ایران در نقطه‌کور «بلاکچین»

جهان دوره جدیدی را با ارزهای دیجیتال تجربه میکند. باید توجه داشت که ارزهای دیجیتال بر بستر «زنجیرههای بلوکی» یا همان «بلاکچین» فعالیت میکنند. این فناوری، اطلاعات را از بلوکی به بلوکی دیگر منتقل میکند. بلوکها واحدهایی هستند که اطلاعات را پردازش و حفظ میکنند؛ بدون اینکه امکان تصرف روی آنها وجود داشته باشد. مجموعه این بلوکها، یکبلاکچین (chain) را ایجاد میکند؛ فناوریای که امنیت بسیار بالایی دارد. بلاکچین به گونهای عمل میکند که اعضای یک جامعه رمزارزی بهطور همزمان به اطلاعاتی که از انجام یک تراکنش روی بلوکها منتشر میشود دسترسی پیدا کنند. بههمیندلیل میتوان بسترهای مالی که درحالحاضر با شبکه سنتی اینترنت (وب ۲) کار میکنند را به بلاکچین منتقل کرد. بلاکچین که فناوری پایه وب ۳ محسوب میشود، امکان ارتقای خود را به برنامهنویسان بلاکچین میدهد. جهش از وب ۲ به وب ۳ که بستر آن بلاکچین است، بیشتر از همه صنایع مالی را تقویت و به لحاظ نرمافزاری پشتیبانی میکند. بلاکچین زمینه دسترسی اختصاصی هر فرد را به فرآیندهای مالی فراهم میکند؛ اینگونه انحصار گروههای سنتی بر خدمات مالی میشکند و امور مالی غیرمتمرکز شکل میگیرد. شیوه کار اینگونه است که هرفرد میتواند با درخواست انجام تراکنش ارز دیجیتال (خرید و فروش) بلوک مختص به خود را ایجاد کند. هربلوکی که ایجاد میشود یک شماره هویتی دارد که بهاصطلاح «شناسه تراکنش» نام دارد. حذف کارمزدبگیران بانک مرکزی روسیه بهتازگی اعلام کرده است: «روسیه چارچوب قانونی لازم را برای انتشار و گردش داراییهای دیجیتال ایجاد کرده، اما تاکنون بازار در مرحله اولیه توسعه خود قرار دارد و چندین برابر بازار ابزارهای مالی سنتی پایینتر است. توسعه مستلزم بهبود مقررات است.» این اعلامیه پس از آن منتشر شد که وزارتدارایی روسیه استفاده افراد روسی از داراییهای رمزنگاریشده را برای پرداختهای فرامرزی تایید کرد. یکی از برنامههای بانکمرکزی روسیه استفاده از روبل (واحد پول روسیه) دیجیتال بر بستر بلاکچین است، اما این بانک میخواهد تا ارزهای دیجیتال رایج را هم در صنعت مالی خود اشاعه دهد. اینگونه، واسطههایی که تحریمها را دور میزنند و کارمزد دریافت میکنند و هزینههای حاشیه عملیات مالی، بهشدت کاهش مییابد بهطوریکه روی هرمعامله بلاکچینی تنها کارمزد انجام تراکنش کسرمیشود. در این میان بانکها هم میتوانند ارز دیجیتال مختص به خود را روی بلاکچین ایجاد کنند تا هدف نهایی وب ۳ که همان تمرکززدایی از امور مالی است را هرچه دقیقتر و سریعتر محقق کنند. بانکهای ایران هم باید خود را با این وضعیت هماهنگ کنند. ایمان اسلامیان، کارشناس بانکداری با اشاره به اینکه حدود ۹۰درصد تراکنشهای بانکی خارج از شعب بانکها انجام میگیرد از بانکها خواسته که با مزایای بلاکچین برای مدیریت ارتباط با مشتریان، اعتبارسنجی و عقد قراردادها هماهنگ شوند. به نظر نمیرسد که سیاستهای بانکی آمادگی انتقال به بستر بلاکچین را داشته باشند. این در شرایطی است که ۵۵درصد از ۱۰۰بانک برتر جهان به بلاکچین ورود کردهاند. در مقابل به گفته فرشاد پرویزیان، نایبرئیس انجمن اقتصاددانان ایران، بهکارگیری فناوریای که تمام خدمات بانکی را در بستر بلاکچین پیادهسازی کند، حداقل به ۱۰سال زمان نیاز دارد: «این بیانگر فاصله زیاد کشور با فرآیندهای بانکداری دیجیتال است.»تحول در صنایع مالی البته این تنها کاربرد زنجیرههای بلوکی نیست. «قراردادهای هوشمند» هم روی بلوکها قابل ثبت و از طریق شماره هویتی اختصاصی قابل پردازش هستند. زمانی که شما بخواهید با ارز دیجیتال از یک صرافی وام دریافت کنید، بهصورت خودکار یک قرارداد هوشمند با شماره هویتی اختصاصی ایجاد میشود. شخص دیگری نمیتواند این قرارداد را نقض، مخدوش یا مالکیت آن را به خود منتقل کند؛ حتی شخصی که قرارداد را ایجاد کرده نمیتواند آن را تغییر دهد. در نتیجه قراردادهای هوشمند غیرقابلبرگشت هستند. کاربرد اصلی قرارداد هوشمند حذف واسطهها و جلوگیری از شکلگیری تقاضاهای کاذب و سفتهبازانه است. تابهحال مهمترین بازیگران صنعت بلاکچین بخشهای خصوصی بودند. شرکتها مایل هستند که از بلاکچین برای تامین مالی از طریق زیرساختهای وامدهی (وامهایی که با ارزهای دیجیتال پرداخت میشوند) و بهرهمندی از بیمههای غیرمتمرکز با مزیت پرداخت آنی خسارت (پرداخت خسارت سه ثانیه پس از حادثه) و ... استفاده کنند. حالا، اما مدتی است که بانکهای مرکزی و بانکها هم به استفاده از مزایای بلاکچین ترغیب شدهاند، بهویژه بسترهای مالی تحت تحریم میتوانند با متصل ساختن خود به صنعت بلاکچین، از مزایای اقتصاد غیرمتمرکز استفاده کنند.روزنامه جام جم