معاون حمل و نقل شده، آیا از تجربه، دانش و بینش کافی برخوردار است ‌که کاری انجام دهد. معتقدم کار باید دست کاردان و کسی باشد که کار عملی انجام داده باشد، نه این‌که بگویند ایرانی‌ها خیلی حرف می‌زنند و حرف‌های‌شان هم بی‌ارزش است. وقتی ارائه برنامه و آموزش مهم باشد، مشکلات هم حل می‌شود.»

این استاد دانشگاه به اقدامی در زمان ریاست‌جمهوری جورج بوش پدر در آمریکا برای کنترل تصادفات جاده‌ای اشاره می‌کند: «مسئولان گفتند می‌خواهیم تلفات جاده‌ای به حداقل برسد. آقایی به رئیس‌جمهور آمریکا معرفی شد و ایشان ‌گفت به من وقت، زمان و بودجه کافی بدهید و پس از شش ماه تا یک سال دیگر گزارش می‌دهم. بودجه تعیین شد و پس از انجام برنامه‌ریزی‌های لازم گفت، یک ساختمان راهنمایی و رانندگی در مدارس وکلاس‌های دهم، یازدهم و دوازدهم ایجاد کنید تا رانندگی در شرایط مختلف به دانش‌آموزان آموزش داده شود. قانون‌شکن همیشه در جامعه وجود دارد اما وقتی افراد آموزش ببینند، راننده تاکسی خود پلیس و قانونمدار می‌شود و جامعه به سمتی حرکت می‌کند که باید در حرکت باشد. با این روند تلفات جاده‌ای هم کاهش پیدا می‌کند. رتبه‌ای‌که درحال حاضر در سطح دنیا داریم، جالب نیست. صداوسیما، نیروی انتظامی و آموزش و پرورش باید نقش خود را ایفا کنند. باید برنامه بگذاریم و امروز شروع‌کنیم که فردا خیلی دیر است. مسأله این است‌ که به وعده‌ها عمل نمی‌شود وکار جلو نمی‌رود. برنامه‌ای ارائه می‌کنند، چهار تا حرف می‌زنند اما وقتی پیگیری می‌کنیم، می‌گویند حالاما یک چیزی‌گفتیم، شما چه کار به این قضیه داری!اگر می‌خواهیم کاری انجام دهیم، به برنامه، مجری و بودجه نیاز داریم تا کارها جلو برود و در حد شعار باقی نماند.»

مسأله این است‌ که به وعده‌ها عمل نمی‌شود وکار جلو نمی‌رود. برنامه‌ای ارائه می‌کنند، وقتی پیگیری می‌کنیم، می‌گویند حالاما یک چیزی‌گفتیم، شما چه کار به این قضیه داری!

دستور رئیس‌جمهور

پس از انتشار گزارش روزنامه جام‌جم با تیتر«نقاط حادثه‌خیز» در دست‌انداز دولت‌ها» رئیس‌جمهور در سفر خود به خراسان‌جنوبی به آن واکنش نشان داد و در سخنرانی در جمع مردم‌ گفت:«توجه به نقاط حادثه‌خیز، از اولویت‌های دولت سیزدهم در سراسر کشور است که باید به‌سرعت اصلاح شود تا شاهد اخبار ناگوار در ایام عید و غیر آن نباشیم. نقاط حادثه‌خیزی داریم، خانواده‌هایی می‌روند و بعد از مدتی خبر ناگوار می‌آید که نباید این باشد. در جلسه اقتصادی نیز به این موضوع اشاره کردم که ۱۲کیلومتر جاده‌ای که کمبود آن احساس می‌شود به‌سرعت جبران، نقاط حادثه‌خیز اصلاح و دو بانده کردن جاده‌ها تسریع شود.»

نقاط حادثه‌خیز در اولویت باشد

سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس راهور، دومین‌ کسی بود که به گزارش جام‌جم واکنش نشان داد: « ۳۴درصد تصادفات در راه‌های اصلی رخ می‌دهد و ۷۵درصد آنها منجر به فوت در این راه‌ها می‌شود. در هفت ماهه سال۱۴۰۰، ۱۰هزار و۲۵۶ نفر جان خود را از دست دادند و در هفت ماهه امسال ۱۱هزار و ۷۳۴ نفر یعنی ۱۴درصد افزایش فوتی‌ داشته‌ایم. افزایش ۱۴درصدی فوتی‌ها بی‌سابقه است و درخواست داریم دولت سیزدهم به مقوله تصادفات رانندگی توجه‌کند و پشتوانه مالی برای مواردی مانند رفع نقاط حادثه‌خیز و سایر موارد را در نظر بگیرد.»

کیفیت نامطلوب جاده‌ها

علیرضا رهایی، مدیرکل دفتر مطالعات زیربنایی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی هم به نوعی با تایید گزارش جام‌جم به کیفیت نامطلوب مسیرهای ارتباطی در کشور اشاره کرد: «فعالیت‌های ارزشمندی برای توسعه مسیرهای ارتباطی در این زمینه طی چهار دهه اخیر انجام شده که درعین‌حال با شرایط مطلوب مورد نظر فاصله دارد. طبق برآورد موجود، ارزش زیرساخت‌ها فقط در بخش جاده‌ای حدود ۳۰۰۰میلیارد تومان است که بنا به استانداردهای جهانی باید ۳ تا ۶درصد آن صرف امور نگهداشت زیربناها شود ولی تاکنون حدود ۱۰درصد این اعتبارات تخصیص پیدا کرده است. بر همین اساس لازم است جایگاه ویژه‌ای برای این مبحث در قانون پنج‌ساله برنامه هفتم توسعه و بودجه ۱۴۰۲ در نظر گرفته شود.»

روزنامه جام جم