اقتباس را جدی بگیریم

در سالهای اخیر بارها دیدهایم تا سوژهای در سریال یا برنامهای میگیرد و بهاصطلاح گل میکند بهدنبال آن دهها سریال و برنامه سعی میکنند برمبنای همان سوژه تولید شوند و روی آنتن بروند. در حالی که نباید چنین اتفاقی بیفتد و باید کارگردانان و تهیه کنندگان بهدنبال سوژههای نو باشند. این کپیکاری یا رونویسی از آثار موفق، چندان مناسب نیست. مثلا زمانی بود که سریالهای طنز آیتمیک گل کرد و بهدنبال آن فراوان سریالهای این گونه ساخته شد و کار به نوعی ابتذال رسید یا زمانی سریالهای ماورایی گل کرد و بهسرعت چند نمونه از این سریالها ساختند که فقط معدودی موفق بودند. به نظرم در خلق هنری باید همه آثار موفق را پیگیری کرد و آنها را دید ولی نباید کپی کرد. حتی اگر بدانیم موفقیتمان با کپیکاری حتمی است، باز هم نباید کپی کنیم، چون درنهایت هیچ اثری نمیتواند موفقیت نسخه اصلی را پیدا کند. به عنوان مثال، فیلمی مانند «پدرخوانده» که از تلویزیون خودمان هم بارها پخش شده در کشورهای دیگر به انحای مختلف و بهصورت غیرمستقیم یا مستقیم عاملی شده برای ساخت محصولاتی که بیش از همه بر سر کپیکاری شخصیت دون کورلئونه تمرکز کردهاند ولی بعد از این همه سالها میبینیم اصل فیلم همان یکی است و هیچکدام از کپیها برابر اصل نشدهاند. اخیرا در فیلمها و سریالها دیدهایم که خیلی میخواهند نوعی درگیریهای پایین شهری را ارائه کنند و همه هم با کپیبرداری از یکی دو فیلم بوده که آنها هم خودشان کپیبرداری نمونههای مکزیکی بودهاند! اینکه چرا این همه باید کپی کنیم، واقعا دلیلی ندارد جز تنبلی. اگر قدری تنبلی را کنار بگذارند و به سمت مطالعه متون ادبی ماندگار خودمان بروند، یقینا میتوانند فراوان متن خوب پیدا کنند که میشود با حداقل تغییر آنها را به سریالها و فیلمهای عالی تبدیل کرد. ما ادبیات قوی و داستانپردازی به اندازهای داریم که اگر مورد اقتباس قرار گیرند تا سالها میتوانیم محصول نمایشی خوب داشته باشیم ولی متاسفانه کمتر کسی دنبال کار سخت میرود و اغلب میخواهند سادهترین و آسانترین کار را که کپی از نمونههای موفق قبلی است، تکرار کنند و برای همین است که متاسفانه بارها با گیر وگرفتها ناشی از رعایت نکردن حق مؤلف هم مواجه میشویم. اگر بخواهیم یکی از راههای ارتقای سریالسازی را مرور کنیم، بیشک باید به استفاده از متون قوی و امتحان پس داده ادبی برای اقتباس اشاره کنیم. اگر بتوانیم برنامهای جامع برای اقتباس داشته باشیم به احتمال زیاد خواهیم توانست سریالهایی به مراتب بهتر تولید کنیم.