انرژی ارزان بلای جان صنایع

انرژی در ایران ارزان است، ولی برای تبدیل شدن به تولید ناخالص داخلی، گران تمام می‌شود. گران از آن نظر که برخلاف استاندارد‌های روز جهانی هزینه گزافی برای تبدیل شدن انرژی به تولید ناخالص داخلی پرداخت می‌شود. سال‌هاست گفته می‌شود شدت مصرف انرژی ایران چند برابر اروپا و جهان است و این گزاره، باور‌های عجیبی را در افکارعمومی شکل داده است. شدت مصرف، معیاری است برای سنجش مصرف انرژی به تولید ناخالص داخلی. به این معنا که هرچه انرژی بیشتری برای تولید کالا‌ها و خدمات مصرف شود انرژی بیشتری به هدر می‌رود.

کد خبر: ۱۳۸۵۵۹۲

نویسنده روح‌ا... قیطاسی - گروه اقتصاد

آژانس بین‌المللی انرژی در جدیدترین گزارش خود می‌گوید: «شدت مصرف انرژی در کشور ایران تقریبا ۱۵برابر ژاپن، بیش از دوبرابر چین و ۲.۵برابر متوسط جهانی است.»

این بدان معناست که مثلا برای تولید یک تلویزیون در ایران، ۱۵برابر ژاپن انرژی مصرف می‌شود که این وضعیت به‌دلیل عدم‌ دسترسی به تکنولوژی‌های روز،هدررفت در شبکه تولید تا مصرف، سوءمدیریت و... است.
هم‌اکنون بیش از ۸۰درصد حامل‌های مصرف‌شده در ایران سوخت‌های فسیلی هستند؛ انرژی‌هایی مانند فرآورده‌های نفتی و گازی و برق که از مبدا تولید تا مقصد مصرف دچار سرنوشت‌هایی شبیه به هم می‌شوند. انرژی در صنایع تبدیل به کالا شده ولی به‌دلیل ارزان ‌بودن آن، تاثیری در هزینه‌های صنایع ندارد. از انرژی در ایران به‌عنوان مزیت نسبی می‌برند درحالی‌که این مزیت اگر به‌صورت خام صادر شود درآمد بیشتری نصیب کشور می‌کند تا تبدیل آن به کالاها و خدمات. هدررفت وحشتناکی که در ایران وجود دارد قابل قیاس با هیچ‌یک از کشورهای جهان نیست و این موضوعی است که باعث شده کمبود انرژی زمینه یک ابربحران را فراهم کند. بسیاری از کارشناسان معتقدند درصورت اصلاح روند مصرف انرژی در صنایع می‌توان به کاهش شدت مصرف انرژی امید داشت.

اهرم قیمت

حمیدرضا صالحی، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به میانگین شدت بالای مصرف انرژی در صنعت می‌گوید: «میزان بهره‌وری در بخش صنایع بسیار پایین است و ارزان‌بودن انرژی دریافتی باعث شده مالکان تمایلی به استفاده از تجهیزات به‌روز نداشته باشند به‌طوری‌که در برخی صنایع شاهد استفاده از تجهیزاتی با عمر بالای ۵۰ سال هستیم. شدت مصرف انرژی در صنایع، پتروشیمی و سیمان که سهم عمده‌ای از کالاهای صادراتی را به خود اختصاص می‌دهد، به‌طور میانگین دوبرابر آمارهای جهانی است. این کمبود گاز در زمستان و کمبود برق در تابستان ناشی از همین شدت مصرف است که هرقدر بر تولید اضافه می‌شود بازهم پاسخگوی مصرف نیست.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران معتقد است که با اهرم قیمت می‌توان نسبت به بهینه‌سازی مصرف اقدام کرد.

قیمت، آخرین راهکار

مرتضی بهروزی‌فر، کارشناس حوزه انرژی هم در گفت‌وگو با جام‌جم با اشاره به شدت بالای مصرف انرژی در صنایع می‌گوید: «سطح تکنولوژی به‌ کار گرفته‌شده در صنایع به ده‌ها سال گذشته بازمی‌گردد و این غفلت از به‌روزرسانی در سایه اتکا به انرژی ارزان‌قیمت و وفور آن در کشور شکل گرفته است. این ساختار کهنه باعث شده شدت مصرف انرژی چندبرابر میانگین جهانی باشد. علاوه‌بر صنایع، مقرارت مربوط به مبحث ۱۹ برای صرفه‌جویی در ساختمان نیز عملا به فراموشی سپرده شده و بخش زیادی از انرژی در این بخش اتلاف می‌شود.»

این کارشناس حوزه انرژی ادامه داد: «با وجود این‌که در سال‌های اخیر تاکیدهای فراوانی برای بهینه‌سازی در تجهیزات مصرفی مانند خودرو، بخاری، یخچال و پکیج‌ها صورت گرفته اما در عمل میزان مصرف این وسایل بسیار بالاست. با وجود ارائه این وسایل نمی‌توان از مصرف‌کننده خواست که میزان مصرف خود را مدیریت کند بلکه باید با ارائه یک نقشه‌راه صنایع را به سمت ساخت تجهیزاتی با مصرف بهینه ترغیب کرد. میزان اتلاف انرژی در نیروگاه‌های تولید برق نیز بالاست. بنابر آمارهای اعلامی از سوی توانیر، نرخ بهره‌وری در نیروگاه‌های برق حرارتی بین ۲۰ تا ۴۵درصد است حتی با فرض بازدهی ۵۰درصدی، ۵۰درصد سوخت تحویلی به نیروگاه‌ها اتلاف می‌شود.»

بهروزی‌فر راهکار افزایش قیمت انرژی را آخرین حلقه از زنجیره مدیریت مصرف عنوان کرد و گفت: «برای مدیریت مصرف باید در صنایع و بخش‌های دیگر به سمت بهینه‌سازی مصرف حرکت کرد و اکتفا کردن به افزایش قیمت نمی‌تواند به بهینه‌سازی مصرف منجر شود کمااین‌که راهکار افزایش قیمت سوخت در دولت‌های گذشته نیز اجرا شد اما به‌دلیل ماهیت مصرفی سوخت دوباره میزان مصرف اوج گرفت.»

روزنامه جام جم